جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

کدام موضع اخلاقی در شرایط آشفتة امروز، یعنی: بحران سلامت، گرمایش زمین، منازعات اقتصادی و ...، مناسب است؟ نکته اول این است که هر متخصصی که با وظیفة خاصی که توسط صاحبان قدرت به او تحمیل شده است، سروکله می‌زند، به‌طور خوشایندی از بستر گستردة اجتماعی فعالیت خود غفلت می‌ورزد. دوم این است که روشنفکران به‌اصطلاح رادیکال، کسانیکه نظم موجود را از یک موضع اخلاقی بالاتر نقد می‌کنند، به خوبی آگاهند که نقدهایشان هیچ آثار عملی ندارد. پس، بعد از خلاصی از توهمات یک موضع انتقادی کاذب، ما چگونه باید زندگی کنیم؟ نه فقط با پذیرش واقعیت‌مان؛ افسون شدن با پایان تمدن‌مان، ما را تماشاگرانی قرار خواهد داد که به طور ناخوشی از فروپاشی حالت عادی لذت می‌برد. یک راه برون‌رفت از این بن‌بست در خطی از آهنگ یک گروه راک آلمانی اشاره شده است: «ما باید تا زمان مرگ زندگی گنیم». ما باید علیه همه‌گیری و دیگر بحران‌ها بجنگیم نه با عقب کشیدن از زندگی؛ بلکه به یافتن راهی به سوی زندگی با تمام قوت. آیا امروز چیزی زنده‌تر از این وجود دارد که میلیون‌ها مراقب سلامت، با آگاهی کامل، زندگی خود را هر روزه به خطر می‌اندازند؟ بسیاری از آنها مرده‌اند؛ اما آنها به محض مرگ زنده شده‌اند.

شلایرماخر از مهم‏ترین هرمنوتیست‏های تعین­گرایی است که عینیت معنای متن را به مراد مؤلف می‎داند. او در هرمنوتیک خود در پی طراحی نظریه­ای به نام نظریه فهم متن است که بتواند قواعد و روش‏های فهم معنای متن را تئوریزه نماید. از این جهت نظریه او برای اصول فقه می­تواند الهام‏بخش باشد. نکته­ای که وجود دارد، این است که ایده راهبردی شلایرماخر برای فهم مراد مؤلف بازتولید روان‌شناختی فردیت مولف توسط مفسر است. او نظریه خود را بر محوریت همین ایده راهبردی سامان داده است. نظریه او دارای نکات قابل استفاده­ای برای اصولیون است؛ ولی هم ایده اصلی او در فهم مراد مؤلف و هم نظریه مبتنی بر آن از دیدگاه اصولیون دچار نقدهای متعددی است؛ برای مثال به جهت عدم امکان وقوع ایده بازآفرینی روان‎شناختی فردیت مؤلف شلایرماخر نهایتاً به این ایده وفادار نیست و عملاً به روش اصلی اصولیون که تمسک به ظهور عرفی کلام متکلم برای رسیدن به مراد اوست، تمایل پیدا می‏کند. یا اینکه این ایده او برای فهم مراد متکلم مطابق با سیره عقلا در محاورات عرفی­شان نیست. یا اینکه این ایده به نسبی­گرایی منجر می­شود.

ترس، نخستین واکنش غیر ارادیِ مردمی است که بحران از فراغ خاطر بیرونشان آورده و مجبورشان کرده اصول بنیادین زندگی‌شان را به پرسش بکشند؛ امری که «بازگشت به اصول» را به‌دنبال خواهد داشت.

آنچه در پی می‌آید بخشی از مقدمه اسلاوی ژیژک بر ترجمه فارسی کتاب «پاندمی! کووید-۱۹ جهان را تکان می‌دهد» بوده که از سوی مترجمان در اختیار ایبنا قرار گرفته است.

در نظام الاهیاتی شلایرماخر، مفهوم احساس جایگاه مهمی دارد و شالودة تجربة دینی در نگاه او مبتنی بر آن است. سؤال پژوهشی مقالة حاضر، دربارة مفهوم احساس (Gefühl) از نگاه شلایرماخر با توجه به آثار او تا سال 1792 میلادی است. شلایرماخر در زمانه­ای زیسته که مواجهة فیلسوفان با مسائل مابعدالطبیعه و الاهیات، نسبت به دوران باستان و قرون وسطی تفاوت­های چشمگیری یافته است. هرچند موضوعات اصلی فلسفه هم‌چون خدا، نفس و جاودانگی آن، محوریت خود را از دست نداده­ بودند، اما فیلسوفان از افقی دیگر به آن‌ها می‌نگریستند و این سبب انقلابی در نظام­های الاهیات مدرسی شد. شلایرماخر از یک سو در ردای کشیش مسیحی پا به میدان می‌نهد که متأثر از جریان فلسفة کانتی و اندیشه­های اوست؛ از سوی دیگر او به دنبال تعریفی دوباره از دین با توجه به مفهوم احساس است تا بتواند دین را از فروکاست به اخلاق کانتی برهاند. او در رساله­های نخستین خویش با تأثیرگرفتن از ارسطو و فیلسوفان یونانی و جریان فلسفة استعلایی کانت، حول مفهوم احساس می­کوشد دینداری و الاهیات مسیحی را از سیطرة اندیشه­های­ کانت و عقل­گرایی دورة روشنگری نجات دهد؛ در این مقاله می­کوشیم با تأکید بر آثار اولیه­ شلایرماخر تا سال 1792 سیر تحولات مفهوم احساس را بررسی کنیم.