جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

‫اين پژوهش با هدف اثبات نادرستي نظريه ثنويت و ابتلاي آن به شرک انجام پذيرفته و به اين مسئله پرداخته است که ميان قاعده سنخيت علت و معلول و ثنويت، هيچگونه رابطهاي وجود ندارد و طبق اين قاعده، ثنويت زرتشتي باطل است. نويسنده پس از مفهومشناسي، به پيدايش آيين زرتشت، هستيشناسي از نگاه زرتشت، ثنويت در آيين زرتشت، پيدايش مفهوم عليت، تبيين اصل عليت، ويژگيها و پيامد اصل عليت، تبيين نظريه ثنويت، ثنويت و پيامدهاي آن، و نقد و بررسي ثنويت زرتشتي پرداخته است. خداوند پيامبران را براي مبارزه با هرگونه شرک فرستاده و زرتشت نيز از اين امر مستثنا نيست. بيشتر پيروان متقدم آيين زرتشت، آن را ثنوي دانسته و پيروان متأخر، آن را آيين توحيدي ميدانند. انديشمنان غربي نيز دو ديدگاه دارند. متفکران مسلمان اين آيين را به لحاظ توحيد ذاتي، ثنوي نميدانند؛ ولي به لحاظ توحيد افعالي، ثنوي دانستهاند. قانون سنخيت علت و معلول، از قواعد فلسفي است و براساس آن، بايد بين علت و معلول سنخيت باشد. چون خوبيها را از خداوند ميدانيم، اگر شرور و بديها را نيز از خداوند بدانيم، صدور دو فعل مغاير از خداوند براساس قاعده سنخيت جايز نيست. اگر قائل به اهريمن باشيم که در کنار خداوند مبدأ شرور است، براي خدا قائل به شريک شده و اين خلاف توحيد ذاتي است. اگر اهريمن را مخلوق خدا و او را خالق شرور بدانيم، فرضي نامعقول است؛ زيرا ميان خالق و مخلوق يعني اهورا مزدا و اهريمن سنخيت قائل نشدهايم و چون صدور دو فعل مغاير (خير و شر) بنا بر قاعده سنخيت ميان علت و معلول، از خداوند جايز نيست، همه موجودات خير و مستند به خداوند هستند. بنابر اين ، طبق اين قاعده، ثنويت، باطل است و به اثبات اين فرضيه ميرسيم که ميان سنخيت و ثنويت، هيچگونه رابطهاي وجود ندارد.

نظریات مختلفی پیرامون نسبت بین متشابهات قرآنی و مشطحیات عرفانی شکل گرفته است. یکی از نظریات مهم و مورد توجه، در این زمینه، نظریه روز بهان بقلی است که توجه جمعی از متفکرین و مستشرقین معاصر از جمله هانری کربن را به خود جلب کرده است. در این نظریه، متشابهات قرآنی از سنخ شطحیات عرفانی دانسته شده و مورد تحلیل قرار گرفته است. ما در این مقاله هرمنوتیکی آنها، وجوه تمایز بنیادی این دو را از هم نشان داده و به نقد نظریه مذکور پرداخته ایم.