جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

قاریان قرآن کریم برای القای صحیح مراد الهی به شنونده، آیات قرآن را با توجه به مفهوم آیه تلاوت می کنند و با توجه به ارتباط لفظی و معنوی بین عبارات قرآنی، وقف، وصل یا ابتدای مناسبی را انتخاب می‌نمایند. پژوهش حاضر به مصادیق آیاتی می‌پردازد که به دلیل اختلاف مفسران، گاهی وقف و گاهی وصل عبارات آنها در یک موضع، مورد نظر است. در این دسته از آیات، آنجا که وقف بین عبارات بر اساس یک وجه تفسیری انتخاب می شود، اهمیت القای معنا به وسیله آن وقف تا آنجاست که وصل عبارت، موهم القای معنای خلاف می گردد و قاریان بر خلاف برقراری ارتباط لفظی و معنوی بین عبارات، وقف را اختیار می کنند تا معنای صحیح آیه را به شنونده القا کنند؛ چراکه در صورتِ عدمِ بیانِ این وقف، نه تنها معنای مورد نظر به شنونده القا نشده، بلکه موهم القای خلاف آن معنا نیز می شود؛ از این‌رو، برخی از علمای وقف و ابتدا این نوع وقف را «وقف بیان» نامیده اند. پژوهش حاضر ضمن تبیین وقف بیان در آیه 217 سوره بقره به نقد و بررسی وجوه پنج‌گانه وقف و ابتدای این آیه و مؤیدات وقف بیان در آن پرداخته است

یکی از جلوه‌های بدیع و شگفت‌انگیر نهج‌البلاغه خروج الفاظ از دایره تنگ معانی و تجلی واژگان و جملات بسان نمادهایی دقیق و عمیق، تصاویری زنده و تابلوهایی گویا و جذاب است؛ تا بدانجا که می‌توان نهج‌البلاغه را رستاخیز سخن نامید؛ رستاخیزی که پس از آیات روشنگر قرآن کریم و سخنان شیوای پیامبر اکرم(ص) همانندی ندارد. این نوشتار با تبیین موضوع «نماد» و جایگاه آن در زبان، از تفاوت نماد با استعاره و تمثیل سخن گفته و با ارائه نمونه‌هایی از نهج‌البلاغه به تحلیل زبانی کارکرد نماد در بیان امیر مؤمنان(ع) پرداخته است. نظر به فراوانی کاربرد نماد در زبان نهج‌البلاغه، در این پژوهش تنها نمادسازی حضرت امیر(ع) از برخی حیوانات تحلیل و بررسی شده است و این نوشتار مقدمه‌ای بر تحلیل زبان‌شناسانه و معناشناسانه نماد و نمادپردازی در نهج‌البلاغه به‌شمار می‌رود. کران ‌ناپیدایی سخن، صورت‌بخشی به اندیشه و عمق‌دهی و ژرفابخشی به مفاهیم در نهج‌البلاغه از رهگذر کاربست نماد در بیان امام علی(ع) به زیبایی رنگ تحقّق یافته است.

تبیین سرشت وحی یکی از مسئله های پر مناقشه در الهیات ادیان ابراهیمی است. در الهیات اسلامی دربارۀ این موضوع دیدگاه های مختلفی ارائه شده است؛ براساس دیدگاه مشهور، وحی مجموعه ای از حقایق الهی است که توسط پیامبر و در قالب عبارت های زبانی برای انسان ها بیان شده است. در سال های اخیر دیدگاه دیگری نیز درباره ی وحی مورد توجه قرار گرفته که براساس آن وحی فاقد سرشت زبانی است. در این مقاله به مقایسۀ آراء مرتضی مطهری و نصرحامد ابوزید که هر کدام یکی از این دو دیدگاه را نمایندگی می کنند پرداخته شده است. به باور مطهری نزول وحی به این معناست که پیامبر در صعودی روحانی، حقایق الهی را دریافت کرده است، پس از آن این حقایق در مراتب وجود پیامبر تنزّل یافته و در نهایت به صورت امری محسوس که همان زبان عربی است ظاهر شده است. مطهری الفاظ قرآن را دارای منشاء الهی می داند و معتقد است وحی الهی امری فرا زمانی و فرا تاریخی است. در مقابل ابوزید وحی را فاقد سرشت زبانی می داند و معتقد است پیامبر صرفاً معانی را از فرشتۀ وحی دریافت می کرده، خود به آن صورت زبانی می بخشیده است. به باور او اگر چه کلام خداوند به پیامبر وحی شده است؛ اما آنکه کلام خدا را تعبیر می کند و به آن ساخت عربی می دهد پیامبر است. علاوه بر این ابوزید وحی الهی را امری زمانی و تاریخمند می داند. در این نوشتار شباهت ها و تفاوت های دیدگاه های مطهری و ابوزید در مسائلی مانند ماهیت وحی، نقش پیامبر در فرایند دریافت و انتقال وحی و رابطۀ وحی با واقعیت و فرهنگ زمانه، مورد بررسی قرار گرفته و به ریشه های تفاوت تحلیل این دو متفکر از سرشت وحی اشاره شده است.

نزاع و درگیری جزو لاینفک جوامع بشری است. گاه عدم مدیریت اختلاف ها، جامعه را به سمت بحران سوق می دهد و چه بسا بنیان های آن را با تزلزل مواجه گرداند. اهمیت مسئله، اندیشمندان علم مدیریت را بر آن داشته است تا آثارشان از این بحث تهی نباشد و در جستجوی ارائه راهکاری برای چگونگی مواجهه با تعارض برآیند. در این جستار برآنیم با استقرا در اقدامات پیامبر(ص) در رویارویی با تنش ها و نزاع های روی داده در مدینةالنبی، به واکاوی این فعالیت ها بپردازیم تا از این رهگذر، چگونگی مدیریت رسول خدا(ص) در این امر به تصویر کشیده شود.

فرایند و چگونگی قدرت گیری بنی امیه از مباحث مهم و اساسی در تاریخ اسلام است. آنان از همان آغاز پذیرش اسلام که پس از حدود دو دهه مخالفت و ستیز با اسلام و بنی هاشم صورت گرفت، در پی آن بودند تا به هر طریق ممکن، سروری پیشین خود را بازیابند؛ اما ورود معیارهای جدید به عرصه اندیشه عرب مسلمان و پیدایی ارزش ها، برای مدتی برآمدن چنین آرزویی را محقق نمی ساخت. شکل گیری جریان سقیفه در پی رحلت پیامبر(ص) که منجر به حضور عناصری از امویان در بدنه حکومت شد، به تدریج زمینه ساز قدرت یابی ایشان گردید. خلیفه دوم با دمیدن روح بلندپروازی در معاویه که حکومت شامات را در اختیار او گذاشته بود، امویان را در کسب قدرت، جدی تر کرد. با روی کار آمدن عثمان که خود از بنی امیه بود، آنان هم کلید بیت المال را و هم شمشیر سلطان را در دست گرفته و از هرحیث خود را تقویت کردند. آنان به ستیز با خلافت امام علی(ع) پرداخته و انواع مشکلات را برای آن حضرت به وجود آوردند و سرانجام با وادار کردن امام حسن(ع) به صلح، به آرزوی دیرینه خود رسیده و حکومت جهان اسلام را از آن خود کردند و بدین گونه خلافت از خاندان نبوت به خاندان بنی امیه انتقال یافت. این مقاله در پی بررسی این زمینه ها است.فرضیه اصلی پژوهش برای علت یابی دست یابی امویان به قدرت، جریان سقیفه، حضور طولانی مدت معاویه در شام و سست عنصری عراقیان است.