جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

پروفسور ارنست ولف‌گازو استاد فلسفه است و تا کنون در دانشگاه‌های مختلف جهان برای تدریس دعوت شده است؛ از جمله تهران، قاهره، استانبول، آنکارا، کوالالامپور، جورج تاون و… آنچه در پی می‌آید، با عنوان «صدرا و فلسفۀ ایده‌آلیسم آلمان: مسئلۀ شهود عقلی» تدوین شده و به همت بنیاد حکمت صدرا در دسترس عموم قرار گرفته است.

نگاهی به حكمت و اهمیت «آپولوژی» نوشته افلاطون درباره دفاعیات سقراط در محكمه «هیچ كس خواسته و دانسته، مرتكب عمل خلافِ حق نمی‌شود.» 1 سقراط به راستی، فلسفه را باید اندیشیدن و به ویژه هنرِ اندیشیدن درباره حقیقت، خویشتن و حقایق مربوط به خود دانست. اگرچه نمی‌توان همگان را به مطالعه فلسفه و آثار فیلسوفان بزرگ فراخواند، اما می‌توان آنها را به اندیشیدن درباره آنچه فیلسوفان گفته‌اند و زندگی انسان مربوط به آنها است، فراخواند و دعوت كرد. از این رو، می‌خواهیم با ارایه خلاصه‌ای آزاد از یكی از كتاب‌های فلسفی، ضمن معرفی آنها، خوانندگان محترم را با آثار فلسفی و اندیشه‌های فلاسفه، آشنا سازیم. در این قسمت می‌خواهم به معرفی كتاب «دوره آثار افلاطون»، 2 بخش «آپولوژی» یا «خطابه دفاعی سقراط» بپردازم كه در آن، افلاطون فیلسوف بزرگ یونانی و از شاگردان سقراط، به زیبایی و كاملا مستند، به بازنویسی محاكمه سقراط در محكمه‌ای پرداخته كه در آن، به خاطر آرا و نظراتش مورد محاكمه قرار گرفته و به مرگ محكوم می‌شود. آنچه بیش از همه در این محكمه تاریخی مورد توجه است، دفاعیه سقراط از «حقیقت» است كه همچون آینه‌ای شفاف، هر آنچه هست را همان‌گونه بازنمایانده و بدون قضاوتی یك سویه، خطاب به همه تماشاگرانِ تاریخی این محكمه می‌گوید: هر آنچه می‌پندارید «می‌دانید» را هر روز، در محكمه «آزمون» گذاشته و خود را مورد نقد و پرسش قرار دهید».

غلامحسین ابراهیمی‌دینانی با اشاره به روابط علی و معلولی بر عالم اظهار کرد: انسان از عقل به خیال و وهم و حس می‌آید؛ غلامحسین ابراهیمی‌دینانی، چهره ماندگار و استاد بازنشسته فلسفه دانشگاه تهران، ۱۱ بهمن‌ماه، در برنامه تلویزیونی معرفت به بحث در زمینه «اختیار در ضرورت هستی» پرداخت و بیان کرد: این مسئله در عین سادگی، یکی از مسائل مهم محسوب می‌شود. گاهی اوقات فکر می‌کنیم مسائل ساده مشکل نیستند، اما گاهی ساده‌ترین مسائل، مشکل‌ترین مسائل هستند.

کانت تأثیرگذارترین فیلسوفِ مدرن است. عملاً همۀ جنبش‌های فلسفیِ بعد از انتهای قرنِ هجدهم خوانش، تفسیر، یا تغییری در فلسفۀ «سنجش‌گرانه»۱، «چرخشِ استعلایی» یا «انقلاب کپرنیکی» اویند. فهمِ تأثیر ماندگارِ کانت دشوار و گاهی، خصوصاً برای نامتخصصان، باورش هم سخت است. بخش عمده‌ای از تأثیر او درواقع تا حدی به‌خاطر بدفهمی‌های مختلف از اوست. کانت اگر می‌خواست می‌توانست طنازانه یا حتی زیبا بنویسد. اما او به‌خلافِ دیوید هیوم خود را اهلِ قلم نمی‌دانست و به‌خلاف رنه دکارت به‌دنبال این نبود که با نثری زیبا درکی جدید از طبیعت و علم را به عامۀ مردم بیاموزد. نثرِ او پُر است از زبانِ تخصصیِ هولناکی که او از سنتِ مدرسیِ ولفی آموخته بود، سنتی که او در بسترِ آن رشد یافت.

ما می‌خواهیم تکلیف خودمان را نسبت به علوم جدید مشخص کنیم و ببینیم تا کجا می‌توانیم این علوم را بپذیریم، و چه موانعی از این‌ها را می‌شود پذیرفت. کاری که غرب در قرون‌ وسطی نسبت به علوم انسانی انجام داد.

هنوز هیچ كس نمی‌داند كه سرنوشت انسان در كره خاكی با كرونا به كجا خواهد انجامید. بسیار خوشبینانه از غلبه بر بیماری و آغاز پایان دوران قرنطینه و بازگشت به زندگی اجتماعی پیشین سخن می‌گویند، در حالی كه شماری دیگر به هشدارها و تهدیدهای پزشكان و متخصصان مبنی بر بازگشت دوباره ویروس یا احتمال شدت گرفتن میزان ابتلا به آن اشاره می‌كنند. همچنان اطلاعات و آگاهی‌های انسان از ساختار و رفتارهای این ویروس موذی اندك است و بساط گمانه‌زنی و بحث درباره آن داغ است. در همین مدت كوتاه كرونا واكنش‌های متفاوتی را میان انسان‌ها پدید آورده است، از ناامیدی و یأس تا امیدهای واهی و خیال‌پردازی‌های خام، از تشدید نژادپرستی تا خودخواهی‌های ناپسند و صدالبته ایثارها و فداكاری‌های آنها كه با شجاعتی مثال‌زدنی و ستودنی در صف اول مقابله با كرونا ایستاده‌اند. این واكنش‌های متفاوت زمینه قابل توجهی برای تامل در رفتارها و گفتارهای آدمیان در شرایط بحرانی را فراهم كرده است. در گفتار پیش‌رو، پروفسور اومبرتو گالیمبرتی، فیلسوف و متفكر معاصر ایتالیایی درباره برخی از این واكنش‌ها به تاملاتی جالب توجه و خواندنی پرداخته و با واقع‌بینی و عقلانیتی قابل ملاحظه، بدون تعارف به نقد واكنش‌های جوامع و افراد پرداخته است. متن حاضر ترجمه روایتی از گفت‌وگوی مجله ایتالیایی كیو با این اندیشمند معاصر ایتالیایی است كه همزمان با هفتاد و هشتمین سالروز تولد او از نظر می‌گذرد.