جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

---

‫اين نوشتار به تشريح ديدگاه‌هاي مختلف علماي اصول فقه و روايات در مقوله حرمت تجرّي و قبح آن مي‌پردازد و ادله حرمت آن را بيان مي‌کند. نويسنده مي‌کوشد تا ثابت کند تجرّي، علاوه بر قبح فاعلي، قبح فعلي هم دارد؛ زيرا هتک و طغيان در فعلي که منجر به تجري مي‌شود، به دليل عنوان ثانوي قبيح است، که همان سرکشي در قبال فرمان مولا محسوب مي‌گردد. وي براي اثبات اين موضوع در چهار فصل به احاديث متعددي استناد مي‌کند و اقوال عالمان بزرگ علم اصول فقه از اماميه را شرح داده و مجازات و عقاب در نظر گرفته براي شخص متجري را بررسي مي‌نمايد. در فصل اول مفهوم لغوي و اصطلاحي تجري و معناي واژه‌هايي مانند معصيت، انقياد و اطاعت بيان شده و اختصاص نداشتن تجرّي در باب قطع، عدم صدق تجرّي در استصحاب و قطع تمام موضوعي، فقهي بودن يا اصولي بودن مسأله تجرّي و دليل اصولي نبودن آن بررسي گرديده است. در فصل دوم اقسام تجري بنابر تقسيمات شيخ انصاري و آقا ضيا عراقي و نيز نقد تقسيمات مذکور اختصاص دارد. در فصل سوم از ديدگاه علم اصول فقه به مسأله تجري نگريسته شده و ارتباط تجرّي با خطابات اوليه شارع، اثبات قبح فعلي و فاعلي فعل تجرّي و ديدگاه‌هاي علماي معاصر علم اصول فقه در اين زمينه و ادله عقلي و نقلي اصولياني همچون: آقا ضيا عراقي، آخوند خراساني، شهيد صدر، محقق اصفهاني، شيخ انصاري، سيدمحمد روحاني و آيت‌الله خويي درباره قبيح بودن يا نبودن فعل متجري شرح و بررسي مي‌شود. در فصل چهارم از منظري روايي به حرمت تجري و عقاب شخص متجرّي پرداخته شده و ادله روايي قبح و حرمت تجري و ادله عقلي مبتني بر آن، اجماع، بناي عقلا، آيات قرآني و حدوث مصلحت و مفسده در متعلق قطع، عنوان ادله ديگر قبح تجري و حرمت آن به صورت مفصل مطرح گرديده و برخي از شبهه هاي و ايرادها در اين زمينه مطرح و پاسخ داده شده است. نگارنده در اين فصل همچنين ديدگاه‌هاي مختلف علماي علم اصول را مبني بر استحقاق عقاب بر فعلي بودن قبح تجرّي با اثبات حرمت و عدم اثبات حرمت را منعکس کرده و مجازات دنيوي و اخروي متجري را با استناد به روايات و اصول عمليه و قواعد مربوط به حدود بررسي مي‌کند.