جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

لیلا ابراهیمیان: کنشگران مرزی از دیوان حکومت تا ایوان عدالت دررفت‌وآمد هستند؛ همان روزنه‌ای که به تنگنای و ناامیدی می‌تواند روزنه‌ای باشد برای تاب‌آوری جامعه. اما امکان بوروکراتیک جامعه گاه هر سپهری را برای همبستگی اجتماعی به بن‌بست می‌رساند. مقصود فراستخواه، جامعه‌شناس معتقد است ازهم‌گسیختگی در جامعه هم ابعاد سیاسی و سیاستی دارد و هم ابعاد اقتصادی، اجتماعی، اخلاقی، فرهنگی و زیست‌بومی. اما او به همبستگی نوین چشم دوخته و می‌گوید در ناامیدی بسی امید است و نگاهی به افق فعالیت‌های نهادهای مدنی دارد و دلخوش است به فعالیت‌های زنان و جوانان؛ آن‌هایی که می‌توانند ظرفیت تدوین الگویی مطلوب برای گذر از ناهمواری را ایجاد کنند. این گفت‌وگو را بخوانید.

سیدعباس معارف تنها شارح مورد وثوق اندیشه‌های سیداحمد فردید نیست، او به دلیل تسلط شگفت‌انگیزی كه بر علوم اسلامی چون فلسفه اسلامی، فقه و اصول داشته، توانسته دیدگاه‌های فردید را تحت عنوان «حكمت انسی» بسط دهد. این لب سخن محمد رجبی، پژوهشگر و استاد فلسفه هنر و زیبایی‌شناسی است. در گفت‌وگوی حاضر با این شاگرد شناخته شده سیداحمد فردید به جنبه‌های فكری و فلسفی اندیشه‌های معارف پرداختیم. دكتر رجبی ضمن بیان سابقه آشنایی خود با مرحوم معارف به گستردگی و عمق آگاهی او به علوم و معارف اسلامی پیش از شاگردی فردید اشاره كرد و شرحی از نخستین دیدار این دو ارایه داد.

اهل «اردکان» است، شاید دلیل ناگزیرش از اندیشیدن به سیاست، خاصیت زادگاهش باشد. همواره از سیاسی بودن پرهیز دارد اما در عین حال معتقد است که هر سخنی باید نسبتش را با سیاست روشن کند. در جشن تولد هشتادسالگی‌اش، او خود نسبت اش را با سیاست چنین تبیین می‌کند: «من سیاست می‌نویسم اما سیاسی نیستم. همیشه با سیاست سروکار داشته‌ام اما سروکارم، سروکاری فکری بوده است». دغدغه‌مندی او در خصوص سیاست را می‌توان در آثارش هم ردیابی کرد؛ «خرد سیاسی در زمان توسعه‌نیافتگی»، «علم، اخلاق و سیاست»، «سیاست و فرهنگ»، «فلسفه، سیاست و خشونت»، «سیاست، تاریخ، تفکر» و... گویی هر موضوعی برای او در نهایت با سیاست گره می‌خورد. اما او به ما متذکر می‌شود: «اینها سیاست و حرف سیاسی نیست بلکه حاصل اندیشیدن به سیاست است». وقتی از رضا داوری‌اردکانی، چهره ممتاز فلسفه و رئیس فرهنگستان علوم، درباره «حال ما ایرانیان از نگاه یک فیلسوف» پرسیدیم باز به حال و روز سیاسی اکنون جامعه و مردم ارجاع داد و نقش «خرد سیاسی» در شادی ایرانیان را متذکر شد: «ما که گرفتار قحط دانش و خرد و تدبیر نیستیم اما شاید خردی که باید منتشر و ساری در جامعه و حلال مشکلات و مسائل سیاست و زندگی مردم باشد از ما رو نهان کرده باشد و به این جهت اشخاص و جناح‌ها و احزابی که در عمل با سیاست سر و کار دارند بیشتر حرف‌های رؤیایی عجیب می‌زنند و گاهی مقصدی را که در سیاست دنبال می‌کنند مقصد سیاست نیست و اگر هم باشد کسی راهش را نمی‌داند. در این شرایط، داشتن حال خوب و خوش، قدری دشوار است.» اما با این حال، نمی‌توان او را «فیلسوف ناامید» توصیف کرد؛ «گرچه کارها دشوار شده است اما من نومید نیستم و فکر می‌کنم اگر سیاست بتواند به مردم اعتماد کند و راهی برای گفت‌‌وگو با آنان بیابد و عزم اصلاح داشته باشد، در رفع بسیاری از مشکلات موفق می‌شود.»