جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

آنچه شولر را به یک مستشرق قابل احترام بدل می‌کند این است که شولر به دو نکته آگاه است. نخست بر خلاف بسیاری از مستشرقین که از متُد (روش) استفاده می‌کنند، اما هیچ چیز درباره روح حاكم بر متُد (روش) نمی‌دانند، شولر به خوبی از متُد (روش) استفاده می‌کند. نکته دیگر اینکه شولر شروع به تشکیل دادن زنجیره‌های روایی و شناسایی زنجیره‌های روایی می‌کند، به خصوص زنجیره‌های روایی مدنی و آنجا جوهره کار را نشان می‌دهد.

نگرش تاریخی به دین به این معنا که بپذیریم که دین یک امر انسانی(مرتبط با انسان) است نه یک پدیده طبیعی و عینی، سبب می شود که در فهم دین ساده انگاری نکنیم و بپذیریم دین کنونی ما همان چیزی نیست که در عصر نزول و آغازین آن بوده است. نگرش تاریخی وسواس و احتیاط ما را در فهم دین دو چندان می کند و همین احتیاط و سواس در فهم دین سبب می شود که اولا روند بسط تاریخی دینی کاهش یابد ثانیا فهم قبض و بسط های دین راحت تر می شود.

اساساً آیا می‌توان علوم انسانی را از فرهنگ جدا کرد درحالی‌که با یکدیگر تداخل دارند و علوم انسانی، ناگزیر باید بر یک سلسله ارزش‌ها مبتنی باشند؟ همچنین باید از پست‌مدرن‌ها پرسید که آیا تعدد و تکثری که آن‌ها از آن دفاع می‌کنند، دیگر جایی برای داوری درباره‌ی صحت و سقم قضایای مندرج در علوم انسانی باقی می‌گذارد!؟ اگر در ورطه‌ی این نوع نسبی‌گرایی قرار بگیریم، آیا دیگر می‌توانیم معیاری برای «علم» و «علمی بودن» معرفی کنیم!؟

در علوم انسانی، افرادی که از راه علم‌ورزی کسب درآمد می‌کنند، آن رشته و علم فقط وسیله‌ی کسب درآمد ایشان نبوده و برای آن‌ها صرفاً یک شغل محسوب نمی‌شود، بلکه به تدریج تمام فکر ایشان را تحت تأثیر خود قرار می‌دهد و وقت آزادی برای ایشان باقی نمی‌گذارد...

زنان در طول تاریخ آسیب‌ها و مصائبی را متحمل شده‌اند و غالبا سنتهای رایج اجتماعی و یا برداشت‌های نادرست از تعالیم برخی از آیین‌ها و ادیان یکی از عوامل مؤثر در تضعیف، نادیده گرفتن و زیر پا گذاشتن حقوق آنها بوده است. با وجود تحولات دنیای معاصر در مسیر احیا و حفظ حقوق زنان، هنوز این موضوع به عنوان یکی از مسائل جدی و چالش‌برانگیز جهان مطرح است و صاحب‌نظران از منظرهای مختلف به آن می‌پردازند. در جهان تشیع، جمعی از علما و اسلام‌شناسان مانند امام خمینی، علامه طباطبایی، شهیدمطهری و شهیدبهشتی به صورت جدی به این موضوع پرداخته‌اند؛ اما چالش‌های موجود به گونه‌ای است که بررسی موشکافانه دیدگاه‌های اسلام‌شناسان و عالمان دینی در باره زن و کوشش برای یافتن پاسخ برخی از پرسش‌های دنیای امروز از دل آنها همچنان یک ضرورت به شمار می‌رود.

«در هنگامه پاندمی (همه‌گیری جهانی) نمی‌توان از حاشیه انتظار رعایت بهداشت را داشت. نمی‌توانیم به حاشیه‌نشین بگوییم: رعایت کن! او به ما می‌گوید: می‌خواهم رعایت کنم اما امکاناتم کافی نیست. امکاناتی که جامعه از من دریغ کرده ‌است.» این جملات صادق پیوسته، جامعه‌شناس و مدرس دانشگاه، است. کسی که اعتقاد دارد همه بحران‌هایی که در جهان و میان همگان توزیع می‌شوند، بینش‌هایی دیگرباره را به سرنوشت مشترک بشری به وجود می‌آورند. تجربه کرونا مسائل مهم و آینده جهان را دوباره به دغدغه‌ای برای اندیشیدن تبدیل کرده است. دغدغه‌هایی که این‌بار پس از تجربه هم‌سرنوشتی کرونا، محل بحث شده‌اند. برخی برای دوران پساکرونا تغییر نظام اقتصادی و توزیع عادلانه‌تر و بازسازی سیستم‌های رفاهی را نوید می‌دهند و برخی دیگر باور دارند که حتی پس از کرونا آش همین خواهد بود، کاسه هم همین. در این میان باید پرسید که به راستی از دالان تو درتوی کرونا چطور می‌شود دوباره به جهان و مسائل آن نگریست؟ پاسخ به این پرسش‌ و پرسش‌هایی دیگر ابعاد گوناگونی دارد. «پیوسته» پاسخ‌هایی تحلیلی به این پرسش می‌دهد اما می‌گوید در تاریخ هیچ تضمینی نیست. معلوم نیست که فردا چگونه رخ می‌نماید.

هانری کربن (۱۹۰۳ـ ۱۹۷۸) فیلسوف و ایران‌شناس فرانسوی طی بیست سال پایانی عمرش، بخشی از سال را در ایران ساکن بود و در دانشگاه تهران تدریس و با مرحوم علامه طباطبایی و دیگر اندیشمندان مسلمان ایرانی گفتگو و در آثار فلسفی و عرفانی اسلام تعمق و تصحیح و تألیف می‌کرد و به همین جهت او را یکی از احیا‌کنندگان جریان فلسفه‌ اسلامی در دوران معاصر به شمار آورده‌اند و افزون بر این همدلی بسیاری نیز با فرهنگ و تمدن ایرانی و شیعی داشت، به گونه‌ای که ایران را کانون معنویت و تاریخ ادیان می‌دانست. از جمله کارهای مفصل و ژرف او، مجموعه چهار جلدی «اسلام ایرانی» است که همکار ارجمندمان آقای دکتر رحمتی ـ سردبیر اطلاعات حکمت و معرفت ـ ترجمه کرده‌اند. گفتگوی زیر به همین مناسبت انجام شده است.

نگرش دینی یا بینش دینی چه تفاوتی با فهم دینی دارد؟ آنگاه باید بدانیم ادراک دینی چه صیغه‌ای است و تجربه‌ی دینی کجا است؟ آنچه بسیار مهم است این مطلب است که علم دینی در واقع تئولوژی است، اما اگر بخواهیم در سنت اسلامی صحبت کرده باشیم نمی‌توان از تئولوژی سخن گفت.

هنگامی که انقلاب اسلامی شالوده‌ی کلیشه‎های علوم اجتماعی را در جهان -درباره‌ی مفاهیم انسانی و اجتماعی- از هم پاشید، در دهه‌ی چهارم انقلاب هنوز مجبور می‎شویم در دانشکده‌ی علوم اجتماعی دانشگاه تهران به حالت شرمنده سؤال کنیم که آیا علم دینی ممکن یا معنادار است؟ این نشان‎دهنده‌ی بیماری در دانشکده‎ها و دانشگاه‎های علوم انسانی در ایران است.