جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

برای نگارنده به عنوان روزنامه‌نگاری كه در حوزه اندیشه كار می‌كند، پروفسور برایان مگی همواره یك ایده‌آل و یك الگوی دست نیافتنی است، روزنامه‌نگاری كه در ترازی بالا و در دانشگاهی چون آكسفورد فلسفه خوانده بود و با برخی از برجسته‌ترین فلاسفه زمان حاضر چون كواین و چامسكی و آیزابا برلین و هربرت ماركوزه و هیوبرت دریفوس درباره مهم‌ترین موضوعات فلسفی گفت‌وگوهایی جاودانه كرد. متفكری كه خود متخصص فلسفه شوپنهاور بود و در كنار این تخصص در حوزه‌های متنوعی چون ادبیات و موسیقی آثاری ارزشمند خلق كرد. مهم‌ترین دستاورد او معرفی فلسفه به مردم و كشاندن مباحث انتزاعی فلسفی از دل كتاب‌ها و دانشكده‌ها به حوزه عمومی بود، آرمانی كه هر روزنامه‌نگاری در حوزه اندیشه آرزویش را در سر می‌پروراند. اغراق نیست اگر بگوییم بسیاری از علاقه‌مندان فلسفه و فكر در ایران، نخستین بار به واسطه آثار برایان مگی با فلاسفه‌ای چون افلاطون و كانت و هگل آشنا شده‌اند، كتاب‌هایی كه خوشبختانه مترجمانی زبردست و در راس ایشان عزت‌الله فولادوند آنها را ترجمه كرده‌اند. به مناسبت مرگ او با محمد ضیمران، استاد فلسفه هنر كه خود آثار فراوانی در معرفی فلسفه جدید غربی نگاشته، گفت‌وگو كردم.

موقعیت كنونی اندیشه، ره‌آورد فراز و نشیب تاریخی پرپیچ و خمی است و مشاركت در آن چیزی جز تخاطب با فیلسوفان از دریچه نسبتی كه با «واقعیت» برقرار می‌كنیم نیست. اندیشه فلسفی از ابتدا در جست‌وجوی حقیقتی بوده است كه به‌مثابه امری واحد و برین ارزیابی می‌‌شد؛ با‌این‌حال، زمان، مكان و تاریخ چنان راه بر آگاهی بسته و پیشاروی وی ایستاده‌اند كه اگر نگوییم مسیر رسیدن به ساحت سرمدی حقیقت را به‌تمامی بسته‌اند، شاید فهم آن را بی‌توجه به شرایط و زمینه اندیشه فلسفی دشوار ساخته‌اند. تلاش افلاطونی برای عبور از حجاب زمان و مكان و رسیدن به مثال اعلایی كه خود عین وحدت، زیبایی و خیر است بر تاریخ فلسفه سایه افكنده و در تمام سنّت متافیزیكی عالم اسلام و مسیحیت استمرار یافته است.

تصور می‌کنم یکی از جاهایی که می‌توان فلسفه را کاربردی کرد، این باشد که بتوان فلسفه را به صنعت مرتبط کرد. صنعت، بودجه دارد و فلسفه تفکر. به نظر شما آیا بین فلسفه کاربردی و صنعت می‌توان رابطه‌ای یافت؟ من معتقدم که سهم فلسفه و نقش آن می‌تواند به بیرون از مرزهای خود راه پیدا کند. اولین فرض این است که فلسفه محض بتواند به رشته‌های صنعتی نفوذ پیدا کند که این امری بسیار دشوار است؛ اما فرض دیگری نیز می‌توان در نظر گرفت. در این فرض، عرصه‌های عملی مدنظر است و به‌ طور خاص عرصه‌های اخلاق را می‌توان ذکر کرد که در یک نظام اخلاقی چه چیزی اصل است و چه چیزی اصل نیست. قطعا رابطه بین فلسفه و صنعت را می‌توان رابطه‌ای درست دانست. در صنعت انگلستان و امریکا، این که چه اصولی در اخلاق پذیرفتنی است، چه اصولی محل ‌تردید بوده و چه اصولی رد شده است بسیار اهمیت دارد. اینجاست که فلسفه کاربردی و اخلاق، نقش بسیاری خواهند داشت.