جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

عارف حکیم، آیت الله العظمی محمد علی شاه آبادی (قدس سره) به اذعان دیگر علما و عرفای معاصر از کمل عرفای قرن حاضر است و تا جایی که می دانیم، ایشان را موثرترین فرد در شکل دهی افکار حضرت امام خمینی(ره) دانسته اند که اگر همین یک سخن را بپذیریم، کفایت است از آنکه برای شناخت ایشان و افکارشان تلاش نمائیم هر چند تنها دو کتاب و سه رساله مکتوب از معظم له در دست باشد. ایشان نظریات خود را حول محور فطرت الهی انسان سامان داده اند تا جایی که به "فیلسوف فطرت" ملقب شده اند که در جای خود محل تامل و تأنی است. معروف است که حضرت امام(ره) درباره ایشان فرمودند: « من در عمر خود، روحی لطیف تر از روح مرحوم شاه آبادی ندیدم.» امام(ره) هفت سالی که مرحوم شاه آبادی در قم حضور داشتند در درس ایشان شرکت کردند و تاکید داشتند که « اگر آیت الله شاه آبادی هفتاد سال تدریس می کرد، من در محضرش حاضر می شدم، چون هر روز حرف تازه ای داشت.» عارف کامل آیت الله شاه آبادی از مبارزان دوران رضاخانی به حساب می آید، تحصن یازده ماهه معظم له در حرم حضرت عبدالعظیم حسنی (ع) در اعتراض به جنایات رضاخان معروف است. در همان دوران و در ایام محرم، ایشان یک دهه منبر می روند و سخنی را سه بار، اول، وسط و انتهای منبر هر شب تکرار می کنند:« خدایا! تو شاهد و گواه باش که این مرتبه که این جمله را بگویم، در این ده شب سی مرتبه تکرار کرده ام و اتمام حجت نموده ام و برای علمای نجف، علمای قم، اصفهان و مشهد تمام نقاطی که می دانستم و توانستم هم نامه نوشته ام، و امشب هم برای آخرین مرتبه در این مجلس می گویم و آن این است که رضا خان، دست نشانده ی انگلیس است و هدفش، اعدام قرآن و اسلام است و اگر با من روحانی مبارزه می کند، نه به خاطر خود من است، بلکه به این دلیل است که من مبلغ قرآنم، به دنیا اعلام می کنم که اگر حرکت نکنید، این خبیث اسلام را از بین می برد.» اندر احوالات ایشان و درباره شخصیت جامع و کامل معظم له سخن بسیار است و مجال اندک! شذرات المعارف که گزیده های ناب اندیشه های ایشان است، به گفته شارح این کتاب یعنی فرزند ایشان، آیت الله نورالله شاه آبادی، خلاصه ای از اندیشه معظم له نیز به حساب می آید لذاست که مطالعه آن مفید فایده فراوان خواهد بود. این کتاب کوچک، که در حدود سالهای حکومت رضاخان نوشته شده است، دارای نثری مخلوط از فارسی آمیخته به عربی رایج در مجامع علمی حوزوی آن دوران است که مشابه آن را در متونی چون "اربعین حدیث" امام یا "تنبیه الامة و تنزیه الملة" مرحوم نائینی و کتب بسیار دیگر دیده ایم. بخش اول کتاب که عنوان "الشذره الأولی: توضیح مرام الإسلام فی شفاء صدور الأنام" را بر خود دارد، با طرح مساله ضعف و ذلت مسلمانان در شرایط کنونی آغاز می گردد :"مدتی است مملکت اسلام به انتشار عقاید باطله و اخلاق رذیله و افعال قبیحه مبتلاست..." و سپس اظهار تعجب می نماید که در همین حال می بینیم بسیاری از مسلمانان به طور مداوم از این وضعیت فقط اظهار تاسف می کنند، "غافل از آنکه درد را باید معالجه نمود و مذاکره مرض و تعدد آن، راه علاج نیست!" پس باید برای علاج مرض ها ابتدا آنها را شناخت. از همین رو موضوع کتاب را می توان "آسیب شناسی جامعه اسلامی و ارائه راهکارهای اصلاحی درباره آن" دانست که بخش اول یعنی آسیب شناسی به طور خلاصه بیان شده است اما در باب راهکار پیشنهادی توضیح بیشتری آمده است. بخش دوم کتاب با عنوان "الشذرة الثانیة" شامل 23 معرفت است که با توضیح ابعاد سیاسی دین آغاز می گردد و با شرح و بسط مفهوم اخوت اسلامی و ارکان و ابعاد آن ادامه می یابد.

کتاب حاضر شرح بر قصیده نونیه توسط علامه خیالی می باشد که شامل مسائل عقیدتی و کلامی و اصول دین می باشد.

تاریخ اندیشه در جهان اسلام جریانهای مختلفی را تجربه کرده است . یکی از جریانهای فعال در جهان اسلام و در دوران معاصر با عنوان ” سلفیت ” شناخته می شود . در خصوص مفهموم سلفیت و مابه ازای خارجی ان چالش های بسیاری در حوزه نظری بین صاحب نظران وجود دارد . اکنون سلفیت عنوانی است برای بسیاری از جریانهای فعال در جهان اسلام . این مفهوم نیز مانند دیگر مفاهیم در حوزه علوم انسانی دارای تعریف های مختلف بوده و در طول زمان نیز متحول شده است . یکی از نقاط عطف در تاریخ معاصر که تاثیر بسیاری بر اندیشه سلفیت گذاشته است انقلاب های موسوم به انقلاب های عربی است . در مصر تحولات انقلابی باعث گردید تا جریانهای سلفی موجود به بازنگری در بخش هایی از نظریات خود خصوصا در حوزه اندیشه سیاسی اقدام نمایند . کتاب حاضر که در ۴۰۸ صفحه و در چهار فصل و یک خاتمه طراحی گردیده سعی دارد به بررسی تحولات انجام شده در حوزه اندیشه سیاسی نزد جریانهای سلفی در مصر بپردازد. فصل اول : تبار شناسی مفهمومی سلفیت و تاریخ شکل گیری ان در این فصل نویسنده می کوشد در بستر تاریخ اقدام به ردیابی این واژه و معنای ان نماید سپس او گزارشی از تعاریف سلفیت نزد صاحب نظران مختلف غربی و غیر غربی ارایه می کند .در این فصل بر اساس معیار های مختلف انواع گروه های سلفی نیز دسته بندی و معرفی می شوند. فصل دوم : شکل گیری تاریخی و مبانی روش سلفی در این فصل نویسنده با مرحله بندی تاریخ تدوین دانش در تمدن اسلامی اقدام به بررسی نقش احمد ابن حنبل و دیگر اندیشوران در شکل گیری این مفهموم و مبانی نظری ان می نماید . همچنین در این فصل اصول اساسی سلفیت در قالب شش اصل اساسی توضیح داده می شود . فصل سوم : اندیشه سیاسی جریان های سلفی در این فصل در قالب دو مبحث جداگانه نویسنده به بررسی دیدگاه جریان های سلفی در خصوص مفهوم دولت و حقوق شهروندی و نیز در فراز دوم با طرح مفهوم دموکراسی به عنوان یک ایده و نظریه دیدگاه سلفیت را در این خصوص بررسی می کند . برای این منظور او هم به مباحث نظری و محصولات فکری بزرگان سلفیت توجه دارد هم به بررسی اظهارات احزاب و گروهای سلفی در خصوص دموکراسی و پارلمانتاریسم اقدام می نماید. فصل چهارم : دیدگاه سلفی ها در خصوص خروج علیه حاکم در این فصل نویسنده با تفکیک حوزه نظر و حوزه عمل نظریات سلفی ها در خصوص انقلاب و خروج علیه حاکم را در بستر انقلاب مصر بررسی می کند . در این فصل تمرکز بحث بر روی انقلاب مصر می باشد . در پایان نویسنده نشان می دهد که اغلب جریان های سلفی و احزابی که داراری این گرایش می باشند در بستر تحولات انقلابی اقدام به بازنگری نموده و نظریات سیاسی خود را تغیر داده اند . این احزاب با استفاده از فضای فراهم شده در تحولات مصر با پذیرش نظام پارلمانی و رای گیری در ساخت قدرت وارد شده و جزیی از بازی قدرت در مصر گردیدند . انان با استفاده از متون مذهبی و دینی این اقدامات را توجیه کرده و برای عمل خود بر خلاف گذشتگان شان نظریه هایی را تدارک دیدند ./////

فقه سیاسی شیعه در عصر حیات ائمه، حکومتهای عصر را نامشروع می دانست و این اندیشه بعد از غیبت نیز تداوم پیدا کرد. با یک بررسی مفصل و همه جانبه از افکار و آراء و اندیشه های محقق سبزواری می توان گفت وی به رغم استفاده از اندیشـه های سیاسی- اجتمـاعی پیشـین (اندیشـه‌های یونانی، ایرانشـهری و شریعت‌نامه‌ای ) اندیشه ای را شکل داد که می توان از آن به اندیشه اصلاحی نام برد. وی حکومت های عصر را به حکومت های عادل و جائر طبقه بندی می کند و حکومت صفویه را در ذیل حکومت عادل قرار می دهد و سلطنت آنها را مشروع و همکاری با آنها را جهت اعاده حق، اجرای امر به معروف و نهی از منکر بر خود لازم می داند. علی‌رغم اینکه وی به حق انحصاری ائمه معصومین(ع) در حکومت و ولایت معتقد بوده است به سلطنت صفوی گردن نهاده و حتی بعضاً مخالفت با آن را نامشروع قلمداد می‌نمود و حفظ و حراست از آن را مقوله‌ای ضروری می‌ دانست و سعی می کند از ظرفیتهای بوجود آمده در آن عصر استفاده کند و تا جائیکه برای او مقدور است رفتارهای دینی را در جامعه ترویج کند. تاکید بر این عمل را می توان در اندیشه و آثار وی مشاهده کرد، همانگونه که پادشاه را موظف می سازد تا زیر نظر علمائی که وی ویژگی آنها را مشخص می کند به انجام وظایف بپردازد. او به عنوان یک صاحب نظر فقه سیاسی شیعه، تامل در تبیین وظایف متقابل دولت و شهروندان را به طور جدی در دستور کار فکری خود قرار می دهد و همانگونه که دیده می شود در تمام مباحث وی در کنار هر حقی تکلیفی قرار داده شده است.