جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

استنباط آموزه های اعتقادی، با منابع مختلف همچون عقل و نقل امکان پذیر است. برخی از مسائل علم کلام از حوزه های اختصاصی استنباط عقلی است و برخی دیگر از قلمرو اختصاصی نقل محسوب می شود و بعضی دیگر از جمله مسائل مشترک میان منبع عقل و نقل است. تعیین جایگاه ادله نقلی در کشف و استنباط آموزه های اعتقادی، یکی از دغدغه های مهم در عرصه پژوهش علم کلام است.طبیعتا بحث حاضر، بحث روش شناسی تلقی می شود. به همین جهت نباید انتظار غیر روش شناسی از بحث مذکور داشت. هدف اصلی، تبیین جایگاه، محدوده و قلمرو ادله نقلی در آموزه های اعتقادی است. ادله نقلی با دو کارکرد استقلالی و غیر استقلالی در اعتقادات تاثیرگذار است. در رساله حاضر سعی بر تبیین این دو کارکرد است. به همین جهت برای رساله، چهار فصل در نظرگرفته شده است تا در سایه آن بتوان به حوزه های مختلف این بحث پوشش داد.در فصل اول، بعد از ذکر کلیات، به بحث مفهوم شناسی اشاره شده است. در این بخش به ذکر مفاهیمی همچون: معرفت، دین، عقیده، معرفت دینی، معرفت اعتقادی، عقل، فطرت، دلیل، دلیل عقلی و نقلی، باور و آموزه اشاره شده است.در فصل دوم به مبانی معرفت شناختی حجیت ادله نقلی اعتقادی اشاره شده است. این فصل به منزله اثبات مقتضی برای معرفت بخش بودن ادله نقلی است. بدون بحث حاضر، ورود در تبیین نقش و جایگاه ادله نقلی عبث و بیهوده است. برای اثبات معرفت بخشی ادله نقلی، ابتدا به اثبات واقع نما بودن این ادله اشاره شده است. امری که در صورت عدم اثبات آن، هیچ معرفتی قابل دست یابی از نقل نیست. پس از اثبات واقع نمایی، به کیفیت دسترسی مکلف به واقع و احراز آن اشاره شده است. این امر در ذیل توجیه پذیری ادله نقلی اعتقادی تبیین می گردد. رابطه واقع نمایی و مبحث توجیه به منزله رابطه مقام ثبوت و اثبات است. واقع نمایی به مقام ثبوت و نفس الامر توجه دارد ولی توجیه پذیری به مقام اثبات و علم مکلف به احراز واقع. در تبیین مولفه توجیه پذیری، با رویکرد وثاقت گرایی همراهی شد. امری که در بیشتر تحقیقات معرفت شناختی اولا بسیار کمرنگ بدان پرداخته شده است؛ ثانیا به علت نپرداختن به مولفه های مختلف تاثیرگذار در این مبحث، استقبال آنچنانی از آن صورت نگرفته است و با وجود بکارگیری عملی در تحقیقات، عملا روش دیگری را به عنوان روش متفکران اسلامی معرفی می گردد. در فصل سوم به نقش استقلالی (تعبدی) ادله نقلی اشاره می شود. در این فصل به دو چالش عمده کارکرد تعبدی ادله نقلی اشاره می شود. اولین چالش فراروی ادله نقلی اعتقادی، رخ دادن دور است. تمسک به ادله نقلی اگر در همه محدوده اعتقادات با مشکل دور همراه باشد، قطعا نمی توان آن را منبع استنباط گزاره های اعتقادی دانست. در این رساله اشاره شده است که رخ دور در برخی از اصول مثل اصل اثبات خدا و نبوت قابل قبول است؛ ولی در بسیاری از فروع توحید، فروع نبوت، اصل امامت، عدل و معاد چنین مشکلی وجود ندارد.دومین مشکل پیش روی کاربست ادله نقلی در اعتقادات، بحث بر روی اعتبار یا بی اعتباری ظنون در اعتقادات است. به گمان برخی از متفکران، اکثر ادله نقلی بکارگرفته شده در اعتقادات از جنس ظنون هستند و ظنون را اعتقادات بی ارزش تلقی می کنند و به ناچار سهم نقل از کشف آموزه های اعتقادی را فرومی کاهند. در رساله حاضر به این بحث به صورت مفصل پرداخته شده است؛ زیرا عمده چالش پیش روی ادله نقلی، همین مبحث تلقی می شود. در تبیین اعتبار حجیت ظنون اعتقادی ابتدا می بایست به بحث مقصود اصلی در اعتقادات اشاره شود تا در سایه اتخاذ مبنا در آن، به بحث از ظنون اعتقادی وارد شد. مبحث مقصود اصلی در اعتقادات در کتب کلامی مطرح نشده است و صرفا به صورت پراکنده در مباحث اصول فقه بدان اشاره شده است. پس از اثبات امکان به کارگیری ظنون در اعتقادات، به تعیین محدوده کاربست ادله نقلی در اعتقادات و همچنین شیوه های این کاربست، آسیب های پیش روی بکارگیری ادله نقلی در اعتقادات، گونه های ادله نقلی اعتقادی و تعارض میان معرفت برآمده از ادله نقلی با سایر معارف اشاره شده است.در فصل سوم به کارکرد غیر استقلالی ادله نقلی اشاره شده است. ادله نقلی می توانند در منابع دیگر همچون عقل و فطرت تاثیرگذار باشند. در تبیین تاثیر وحی در عقل، ابتدا به نیازمندی عقل به وحی اشاره و سپس به معناشناسی اثاره پرداخته شد. در نهایت نیز مبحث کیفیت اثاره گری تبیین گردید. وحی با دانش افزایی، بیان لغزشگاههای و آسیب شناسی کاربست عقل در اعتقادات، و بیان محدودیت های عقل در شناخت برخی از امور، دست به اثاره عقول می زند.در تبیین تاثیر وحی بر فطرت، به اقسام فطرت و ادله قرآنی و روایی دال بر وجود فطرت در انسان اشاره شد. سپس به گونه شناسی ادله نقلی ناظر به فطرت و کارکرد توصیه ای آن اشاره گردید. در انتها نیز به شیوه های تذکری وحی پرداخته شد. وحی با تبیین اصل معرفت فطری و موطن و موقف آن، تبیین مفاد پیمان اخذ شده از انسان، آموزش کیفیت دعا کردن، ارائه دین صحیح به بندگان، از بین بردن موانع فطرت و حتی ایجاد حالت های تکوینی التجاء و اضطرار، به تذکر دادن نسبت به معرفت به خدا مبادرت می ورزند.

این رساله مشتمل بر هشت فصل است . در فصل اول، تقسیم بندی علوم و تعیین جایگاه سیاست شرح داده شده‌است . درفصل دوم، اخلاق و ارتباط آن با سیاست مورد بحث قرار گرفته. در فصل سوم، تدبیر منزل و ارتباط آن با سیاست بررسی گردیده . در فصل چهارم، تعریف‌سیاست و سیاست از دید فلاسفه یونان مدنظر بوده . در فصل پنجم، سیاست از نظر فارابی تشریح گردیده‌است . در فصل ششم، آراء سیاسی شیخ‌الرئیس ابن سینا تشریح گردیده، در فصل هفتم، سیاست از دیدگاه خواجه نصیرالدین بررسی شده و در فصل هشتم، مشورت از دیدگاه‌شیخ‌الرئیس و مقایسه آن با آراء خواجه نصیر توضیح داده شده‌است .

ابوالبراکات بغدادی (560 - 470 هق) یکی از منتقدین فلسفه ابن سینا محسوب می شود. او که در فلسفه و طب، سرآمد دوران است. دارای تلیفات متعددی است که مهمترین آنها کتاب ((المعتبر)) است. از نظر ابوالبرکات، هیولای اولی همان معنای جسمیت است و وجود مستقل ندارد. او مکان و خلا را جسمی می داند که دارای ابعاد سه گانه (طول، عرض، عمق) اند. او زمان را امری ما بعدالطبیعی دانسته و آن را به مقدار وجود تعریف می کند که توسط معرفت اولی قابل درک است و جوهریت مستقل زمان را دلیل قدمت و عدم تناهی آن می داند. او علت را از مصادیق فاعل دانسته و در بحث حدوث و قدم عالم، شیوه متکلمان را پیموده است. علم از نظر ابوالبرکات، از مقوله اضافه است، نه صورت منطبع در ذهن.ابوالبرکات، تعریف ارسطوئی و سینوی ((نفس)) را نمی پذیرد. او نفس را قوه ای حال در بدن می داند که بوسیله آن، افعال خود را با شعور و معرفت انجام می دهد. از نظر او وجود نفس، وجودی بدیهی است که توسط ((معرفت اولیه)) یا ((معرفت بدون تمییز)) درک می شود. ابوالبرکات، نورالانوار را به خداوند اطلاق نموده است و وحدانیت و بساط خداوند را مرهون واجب الوجود بودن او می داند. از نظر او، تمام موجوادت - اعم از جزییات یا کلیات - مشمول علم باری تعالی می باشند. بنابر اعتقاد ابوالبرکات، خداوند صاحب اراده ای متجدد است که متعلق این ارادهها، جزییات متغیره اند و اراده دائم خداوند نیز موجب استمرار افعال می گردد.ابوالبرکات، وجود عقل فعال مدبر نفوس را نمی پذیرد و تعداد عقول را به اندازه تعداد موجودات ذکر می کند. او همچنین نظریه صدور از دیدگاه مشائیان بر مبنای قاعده الواحد را مردود می داند و به ارائه نظریه جدیدی در این خصوص می پردازد.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

عصر روشنگری دوره ای بود گه دو گونه اجماع و وفاق متمایز شکل گرفت: یکی حول ایده برچیده شدن بساط جنگ در جهان برای همیشه - صلح پایدار - و دیگری حول آرمان جنگ های محدود. بدیهی است توجه ما با توجه به موضوع رساله حاضر به آرمان صلح پایدار معطوف خواهد بود که ایده آرمانشهر و ابر دولت را که توسط پیشینیان بدان پرداخته شده بود ، پشت سر داشت و در پیش رو نیز به صلح خواهی بین المللی سده های نوزده و بیست نظر داشت. در این بخش نیز بیش تر به بحث در باره صلح پایدار از منظر اندیشمندان عصر روشنگری و بیش از همه روسو خواهیم پرداخت چهره ای که - گر چه بیش تر به واسطه آثاری که در موضوعات دیگر از او به جا مانده است- در شکل دهی به تفکر اروپائیان در باب اخلاق ، سیاست و تشکیل جامعه خیر نقش بسیار عمده ای داشته است.

در این رساله یکی از اساسی ترین آرای "گلدزیهر" خاورشناس بزرگ مجارستانی در خصوص تعارض نصوص قرآن کریم مورد بررسی قرار گرفت ، گلدزیهر در نظریات خود،علاوه بر مطرح ساختن شبهات و اشکالات در باره قرآن و پیامبر(ص ) ادعا کرده بود، قرآن که مهمترین منبع دینی مسلمانان می‌باشد پر از تناقض و تعارض گویی است . او برای اثبات نظریه خویش با مقایسه آیات مکی و مدنی قرآن بیان کرد که آیات مکی دعوت به اختیار و آیات مدنی جبر را مد نظر قرار داده‌اند. در این رساله نویسنده تلاش کرده است تا ثابت کند که میان آیات مکی و مدنی قرآن تعارضی وجود ندارد و در پایان به توضیح علل اشتباه گلدزیهر و خاورشناسان همفکرش پرداخته است .

مساله تعارض علم و دین از جمله مسائل مهم در کلام جدید و فلسفه دین است که رشد و شکوفایی علوم جدید در قرون اخیر ، زمینه را برای طرح آن به وجود آورده است . تعارض علم و دین محل التقای امواج خروشانی از حیات فکری و فرهنگی بشر و نقطه پیدایی گردابی خوفناک و خطر خیز است ، که ورود در آن ، بسیار دشوار است . با نگاهی به پیشینه این بحث ، خود را با مجموعه ای از دیدگاههای متفاوت مواجه می بینیم که هر یک از آنها از منظر معرفت شناسی ویژه ای به موضوع پرداخته و در باب وجود و عدم تعارض یا حل تعارضات موجود ، اظهار نظر نموده اند. آشنایی دقیق با مواضع معرفت شناختی موثر در این بحث ، به متکلمان دینی این امکان را می دهد تا مساله تعارض علم و دین را به گونه ای موجه تر حل و فصل نمایند. بررسی مساله تعارض علم و دین و کیفیت رفع آن ، بیان گونه های مختلف تعارض و مطالعه در باب مصادیقی که منازعه علم و دین در آنها تعین یافته ، از مباحثی است که در این پژوهش ، پاسخ به آنها را مورد بررسی قرار داده است .

چکیده:پایان‌نامه‌ای که در دست داریم، تلاشی است در جهت بررسی تأثیرات کتاب اثولوجیایافلوطین (منسوب به ارسطو) بر حکمت الاشراق شیخ اشراق در بحث وجودشناسی، که حاصل این تلاش تنظیم پایان‌نامه‌ای در 6 فصل است که پس از بیان کلیات ابتدا در یک فصل مستقل مفاهیم مرتبط با وجودشناسی را بررسی می‌نماید سپس زندگی، منابع و آثار و نگاه کلی در حکیم مورد بحث یعنی افلوطین و سهروردی را تشریح می‌کند و سپس به معرفی دو کتاب موردنظر و تطبیق محورهای کلی بحث‌ وجودشناسی در آن دو می‌پردازد: روش کار به صورت تحقیقات کتابخانه‌ای انجام گرفته و درباره نتیجه به دست آمده می‌توان بطور خلاصه عنوان نمود که قطعاً سهروردی علاوه بر افلوطین از منابع دیگری نیز استفاده نموده است اما نمی‌توان منکر تأثیر اثولوجیا بر او بود هر چند شیخ اشراق کتاب اثولوجیا را از آن حکیم یونانی گمنام یا ارسطو می‌دانسته است و علاوه بر آن در این بررسی می‌توان دریافت نور حقیقت در تمامی قرون و اعصار توجه طالبان حقیقت را به خود جلب می‌نموده است و تفاوت و تضارب آراء آنها وابسته به شرایط مکان و زمان و حال افراد بوده و در اصل حقیقت نور واحدی است که تنها روزنه‌های تابش آن متفاوت است.

دین چیست-دیدگاههای مختلف در مورد قلمرو دین-روشهای تعیین قلمرو دین