جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

در این پایان نامه طغیان انسان از دیدگاه قرآن و حدیث مورد بحث قرار می گیرد. ‏طغیان یکی از خطراتی است که جامعه و فرد را تهدید می‌کند. از دیدگاه قرآن و سنت، ‏طغیان اصل تمام رذایل اخلاقی می‌باشد.‏در این پایان نامه پس از بحث از کلیات ( که شامل تعریف موضوع، ضرورت و ‏پیشینه بحث، هدف از تحقیق و ... ) مباحث ذیل مورد بررسی قرار گرفته است: ‏‏- زمینه های بستر ساز طغیان نظیر:فقر، ثروت، قدرت، اختیار، و تجمل گرایی.‏‏- عوامل طغیان شامل: بی نیاز دانستن خود از خدا، غرور، تکبر، حب دنیا، عدم ‏شناخت کامل خداوند، حرص،شهوت پرستی، حسد، غفلت، کم ظرفیت بودن و ...‏- عوامل باز دارنده از طغیان که برخی از آنها عبارتند از:تقوا، نماز، خوف از خدا، ‏احساس فقر و وابستگی، احساس مسئولیت، علم و آگاهی، عدم پیروی از هوای نفس، ‏خشوع، شناخت خویش و حوادث روزگار، توجه به پیامدهای طغیان ( ندامت، گمراهی، ‏عذاب الهی).‏

از جمله مواردی که در سیره ی امامان مورد توجه جدی واقع نشده،نحوه ی تبلیغ دین توسط ایشان است. در این بین امام رضا(ع)به سبب موقعیت ویژه ای که برایشان پیش آمد،به خوبی توانستند با روش های گوناگون به تبلیغ و ترویج معارف دینی بپردازند.اگر سیره ی عملی و سیره ی نظری امام به دقت مطالعه گردد،این نتیجه حاصل می آید که همه ی رفتارها و گفتارهای ایشان برگرفته از دین است و این خود، بهترین شیوه برای تبلیغ دین نزد مسلمانان می باشد.در مقابله با غیر مسلمانان نیز شیوه های تبیینی امام جالب توجه بود.ایشان با پیروان هر دینی،با عقاید خودشان احتجاج می کردند.در مواجهه با متکلمین و عقل گرایان هم،استناد امام مبتنی بر عقل بود.ولی امام هرگز هدف را توجیه گر وسیله ندانستند و از روش های غیر اخلاقی مانند مغالطه و سفسطه برای تبلیغ دین استفاده ننمودند.

بحث «تحزب، محدوده وکارکرد التزام به خردجمعی با استناد به قرآن وحدیث» ،از این جهت اهمیت داردکه: احزاب وگروهها در جامعه‌ی اسلامی، لازم است در درجه ی اولبه کارکردها ومحدوده هایی که برای آنها مطابق تعالیم اسلام (قرآن وحدیث ) متصور است، آگاه باشند تا فعالیت آنها نیز در آن مسیر باشد. لذا هدف از این تحقیق ناظر به بیان کارکردهای مثبت ومنفی احزاب و نیز محدوده ها وخط قرمزهای فعالیت آنها در جامعه‌ی اسلامی است..معیاراین است که با استخراج موارد کارکردها ومحدوده های خردجمعی وتحزب از منابع اسلامی (قرآن وحدیث)به بیان آنها بپردازد.کارکردهای مثبت احزاب شامل مشورت به حاکم ودولت اسلامی، امربه معروف ونهی ازمنکر،وحدت،آگاهی افکارعمومی وتربیت افرادمستعد،خدمت به جامعه ومقابله باظلم ودفاع ازمظلوم،ایجاد رقابت سازنده و... می باشد .کارکردهای منفی احزاب شامل سیاسی کردن امور،اختلاف وتفرقه، انتخاب افرادنالایق،انحراف افکارعمومی ومحدودکردن آزادی افراد می باشد. محدوده های احزاب به دونوع اسلامی وغیراسلامی تقسیم می شود. محدوده ی احزاب اسلامی همان قوانین واحکام اسلام و قانون اساسی جامعهاسلامی و اساس نامه ی حزبی آنهاست.احزاب غیراسلامی (اقلیت ها) مجاز به فعالیت سیاسی و رسیدن به قدرت حاکمیت نیستند البته این به دلیل دراقلیت بودن آنهاست ولیکن گروها وتشکلاتی که بتواند امور ومشکلات آنها را در موارد مختلف دنبال کند،طبق معاهده ای که با جامعه ی اسلامی دارند، می توانند فعالیت داشته باشند ، آن چنان که حق رأی نیزدارند. نتایجی که در این تحقیق به دست آمده را این گونه می توان خلاصه کرد: 1-کارکردها وکارویژه های مثبت احزاب و گروههای اسلامی است که ، جواز فعالیت آنها را در جامعه ی اسلامی ثابت می کند و کارکردهای منفی وزیان های آنها در جامعه باعث خدشه دار شدن این نظر می شود .2- محدوده ی تحزب و خردجمعی در حالت کلی، احکام، قوانین و موازین اسلام و قانون اساسی جامعه ی اسلامی است و در صورت تخلف وعدول از آنها ، بر اساس قانون، مجازات وبا آنها برخورد می‌شود.

حضرت محمد (ص‏) آخرین پیامبر و فرستاده خداوند است. و از جانب خداوند متعال پیام الهی را دریافت نمود تا بشر را به اسلام‏ دعوت کند. پیامبر(ص) در طول تاریخ بزرگترین سرمشق بشریت بوده است؛ زیرا پیش از این که با گفتار خود مربی و راهنمای مردم باشد؛ با رفتار خویش بهترین تربیت کننده و راهبر بود. خاتم پیامبران از برترین و سرآمدترین پیامبران به شمار مى‏رود. از این جهت باید از نظر کمالات نفسانى و ملاکات فضیلت و برترى، بالاتر از همه ی انسانها باشد. زندگانی پیامبر(ص) به دو بخش مادی و معنوی تقسیم می شود. بعد معنوی شامل ارتباط آن حضرت با خداوند مثل توکل به او، تسلیم و رضا ...و ارتباط با خود مانند مسئولیت پذیری، ایثار ...و هم در بر دارنده ی نحوه ی برخورد و ارتباط آن حضرتبا دیگران مانند صبر و بردباری، عیب پوشی از دیگران و ... است. همه ی این شاخصه ها درسیره ی آن حضرت نمایان است که نشان دهنده ی شخصیت والای پیامبر(ص) است. هدف از این تحقیق این است کهما به شخصیت پیامبر(ص) که نمونه‏ و اسوه ایی کاملو به طور کلی سمبل جهانی و همیشگی برای تمام مردم در همه زمانهاست؛ پی ببریم ...و سیره ی پیامبر (ص) را برای خود در زندگی الگو و سرمشق قرار دهیم؛ تا به سوی حق رهسپار شویم. روشی که در این تحقیق از آن بهره برداری شده است؛ روش توصیفی- تحلیلی است. و با مطالعه احادیث نقل شده از پیامبر اکرم(ص) صورت می گیرد.

تمامي اديان الهي داراي آموزه هاي ديني خاصي براي پيروان خود مي باشند. در اين ميان اسلام در تمام ابعاد زندگي وارد شده و توصيه هايي براي سعادت و رستگاریانسان ارائه نموده است و طريقتي كامل و همه جانبه را كه تمامي استعدادهاي كمالي انسان را به منصه ظهور بياورد را در پيش راه انسانها قرار داده است. با بررسي آگاهانه و حكيمانه توصيه هاي الهي و عمل به آنها نه تنها نيازهاي روحي و جسمي و مادي و معنوي فرد بلكه اجتماع بشريت برآورده گرديده و سعادت جامعه بزرگ انساني تامين مي گردد.از ديدگاه قرآن و سنت تاثير ذكر در كمال انسان امري انكار ناپذير مي باشد و مانند روح بر پيكره اعمال انسان مي باشد. با توجه به اينكه تعاريف قرآني و روايي كه از ذكر گرديده و ذكر و ياد خداوند جزء مهمترين عوامل سعادت دنيوي و اخروي فرد و اجتماع شناخته شده ، لذا این پژوهش بر آن است تا مفاهيم مختلف ذكر و اذکار ماثورهاز اهل بیت (علیهم السلام ) را از ابعاد مختلف علمي و كاربردي مورد بررسي قرار دادهو شناخت كاملي از نظر قرآن و روايات نسبت به مفهوم ذكر و آثار آن وفوايد اذکار ماثوره ارائه نماید .سوالات اصلی این است که نقش ذکر در اصلاح فرد و جامعه چیست ؟ و تأثیر ذکر در تعالی انسان و رستگاری اخروی او چه میزان است ؟ برای پاسخ به این سوالات مباحثی به شرح زیر بیان می گردد : مفهوم ذکر از دیدگاههای گوناگون ، انواع ذکر و اهمیت آن ، فواید و آثار ذکر ، موانع ذکر و معرفی و تأثیر اذکار مأثوره و ....لذا با روش کتابخانه ای و با استفاده از متون مختلف اسلامی موضوع مورد بررسی قرار داده شد و نتایج این بررسی حاکی از آن است که یکی از نیازهای اساسی انسان ، معنویت و ارتباط با خداست که شناخت و تسلط به این نیاز همواره موجب توفیق آدمی در مراحل گوناگون زندگی و در همه زمینه ها بوده است . بررسی آیات و روایات و نیز نظریات دانشمندان اسلامی نشان می دهد که ذکر و دعا اثر مثبتی و مستقیم براصلاح فرد و جامعه و تعالی و رستگاری انسان دارد .

این تحقیق بر آن است که با مراجعه به آیات نورانی قرآن کریم و دیگر منابع معتبر اسلامی « عدالت صحابه » را مورد تحلیل و بررسی کامل قرار دهد. در ابتدا ضمن بیان روشنی از ابعاد مختلف مسأله با استناد به آیات، ضرورت این تحقیق اثبات گردیده است و برای رسیدن به هدفهای تحقیق اهدافویژه ای شامل: بررسی معنای صحابه و عدالت از نظر لغوی و اصطلاحی، بررسی عدالت صحابه از دیدگاه آیات قرآن و سپس بررسی عدالت اصحاب از دیدگاه احادیث و روایات و معرفی برخی از اصحاب پیامبر اکرم* که به تصریح آیات و روایات عادل نبوده اند طراحی گردیده است. برای رسیدن به اهداف مذکور سوالاتی به شرح زیر مطرح شده: صحابی به چه کسی می گویند؟ آیا صحابه مورد نکوهش خداوند و پیامبر* قرار گرفته اند؟ دلایل معتقدان به عدالت کل صحابه چیست؟ دلایل معتقدان به عادل نبودن برخی از اصحاب چیست؟ با توجه به ماهیت، اهداف و امکانات موجود روش تحقیق توصیفی - تحلیلی برای انجام تحقیق برگزیده شده است. پس از گردآوری اطلاعات و تجزیه و تحلیل آنها نتایج ذیل بدست آمد: صحابی کسی است که پیامبر* را ملاقات کرده و به او ایمان آورده و با اعتقاد به اسلام از دنیا رفته است، یعنی همان کسانی که ملازمت و همراهی آن حضرت را اختیار کرده اند و بعد از پیامبر* مبلغ سیره و سنت پیامبر* بودند ولی مطلبی که باید متذکر شویم این است که صحابیان پیامبر* بنا به گزارش تاریخ نویسان و کتب رجالی بالغ بر صد هزار نفر بوده اند که همگی نتوانستند پیوسته و دائم همراه حضرت باشند و برخی فقط برای حفظ جان و موقعیت خود تظاهر به اسلام و همراهی با پیامبر* نموده اند و برخی مرتکب گناهانی از قبیل: فسق، فرار از جنگ و جهاد، نقض عهد با خدا و رسولش، افشا کردن اسرار پیامبر* و بر خورد نادرست با آن حضرت، ارتداد و نفاق و ... شده اند که همگی دال بر این است که نمی توان به همه آنها اعتماد کرد و همه را عادل دانست. ولی اهل سنت بدون توجه به موارد فوق الذکر، به عدالت کل اصحاب عقیده دارند و هر گونه تهمت و ذکر گناهی برای یکی از اصحاب را کفر و خروج از اسلام می دانند. در مقابل شیعه می گوید با این که صحابی بودن یک افتخار است اما نمی توان فضیلت عدالت را برای همه آن ها مطلق و عام در نظر گرفت. هر یک از این دو گروه به آیات و روایاتی استناد کرده تا باور خود را اثبات کنند که در طی این رساله تمامی ادله قرآنی و روایی مطرح و به دور از هر گونه غرضی مورد بررسی قرار گرفته است.

آنچه در این پایان نامـه می آید کنـکاش گونه ای است کـه به تطبیـق ابیـاتی از دیـوانناصرخسرو با احادیث شیعی دوازده امامی می پردازد. این جستارگونه در صورتی می تواند دارای اهمیت تلقی شود که بتواند محمل هایی روایی برای ابیات بیابد تا از این رهگذر هم احیاناً گره از برخی ابیات گشوده شود و هم قضاوت درباره ی گزاره های ناصرخسرو از منظر مزبور سهل شود و ... برای این هدف در آغاز ابیاتی را که داری پیام تلقی می شد گردآوری و سپس برحسب موضوع با احادیث مقایسه شد؛آنگاه مشخص شد که بسیاری از پیام های مذهبی او با احادیث مذکور در پیوند است. در مواردی نیز مطالبی در دیوان استفاده شده که در منابع اهل سنت مذکور است. درمورد استفاده از سخنان ائمه نیز ناصر خسرو گاه به صورت منطوقی از آن کلمات بهره برده و گاه به گونه ی مفهومی. در تشبیهات نیز در چند مورد ملاحظه شد که این شاعر از میان ارکان تشبیه تنها در وجه شبه با کلمات ائمه همراهی نکرده است؛ همچنان که گاه ساختار جمله ها همان ساختار روایی است با این تفاوت که ناصر خسرو تنها موضوع قضیه را عوض کرده و محمول را به حال خود باقی می گذارد. نکته قابل توجه اینکه پر رفت وآمدترین سخنان در دیوان ناصرخسرو از آن امیر بیان علی (ع) است. ضمن اینکه در این سیر اجمالی گاه با احادیثی از زبان آن دسته از ائمه مواجه می شویم که درشمار ائمه ی پس از امام صادق (ع) هستند.

موضوع این پایان نامه بررسی تطبیقی ویژگی های صحاح سته و کتب اربعه از نظر دانشمندان فریقین است. صحاح سته و کتب اربعه نزد دانشمندان اهل سنت و شیعه جایگاه والایی داشته و به عنوان نخستین و مهم ترین جوامع حدیثی نزد آنان شناخته شده اند. هر یک از این کتاب ها از نظر ساختار، محتوا و سند، نقاط قوت و ضعفی دارند که باعث می شود در اعتبار و صحت، نسبت به دیگری در رتبه ی بالاتر یا پایین تری قرار گیرند. بررسی ویژگی های هر یک از این کتاب ها زمان زیادی را طلب می کند. و نیز تحقیقی فراتر از محدوده ی یک پایان نامه است. از این رو در این نوشتار برای دست یابی به امتیازها و ضعف های صحاح سته و کتب اربعه به رأی و نظر دانشمندان حدیث شناس رجوع شده است. و براساس همان آراء به بررسی تطبیقی این آثار روایی پرداخته شده است. شاید بتوان گفت چنین تحقیقی از اعتبار بیشتری برخوردار است، به این جهت که برمبنای آراء دانشمندان صاحب نظر در دانش حدیث صورت گرفته است. این پایان نامه با استفاده از روش مطالعه ی کتابخانه ای و به شیوه تحلیل محتوا، به بررسی تطبیقی ویژگی های صحاح سته و کتب اربعه از نظر دانشمندان فریقین پرداخته است. در این تحقیق بعد از ارائه دیدگاه های دانشمندان در مورد ساختار، محتوا و سند احادیث صحاح سته و کتب اربعه به تحلیل و تطبیق آن آراء پرداخته شده است. در پایان مشخص شد که به لحاظ ضعف های محتوایی و سندی، صحاح سته عنوان مناسبی برای کتاب های شش گانه حدیثی اهل سنت نیست. زیرا از این عنوان صحت و اعتبار کامل احادیث آنها برداشت می شود، در صورتی که در این تحقیق ثابت شده است که مملو از ضعف های محتوایی و سندی هستند. همچنین به جهت ضعف ها و انتقادهای فراوان وارد شده به کتاببخاری و مسلم، نام گذاری آنها به صحیح نیز مناسب نیست. علاوه بر این مشخص شد که تمجید و تکریم بسیار آنها مبالغه است. کتب اربعه نیز دارای ضعف هایی هستند اما اغراقی در صحت کامل آنها وجود ندارد. و مشخص شد که این آثار روایی از لحاظ ویژگی های محتوایی و سندی و اعتبار در جایگاه بالاتری از صحاح سته قرار دارند.

در این پایان نامه، تلاش شده، سیمای حضرت رسول (ص) در مثنوی، بررسی و تحلیل شود. ار این رو، بر اساس اشعار مثنوی، بخش هایی از زندگانی پیامبر اکرم (ص) ؛ از قبیل: ولادت و حوادث پیرامون آن، شناخته شدن او توسط راهب نصرانی، هجرت از مکه به مدینه و وقایع متعاقب آن پرداخته شده است. علاوه بر موارد یادشده، این پایان نامه، دربرگیرنده ی توصیف شمایل و سیمای ظاهری، سیرت و مکارم اخلاقی، ویژگی های باطنی، معجزات و خوارق عادات پیامبر (ص) و ذکر فضایل خوشاوندان و صحابه و همین طور اشاره به احوال برخی از دشمنان و معاندان اوست.

این نوشتار دیدگاه‌های شیعه و اهل سنت در باره ماهیت امامت و ادله و شرایط آن را بررسیده و بر اساس‌آیات قرآن کریم و روایات معصومین( ابعاد مختلف امامت و ویژگی‌های امام را تبیین می‌کند. نویسنده ضمن بیان شرایط امامت و خلافت از منظر اهل سنت به نقد مسأله سقیفه برای انتخاب خلیفه پس از پیامبر اسلام( پرداخته و به مبانی آنان در باره نصب امام و شرایط و ویژگی‌های او خدشه وارد می‌کند. پژوهش حاضر در دو باب ارائه شده است. در باب اول مفهوم امامت در مکتب کلامی اهل سنت، ادله آنان در مبحث امامت و نبوت، شرایط امام، مانندِ علم، عدالت و شجاعت و سر انجام: احراز آن ها در خلفای سه‌گانه بررسی می‌گردد. انعقاد امامت و راه‌های آن، مسأله سقیفه و انتخاب خلیفه، حکام جائر و لزوم اطاعت ازآنان، وجود امامت در نسل قریش و حرمت خروج برحاکم جائر از منظر اهل سنت، همراه با ادله قرآنی و روایی آنان در این زمینه، از دیگر مطالب این نوشتار محسوب می‌شود. باب دوم به تعریف امامت، نشانه‌های آن از دیدگاه معصومین(، تعریف ائمه از امامت و امام، ادله قرآنی امامت، تفسیر آیات متعددی از قرآن در این زمینه، شرح برخی احادیث به ویژه ثقلین و غدیر در اثبات امامت امام علی( و... از منظر مفسّران و عالمان شیعی اختصاص دارد.