جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

رساله مشتمل است بر سه گفتار در مورد خلقت انسان ، ترکیب وجود انسان و نحوه تقرر آدمی در جهان . در هر دفبار موضوعات فوق به طور تطبیقی بین ادیان یهودی ، مسیحی ، مزدائی، هندوئی و بودائی به بحث گذاشته شده و با موشکافی در آراء هر دین تحلیل شده اند. گفتار نخست درباره نخستین وجود انسان یا نخستین زوج آدمی ، نحوه تکوین آنها و چگونگی هتوط بشر تا به وضعیت فعلی بحث میکند گفتار دوم به بررسی چگونگی نفس و رابطه آن با تن و قوای روحانی انسان در دینهای مختلف میپردازد و گفتار سوم به مسائل اساسی انسانی که همیشه برای آدمی معما و معضلی بوده اند توجه میکند – مسائلی از قبیل جبر یا اختیار ، رنج یا خوشی ، مرگ ، خیر و شر ، تنهایی یا همبستگی ، تباهی وجود انسان و در پایان هر گفتار نیز تحلیل آراء و تطبیق جزء به جزء معتقدات دینی آورده شده است.

این سلسله درسگفتار به بحث از معرفت شناسی و روش شناسی علوم انسانی، رویکردهای مختلف در علوم انسانی، آگاهی و اختیار انسان و حیوان و... می پردازد.

شناخت انسان و تحلیل رفتار او از دیدگاه های گوناگون مورد توجه صاحبان فکر و اندیشه بوده است. هر یک از متفکران بنابر مشرب فکری خود، که گرایشی به فلسفه و حکمت یا تصوف و عرفان یا دین و مذهب و یا ادب و هنر داشته اند، به گونه ای انسان و جلوات اندیشه و اخلاق و رفتار او را مورد تجزیه و تحلیل قرار داده و شیوه هایی را برای سوق دادن آدمی به سعادت دنیوی و اخروی و رهایی او از مفاسد و شرور به کار گرفته اند. در این میان متفکران اسلامی جایگاه ویژه ای دارند. اینها به دلیل بهره گیری از چشمه زلال وحی و تعالیم آسمانی قرآن مجید از یک سو و بهره گیری از آرای فلاسفه پیشین- که اعتبار و سندیت آن ها به ثبوت رسیده- به تبیین نفس و روح آدمی پرداخته و انگیزه ها و محرکات رفتار او را از درون و بیرون بررسی کرده اند. یکی از چهره های ممتاز در تمدن اسلامی و فرهنگ ایرانی ملا احمد نراقی (ره) است که به سال 1185 متولد گردید و به سال 1245 در 60 سالگی در جریان وبای عمومی در نراق وفات یافت. او از فقهای بزرگ قرن سیزدهم هجری است که آثارمتعددی از خود به یادگار گذاشته است که مهم ترین آن ها عبارت اند از: اساس الاحکام در اصول فقه، اسرار الحج، خزائن، دیوان شعر فارسی، اجتماع الامر و النهی،طاقدیس شامل مثنویات او، عین الاصول، شرح تجریدالاصول مفتاح الاحکام ، مناهج الوصول، و سرانجام معراج الساعده در علم اخلاق که یکی از کتاب های معتبر و مشهور در اخلاق اسلامی است و این پژوهش بر اساس تجزیه و تحلیل آن تدوین شده است.

هر نظریه‌ای درباره عدالت مبتنی بر مفروضاتی درباره انسان است. لذا لازمه ارائه نظریه اسلامی عدالت، شناخت انسان، حقوق، نیازها و استعدادهای اوست. در این پژوهش با استفاده از روش تفسیری و تطبیقی، آرای دو متفکر برجسته معاصر، آیت‌الله جوادی آملی و جان رالز در باب انسان و نسبت آن با عدالت بررسی شده است. آیت‌الله جوادی آملی انسان را دارای دو ساحت فطرت و طبیعت می‌داند که باید ساحت فطرت بر طبیعت حاکم شود و این امر دلالت‌های مهمی، به‎ویژه در قالب حق هدایت، در نظریه‌پردازی درباره عدالت دارد. از سوی دیگر جان رالز بر ویژگی‌هایی همچون آزادی، برابری، معقول بودن، عقلانی بودن و حس عدالت با مرکزیت حق آزادی تأکید می‌ورزد. البته او نهایتاً اصول عدالت را در قالب دو اصل بیان می‌کند که اصل اول و حاکم آن، اصل آزادی است.