جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

أيسر التفاسير لكلام العلي الكبير اثر ابوبكر جابر الجزائرى، تفسير سى جزء قرآن كريم مى‌باشد كه به زبان عربى و در سال 1406ق نوشته شده است. انگيزه نویسنده از تدوین اثر حاضر، نياز مسلمانان امروز به فهم بهتر كلام خداوند كه مصدر شريعت، راهنماى هدايت و شفاى دردهاى مردم مى‌باشد، عنوان گرديده است. کتاب با دو مقدمه از نویسنده آغاز و مطالب دربردارنده تفسير سى جزء قرآن، در پنج جلد مى‌باشد. جزء اول تا ششم، در جلد اول و جزء هفتم تا سيزدهم در جلد دوم کتاب جاى گرفته است. از جزء چهاردهم تا جزء نوزدهم در جلد سوم، از جزء بيستم تا بيست‌وپنجم و از جزء بيست‌وششم تا آخر قرآن، در جلدهاى چهارم و پنجم آمده است. در مقدمات نویسنده، توضيحاتى پيرامون امتيازات و ویژگى‌هاى کتاب، ارائه گرديده است. برخى از امتيازات و ویژگى‌هاى اثر حاضر را مى‌توان در مؤلفه‌هاى زير خلاصه نمود: * رعايت تناسب و حد وسط میان اختصار و موجزگویى بسيار كه مخل فهم مراد نویسنده باشد و نيز اطناب و تطویلى كه ممل و ملال‌انگيز است. * تبعيت از روش و مسلك علماى پيشين در عقايد، اسماء و صفات. * التزام به عدم خروج از مذاهب اربعه در احكام فقهى. * خالى بودن کتاب از هرگونه اسرائيليات، اعم از صحيح يا سقيم آن؛ مگر زمانى كه فهم آيه، مستلزم این امر باشد. * پرهيز از پرداختن به اختلافات تفسيرى. * التزام به رأى ابن جرير طبرى در تفسيرش در مواردى كه درباره آيه‌اى، بين مفسرين اختلافى وجود داشته است؛ البته در برخى موارد نيز از رأى او، عدول شده است. * خالى بودن کتاب از مسائل نحوى، بلاغى و شواهد عربى. * عدم اشاره به قرائات، مگر در موارد بسيار نادرى كه ضرورتى مانند توقف معناى آيه بر آن وجود داشته باشد. اما نسبت به احاديث، به صحيح و حسن اكتفا گرديده و به موارد غير آن، اشاره نشده است. * پرهيز از ذكر اقوال؛ هرچند در مورد مسأله‌اى، اقوال مختلف و بسيارى نقل شده باشد و همچنين التزام به معنى راجح و معناى موردپسند جمهور مفسرين و سلف صالح. * دورى از هر امرى كه باعث پراكندگى ذهن و پرداختن به جدل گردد. به‌خاطر همین امر، نویسنده کتاب را به‌صورت دروس منظمى قرار داده و هر آيه را، درسى واحد قلمداد نموده و پس از ذكر هر آيه، به شرح كلمات و سپس، تبيين معناى آن پرداخته و آنگاه، هدايت و مقصود از آيه را توضيح داده است. در مواردى نيز دو آيه، سه آيه، چهار آيه و يا پنج آيه، تحت یک درس بررسى شده است و هيچ‌گاه این امر از پنج آيه، تجاوز نكرده است مگر در موارد نادر كه این امر، به‌خاطر وحدت موضوع و ارتباط معناى آيات، رعايت شده است. در جلد اول به سوره‌های حمد، بقره، آل عمران، نساء و مائده پرداخته شده است.

جلد اول کتاب عون اخوان الصفاء، به نام «فی المنطق» که تألیف بهاءالدین محمدبن حسن الاصفهانی، مشهور به «بها»، «فاضل هندی» و «کاشف اللثام» است، به کوشش و تحقیق علی اوجبی راهی بازار نشر و فروش شد. «شفا» که بی‌بدیل‌­ترین اثر فلسفی ابن سینا است و به طور قطع در وهله اول چنین به ذهن متبادر می‌شود که اثری در پزشکی باشد و به شناخت و درمان بیماری­ها بپردازد، اما دایره­المعارفی فلسفی است. همانند کتاب دیگر او «قانون» که بر خلاف پندار اولیه، اثری در پزشکی است، نه فلسفه. از این رو، از دیرباز شماری در جستجوی وجه تسمیه این اثر به تکاپو افتاده‌­اند. مسائلی که ابن سینا در الهیات شفا درباره ذات و صفات واجب‌الوجود و کیفیت صدور عالم از او و رابطه خالق با مخلوق و همچنین نحوه توفیق میان عقل و نقل بیان داشته، از مهمترین موضوعاتی بوده است که استادان دانشکده الهیات در سراسر جهان را مدت‌ها به خود مشغول داشته است. فاضل هندی، شارح شفا، کتاب فوق را یکی از ابداعات ابن سینا می‌شمارد. او «شفا» را به دریای عمیقی تشبیه می کند که صاحبان حکمت هماره به غواصی در آن سرگرم می‌شوند. وی در«عون اخوان الصفاء»، علی رغم اینکه سعی دارد به متن وفادار باشد، در موارد اندکی به نقد آن نیز می پردازد. مرحوم استاد سید جلال الدین آشتیانی درباره اهمیت این اثر می‌نویسد: «اثر نفیس او در حکمت، تلخیص کتاب شفا است که در ضمن حذف مکررات عبارات شفا و بیان مطالب با عباراتی روان که خاصیت قلم توانای اوست، مشکلات کتاب را نیز حل نموده است». اساس بازخوانی اثر حاضر، نسخه شماره 1920 کتابخانه مجلس است که از درست ­ترین و معتبرترین نسخه‌­های موجود است و استاد حائری در بخشی از معرفی این نسخه می ­نویسد: «این نسخه به خط نسخ و در زندگی مؤلف نوشته شده و شامل هر سه جمله است. مؤلف خود آن را دیده و با نسخه اصل به خط خود مقابله کرده و در 27 ربیع­ الثانی 1084 (سال تألیف) مقابله آن را به پایان رسانده». این اثر به تحقیق علی اوجبی و نود صفحه مقدمه بسیار جامع ایشان آراسته گردیده است. مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران انتشار این کتاب را در 661 صفحه به عهده گرفته است.

شباهت مفهوم «طبیعت» در دیدگاه روسو با مفهوم «فطرت» در دیدگاه اسلامی، برخی را به یکی انگاشتن این دو سوق داده است. به نظر می‌آيد میان این دو به‌رغم شباهت‌‌ها، تفاوت‌های جدی نیز وجود دارد. مقاله حاضر با بررسی تطبیقی مفهوم «طبیعت» در رساله «امیل» روسو با مفهوم «فطرت» در دیدگاه آیت‌الله شاه‌آبادی، بر آن است تا وجوه اشتراک و افتراق میان دو مفهوم مذکور را با استفاده از روش تحلیل مفهومی و با بهره از رویکرد تطبیقی تبیین نماید. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که روسو، در همه آثار خود، از جمله رساله «امیل»، بر سرشت مشترک انسانی تأکید دارد. او با روش تجربی، تاریخی و عقلی با اثبات پیشینی طبیعت انسانی، دو وجه حیوانی و فراحیوانی را مورد توجه قرار می‌دهد. با این همه، او با لحاظ انسان به‌عنوان جزئی از عالم طبیعت و به‌تبع رویکرد طبیعت‌گرایانه خود، جنبه حیوانی طبیعت مشترک را به‌طور پررنگ‌تری مورد تأکید قرار می‌دهد. او به ویژگی‌های طبیعت مشترک انسانی همچون «نیکی، قانون‌مندی و همگانی بودن، بالقوه بودن بخشی از گرایش‌ها و ادراک‌ها» توجه دارد و به نظم و ترتیب در فعلیت یافتن آن‌ها تأکید می‌نماید. از نظر روسو، اصل طبیعت امری غیراکتسابی است که البته به آموزش و پرورش توسط انسان‌های دیگر نیاز دارد؛ از این رو می‌توان ثابت بودن هسته طبیعت و تغییر بخش‌هایی از آن را پذیرفت که به «طبیعت ثانویه» منتهی می‌شود. از مقایسه تطبیقی مفهوم و ویژگی‌های طبیعت انسانی در دیدگاه روسو با آنچه آیت‌الله شاه‌آبادی با روش‌های عقلی، نقلی و تفسیری در باب فطرت به آن پرداخته است، چنین حاصل می‌شود که به‌رغم اشتراکات ظاهری، تا حد قابل‌تأملی معنای طبیعت روسویی در فطرت با دیدگاه وی فاصله دارد. البته با توجه به توسعه معنایی طبیعت انسان در نگاه روسو، بخش‌های مشترک و مشابهی را میان آن‌ها می‌توان یافت، اما در ویژگی‌هایی مهمی همچون «معصوم از خطا بودن، جهت‌گیری الهی و توحیدی داشتن و همچنین فراغت از تبدیل و تغییر» اختلافات جدی میان دیدگاه روسو و آیت‌الله شاه‌آبادی نمایان می‌گردد.

ترجمه ماشینی: هرمنوتیک علم تفسیر است. منبع هرمنوتیک متون و سایر گفته هاست و هدف دستیابی به درک معانی آنهاست. در دین پژوهی، مطالعه متون و گفته ها به خودی خود هدف نیست، بلکه وسیله ای برای بیان مطالبی درباره دین و فرآیندهای دینی در جامعه است. از آنجا که این رشته علوم توسط دانشمندان غربی به نام تفسیر کتاب مقدس آغاز شد و برخلاف معدودی از متکلمان مسلمان که آن را در تفسیر کتاب آسمانی خود قرآن به کار بردند، بسیاری با آن مخالفت کردند و آن را توطئه ای علیه اسلام برای انحراف مسلمانان از حقیقت دانستند. آموزه های کتاب آسمانی قرآن. این مقاله ابتدا به شرح مختصری از تعریف، انواع و تاریخچه هرمنوتیک، چگونگی و نقش هرمنوتیک در تفسیر و تفسیر متون الهی می پردازد. ثانیاً نظرات دانشمندان مسلمان را در مورد این رشته از علم به اشتراک می گذارد. و در نهایت نکات پایانی را بیان کنید.

خداباوری گشوده به ­عنوان رویکرد جدیدی در عرصۀ الهیات و فلسفة دین، نظریات و دیدگاه­هایی را مطرح کرده است که هم به لحاظ فلسفی و هم به لحاظ الهیاتی (کلامی) توجه بسیاری از اندیشمندان معاصر را به خود جلب کرده است. مدعای اصلی و اساسی حامیان این رویکرد این است که بسیاری از آموزه ­های رایج دربارۀ ذات و صفات خدا (و به­طور خاص صفاتی مانند علم پیشین خدا، تغییر‌ناپذیری، انفعال­ ناپذیری و بی­زمان­بودن خدا)، برگرفته از فلسفه­ های یونانی، به‌ویژه سنت نوافلاطونی هستند و تحت تأثیر آن‌ها قرار دارند و به همین دلیل، از مسیر اصلی خودشان که همان مسیر کتاب مقدس است، فاصله گرفته ­اند. بنابراین، برای زدودن انگاره­ های نادرست فلسفی از صفات حقیقی خدا در کتاب مقدس، بایستی بار دیگر آن‌ها را بازبینی و اصلاح ­کنیم. از آن‌‌جا که بنیان‌گذاران و مدافعان این مکتب مدعی هستند که نظریاتشان در سنت خداباوری و خداباوری سنتی ریشه دارد، با نگاهی تاریخی به این جنبش الهیاتی و بررسی مسیر پیدایش آن، صحت‌و سقم ادعای آن‌ها را ارزیابی می­ کنیم. برخی از الهی­دانان و فلاسفۀ دین معاصر، خداباوری گشوده را از انواع خداباوری سنتی قلمداد می­ کنند، برخی دیگر آن را انحرافی در سنت خداباوری و برخی نیز آن را نوعی مکتب ارتدادی و بدعت ­آمیز می­دانند که در سنت راست ­کیشی جایگاهی ندارد. به­هرحال، هرچند زمان زیادی از آغاز این جنبش نمی­ گذرد توانسته است نظرها را، چه موافق چه مخالف، به خود جلب کند؛ تعداد بسیار زیاد مکتوباتی که در تأیید یا ردّ این مکتب نگاشته شده است، شاهد این مدعاست. بنابراین، جا دارد ما نیز با استفاده از منابع بسیار غنی خود در سنت فلسفی‌ـ‌کلامی اسلام و با شناخت کاملی از این دیدگاه، وارد عرصۀ بحث­ های جدید در حوزۀ الهیات و فلسفة دین شویم.