جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

این بررسی با ارائه مختصری از تاریخچه شهر اردبیل و اوضاع اقتصادی و اجتماعی و فرهنگی آن شروع شده و با ذکر مواردی از "دین عامیانه"، به اهمیت نفوذ آن در بین مردم این دیار پرداخته است . محقق، اهداف تحقیق را در دو بعد "عام"، و "خاص " مطرح کرده و ضرورت تحقیق را با توجه به اهمیت "مردم‌شناختی" موضوع عنوان کرده است . در بخش اول، مبانی نظری تعریف و مفهوم "دین" از دیدگاه علمای مختلف اجتماعی، مذهبی ارائه و با گذری بر تاریخچه دین پژوهشی، "باورهای دینی" به باورهای عامیانه دینی" و "تفکری" تقسیم شده و "خرافات " نیز جزء دین عامیانه محسوب شده است . سپس محقق به بررسی تاریخچه "دین عامیانه" و "خرافات " در جهان و ایران می‌پردازد. در تحلیل "نظریات روانشناختی"، موضوع نظریه‌های ویلیام جیمز، فروید، اسکینر، ژان پیاژه، گوستاویونگ مطرح و "خرافه و دین عامینه" از نظر فردی و روانی بررسی و نقد شده است . در تحلیل "نظریات مردم‌شناختی و جامعه‌شناختی" موضوع نظریه‌های جان وایتنگ ، پیتر ورسلی، ارنس پریچارد، ادوارد تایلور، لوی برول، مالینوفسکی، مانهایم عنوان شده و مکتب کارگردگرایی به عنوان چارچوب نظری موضوع انتخاب و نهایتا، تحلیل "دین عامیانه" با توجه به کارکرد "روانی - اجتماعی" آن بررسی شده است .

این رساله که عنوان آن ساخت بنا بر قبور پیشوایان دین ، تولیت و مالکیت آن در فقه و حقوق موضوعه است ، دارای سه رکن اساسی می باشد . اصطلاح ساخت بنا بر قبور ، شامل هر نوع ساخت و ساز بر روی قبوراز جمله قبه ، بقعه ، ضریح ، مسجد و حتی به نظر برخی قرار دادن سنگ در اطراف قبر می باشد . اصطلاح تولیت به معنای حق سرپرستی و مدیریت مال وقفی و اصطلاح مالکیت به معنای رابطه ای اعتباری و عقلایی است که میان شخص حقیقی یا حقوقی با شیئ مادی یا امر معنوی برقرار می باشد.امروزه از طرف برخی مذاهب و افراد و عمدتا از سوی وهابیت سوال ها و چالشهایی در خصوص مشروعیت ساخت بنا بر قبور ائمه معصومین علیهم السلام و چگونگی انتفاع از آن و شمول ولایت حاکم اسلامی نسبت به مشاهد مشرفه و محدوده اختیارات متولی مطرح شده که ضروری است در محیط های علمی مثل حوزه و دانشگاه به آنها پاسخ داده شود . این رساله به روش توصیفی و تحلیلی تدوین شده و نتایج بدست آمده حاکی از آن است که در فقه امامیه ساخت بنا بر قبور پیشوایان دین و اولیاء و صالحان از شعائر دین بشمارمی رود و سیره عملی مسلمانان در طول تاریخ گویای این مسئله است . فقهای اهل سنت نیز معتقدند که ساخت بنا بر قبور انبیاء ،شهدا، صالحین و بزرگان دین به سبب احیای زیارت و تبرک از موارد نهی تنزیهی حکم کراهت خارج هستند .در نظر وهابیت که ساخت بنا بر قبور پیشوایان دین را حرام و بدعت می دانند ، مخالف صریح نظر قرآن می باشد . همچنین تولیت بقاع متبرکه و اوقاف عام که متولی خاص ندارند با حاکم و ولی مسلمین است و این متولی تنها گرداننده و اداره کننده موقوفه است و عنوان مالک نمی تواند داشته باشد و شخصیت حقوقی امام که همان حق امامت و ولایت از جانب خدا است ، مالک حرم است و این شخصیت حقوقی منافاتی با مالکیت امام ندارد .

---