جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

انگاره ی آب، یکی از انگاره های موجود در فرهنگ و تمدن ایرانی است. سفالینه های پیش از تاریخِ ایران،یکی از ابتدایی ترین بسترهای نقش پردازی و القای پیام ، به حساب می آیند.سفال به دلیل داشتن بستری مناسب ، جهت نقش پردازی و بروز باورها و عقاید مردم ، همواره در طولتاریخِ ایران زمین ، مورد استفاده قرار می گرفته و به جرأت می توان گفت در کنار نقاشی دیواری و کتاب آرایی که از شاخه های اصلی نقاشی ایرانی می باشند ، نقاشی روی سفال ، جایگاه قابل توجهی در فرهنگِ بصری ما دارد. اهمیت این مسأله بقدری است که در برخی از موارد ، دنبال کردن سنتِ تصویریِ کشور ما ، بر روی سفالینه ها، امکان پذیرتر از دیگر شاخه ها می باشد. در این نوشتار، به دلیل مبنا قرادادن تجربه ی زیباشناسانه ی آثار ، از آراء فرمالیستها (کلایو بل و راجر فرای) استفاده شده و اشاره ای به تکاملِ نظریه ی فرمالیسم و حتی انتقادات وارد بر آن خواهیم داشت و پس از آن به کاربرد آراء فرمالیسم و استفاده ی بهینه ی آن در زیباشناسی فرمی با رویکرد گِشتالتی ، پرداخته ایم. در ادامه ، دریافتِ انگاره ی آب را از طریق تجزیه و تحلیل بصری (با رویکرد گشتالتی) در ده عدد از سفالینه های منقوشِ سیلک آزموده ایم و از این منظر به دو سوال اصلی این نوشتار پاسخ داده ایم:- از منظر زیباشناسی فرمی، مولفه های تصویریِ انگاره‌ی آب چه همسانی ها و چه دگرگونی هایی را درطول تاریخ هنر سیلک برای القاء پیامِ بصریِ خود به نمایش گذارده اند؟ - این مولفه ها تا چه اندازه مخاطب را در رسیدن به مفاهیم و باورهای اسطوره ای و مردمی، پیرامون انگاره‌یِ آب یاری می دهند؟ اصول زیبایی شناسی فرمی ، در هر ده نمونه ی مورد بررسی در این پژوهش آزموده شد و این نتایج حاصل گشت که مولفه های تصویری انگاره ی آب در ظروف دوره ی سوم سیلک نسبت به دوره ی ششم ، واضح تر و روشن تر عمل کرده و چنانچه حیوان یا حیواناتی به عنوان نماد ، در کنار نقوش به کار رفته اند به غیر از یادآوری مناطق آبخیزِ محل سکونت هنرمند ، در خطوط و فرم ها نیز انحنا و تحرک بیشتری را نمایان کرده و به حرکت و پویایی آب ، اشاره دارند. در مقابل، نقوشِ سه ظرف دوره ی ششم، به لحاظ مقارن بودن با دوره های آغازینِ نگارش و ادبیات ، به علائم نوشتاری نزدیکتر و به لحاظ تجسمی از القایِ بازنمایانه ی انگاره ی آب، دورتر گشته و بیش از پیش تجریدی گشته اند.فنون جمع آوری اطلاعات در این پژوهش به روش مطالعات کتابخانه ای ، موزه ای و اینترنتی بوده است.

چکیدهاز دیرباز، ﻓﻴﻠﺴﻮﻓﺎن و ﻧﻈﺮﻳﻪ ﭘﺮدازان، ﺑﻪ دنبال ارﺗﺒﺎط ﻫﻨﺮ و زﻳﺒﺎﻳﻲ، ﺑﻪ ﺑﺤﺚ ﭼﻴﺴﺘﻲ ﻫﻨﺮ ﭘﺮداﺧﺘﻪاﻧﺪ. ﺑﺮرﺳﻲ ﺗﺎرﻳﺦ زﻳﺒﺎﻳﻲ ﺷﻨﺎﺳﻲ ﻧﺸﺎن ﻣﻲ دﻫﺪ ﻛﻪ در ﺑﺴﻴﺎری از ﻣﻮارد، ﻓﻴﻠﺴﻮﻓﺎن و ﻧﻈﺮﻳﻪ ﭘﺮدازان، راﺟﻊ ﺑﻪ ماهیت ﻫﻨﺮﺳﺨﻦ ﮔﻔﺘﻪ اﻧﺪ. ﻗﺮن ﺑﻴﺴﺘﻢ اوج ﻧﻈﺮﻳﻪ ﭘﺮدازی در ﻫﻨﺮ است، ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪای ﻛﻪ ﺑﺴﻴﺎری از نظریات این ﻗﺮن در آﺛﺎر ﻫﻨﺮی ﺑﺎزﺗﺎب ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ، و ﺗﻌﺪاد ﻛﺜﻴﺮی از اﻳﻦ آﺛﺎر ﺑﺮ ﭘﺎﻳﻪی ﻧﻮﺷﺘﻪﻫﺎی ﻧﻈﺮی ﻫﻨﺮ ﺷﻜﻞ ﮔﺮﻓﺘﻪاﻧﺪ. از طرف دیگر، جنبش‌های هنری از دادائیسم در میانه‌ی دهه‌ی 1920 به این سو موجبات شکل‌گیری نظریه‌هایی در مورد ماهیت هنر را فراهم آوردند. در طول این دهه‌ها، ﺧﺼﻮﺻﺎً از دﻫﻪ ی1960م ﺑﻪ امروز، دﻏﺪﻏﻪﻫﺎی ﻫﻨﺮﻣﻨﺪان ﺻﺮﻓﺎً زﻳﺒﺎﻳﻲ ﺷﻨﺎﺳﺎﻧﻪ ﻧﻴﺴﺖ، ﺑﻠﻜﻪ ﻫﻨﺮﻣﻨﺪ ﺑﻪ تعالی ﺷﻨﺎﺧﺖ و ﺣﺴﺎﺳﻴﺖ ﺧﻮد و ﻣﺨﺎﻃﺐ و ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺟﺪﻳﺪ ﭘﻴﺮاﻣﻮن ﺧﻮﻳﺶ فکر می‌کند، اﻳﻦ اﻣﺮ ﺳﺒﺐ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ در اﻳﻦ دوره از تاریخ هنر، ﻣﻔﺎﻫﻴﻤﻲ ﭼﻮن «ﻫﻨﺮﻣﻨﺪ-ﻓﻴﻠﺴﻮف» ﻣﻄﺮح ﮔﺮدد و ﺑﺴﻴﺎری از ﻫﻨﺮﻣﻨﺪان اﻳﻦ دوره شدیداً ﺑﺎ ﻣﺒﺎﺣﺚ اﻧﺪﻳﺸﻪای ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻫﻨﺮ و هم‌راستا با مسائل نقد جدید در رابطه با چیستی هنر، درﮔﻴﺮ شوند. پژوهش ﺣﺎﺿﺮ ﺳﻌﻲ دارد ﺑﺎ ﺑﺮرﺳﻲ ﻧﻈﺮﻳﻪ‌های هنر، به ویژه نظریه‌ی نهادی، و به موازات آن جنبش‌های هنری ضد زیباشناسانه از اوایل قرن بیستم به این سو، به تحلیل آثار موسوم به هنر مفهومی بپردازد.

چکیده پیدایش پیکرنگاری در نگارگری اسلامی با مکتب عباسی آغاز و در مکتب ایلخانی با توجه به مصلحت سیاسی و تسامح به مذهب،همچون مسیحیت شرقی نقش برجسته تری به خود گرفت. پیکره های انسانی در هنر عباسی و ایلخانی در فرم های هنری تحقق یافته ی خود بازتاب شرایط اجتماعی و مذهبی در زمانه خاص تاریخی خودشان می باشند. مراوده با ملل گوناگون وتاثیرپذیری از فرهنگ های همجوار، بستری مناسب را در خصوص زمینه های هنری این مکاتب ایجاد کرد. بیان ویژگی ها و نشانه های بارز تصویری در بازنمایی پیکره انسانی، اهمییت و نقش پیکره ها در تصاویر مذکور، وجود مولفه های مشترک در نظام مذهبی وسیاسی از جمله اهدافی است که این رساله دنبال کرده است. بازنمایی پیکره انسانی در هنر بیزانس، ما را با مجموعه ای از قراردادهای تصویری با بیان وفرم انتزاعی که به سطح دو بعدی سوق داده و گرایش به طبیعت گرایی که مقدمه ای به سوی انسانی شدن می باشد، روبرو می سازد و پایداری این نشانه های تصویری در پیکره ها، علاوه بر تداوم تاریخی، استمرار کارکردهای دینی را به دنبال داشته که مولفه های شکل دهنده این آثار عمدتاً از طریق دین تحقق یافته ودر نتیجه هنر یکی از طرق تجلی آن بوده است. بازنمایی پیکره مسیح وروایت زندگی آن، محور اصلی بسیاری از تصاویر در هنر تجسمی قرون وسطی شد و نگارگران اسلامی با تاثیر از این پیکرنگاری در بازنمایی پیکره پیامبر الهی و نمایش پیکره های دیگر در خصوص روایت آموزه های دینی شدند و مسائل دینی با تکیه بر تأییدات الهی از جمله مضامین مورد توجه هنرمندان در نمایش پیکره انسانی بود. پژوهش حاضر به روش توصیفی ـ تحلیلی، سعی در آشکار سازی نگاه مشابه وبینش هنری این آثار در هنر بیزانس و دو مکتب نگارگری مذکور دارد.کلید واژگان: مکتب عباسی، مقامات حریری، پیکره انسان، هنر بیزانس، مکتب ایلخانی، جامع التواریخ، جهان بینی مسیحی، یونان وروم

این پایان نامه در پی یافتن نمادهای دوره صفوی به ویژه نقوش نمادین بکار رفته در پارچه های ایندوره می باشد این تحقیق به شکل توصیفی تطبیقی انجام می پذیرد. اصلی ترین مسئله در این پایان نامهشناختن مفاهیم نماد های تزیینی در دوره ی صفویه و نیز رابطه و تاثیرپذیری تزئینات نمادین پارچهصفوی از نمادهای قبل از اسلام و در دوره باستان است که این مهم به صورت سوال مطرح شد.دوره صفویه به این دلیل انتخاب گردیده است که در این عهد تنوع کلی نقوش بیشتر و از نظر زیباییشناسی نقوش تزیینی پارچه پیشرفت قابل توجهی داشته است.همان طوری که ذکر شد هدف این پایان نامه یافتن پیوند زبان شناختی بین نماد های تزیینی نقوش پارچهدر دوره صفویه و قبل از اسلام می باشد . نتایج حاصله نشان دهنده این است که بین نمادهای این دورهارتباط وجود دارد و بعضی از نمادهای این دوره صفویه از ساسانیان اقتباس گردیده است.

هنر ایران در دوره قاجار، با چالش های عمیقی از جمله بحران هویت، روبرو شد؛ دامنه های آن در ادوار پس از قاجار نیز، ادامه یافت؛ که نقاشی ایرانی هم از این بحران، بی بهره نبود. در دوره قاجار، افزون بر گزارش های فاقد تحلیل و سطحی مسافران به دیار فرنگ، تبلیغات فرقه گرایان1 انگلیسی و فرانسوی، و بخصوص اعزام دانشجویان ایرانی به اروپا روندی ناهماهنگ با هویت فرهنگی ایران شکل گرفت. هنرمندان ایرانی با برداشتی ناقص و سطحی از هنر غرب، آثاری ارائه دادند؛ که تکه چسپانی هایی2 ناقص، از دو فرهنگ متفاوت بود. این پژوهش با هدف آسیب شناسی3 نقاشی ایران در دوره قاجار، کوشیده است؛ تا ریشه های گسست هویت نقاشی را، به عنوان رسانه ای تأثیر گذار در شاخصه های هویت دینی (الهی، اخروی، معنوی و مروج فضایل اخلاقی) و سنتی (دینی، الهی، قوم گرا و رمزگرا) تبیین نماید. روش این پژوهش مبتنی بر مطالعات تطبیقی- تاریخی و اسنادی از هویت شناسی نقاشی ایران بعد از اسلام (مکتب هرات) و پیکره نگاری درباری (قاجار) است؛ که این مطالعه، با مقایسه آثار مهرعلی (نقاش قاجار) با داوید4 (نقاش اروپایی)، کامل شده است؛ فنون جمع آوری این اطلاعات، مبتنی بر منابع کتابخانه ای و میدانی می باشد. نتایج بدست آمده از این پایان نامه نشان می دهد؛ که انفعال هویت در نقاشی قاجار در برابر فرهنگ و هنر اروپایی، ناشی از دو نکته بوده است: نخست آنکه، ایشان از مبانی نظری هنر غرب، تحلیل شایسته و هوشمندانه ای نداشته، و دیگر آنکه، نتوانستند پیوندی شایسته با نقاشی ایرانی، برقرار کنند؛ که نهایتاً برداشتی سطحی گرانه، حاصل کار نقاشان قاجار گردید.