جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

عشق و محبت پدیده روحی بسیار مهمی است که ماهیت و ابعاد آن از چشم‌اندازهای متفاوت نیازمند تفسیر و تبیین است. بررسی مبانی محبت بین ارواح پیش از حیات دنیا یکی از معضل‌ترین مباحث این زمینه است که در پیشینه‌ی پژوهشی آن نیز هیچ تحقیق مستقلی یافت نشد. در این تحقیق با تأملات فلسفی و عرفانی و استفاده از منابع کتابخانه‌ای با روش استنباطی، توصیفی و تحلیلی به آن پرداخته شده است. در این پژوهش به سبک نوآورانه در مرحله نخست پس از تبیین ماهیت و اقسام و علل ألفت و محبت بین ارواح انسانی ریشه‌های محبّت در مبادی هستی بر مبنای سریان عشق ذاتی حق، حرکت حبی و تناکح اسمائی مورد بررسی قرار گرفته است سپس مبانی جهان شناسی ارتباط ارواح در عالم "عقل"، "مثال" و "ذر" (عوالم پیش از حیات دنیا) بیان گردیده است و آنگاه به برخی از مبانی انسان شناسی این مسئله نظیر اصالت، تجرد و تنزل روح انسان پرداخته شده و در آخر به شواهدی نقلی دالّ بر وجود محبّت بین ارواح در عوالم پیش از دنیا اشاره گردیده است. از نتایج این تحقیق بنیادین این است که ارائه مبانی فلسفی- عرفانی این مسئله می‌تواند برخی از ابهام‌ها و شبهات موجود در این زمینه را برطرف نماید و تأثیر خود را در عرصه‌های کاربردی در مواجهه‌ی عالمانه با این پدیده روحی نشان دهد.

در این مقاله از عوامل اصلی و فرعی، داخلی و خارجی استحکام خانواده بحث شده است. نویسنده از محبت و عشق واقعی، احساس نیازعاطفی، نیاز جنسی، و داشتن فرزند، به عنوان مهمترین عوامل استحکام خانواده یاد کرده است،که عوامل بیرونی و قوانین کشورها و فرهنگ جامعه می‎تواند این عوامل را تشدید یا تضعیف کند. سپس از تأثیر منفی منافع و اغراض دیگران، دخالت های جاهلانه، حتی از روی دوستی و به اصطلاح محبت و عوامل درشت و ریز دیگری که در حاشیه خانواده هستند در فروپاشی خانواده سخن گفته است.

این پژوهش با عنوان نقش محبت اهل بیت علیهم السلام در تربیت انسانبه هدف شناخت آثار محبت اهل بیت و ارائه الگوئی مناسب به جامعه شیعیبه جمع آوری اطلاعات از منابع پرداخته و با توصیف و تحلیل اطلاعات جمع آوری شده است شالوده اصلی این پایان نامه راشش سوال تشکیل می دهددر فصل اول به مفاهیم کلیدی همچون تبیین واژه های اهل بیت، محبت، تربیت، نقش، تولی و دیگر پرداخته شده است و نیز تفاوت میان واژه های مودت، محبت، آل، اهل، ذریت، عترت، عشق و عقل بررسی شده است، دیدگاه مفسرین، فیلسوفان، روانشناسان، اهل عرفان و دین، در باره محبت و نیز اقسام محبت بیان شده است .در فصل دوم برای پی بردن به حقیقتمحبت اهل بیت علیهم السلام این مفهوم در آیات و روایات بررسیگردیده که مجموعاً پنج آیه از آیات قرآن کریم که تاکید بر محبت اهل بیت علیهم السلام می‌کنند، مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته‌اند و یازده روایت برگزیده شده که هفت روایت از طریق شیعه و چهار روایت دیگر از طریق اهل سنت نقل و مورد ارزیابی قرار گرفته‌اند. فصل سوم در صدد تبیین جایگاه وفلسفه محبت اهل بیت است و به موارد ذیل میتوان اشاره کرد کهتحول عاطفی مردم قبل از تحول شناختی و عقلی است و مراد از تحول عاطفی وابستگی قلبی مردم با اهل بیت علیهم السلام و در نتیجه تربیت الهی- دینی شدن آنان است و از دیگر فلسفه ها ایجاد روابط پایدار با خدا، دین و مکتب است که رشته محبت، تنها رشته ناگسستنی است.در فصل چهارم، شرائط تأثیر گذاری محبت اهل بیت علیهم السلام بیان گردیده که در ذیل این بحث به دو امر مهم پرداخته شده است اول اطاعت و دوم تبعیت که به هر دو مورد در قرآن اشاره شده است و رمز سعادت وهدایت،کلید خوشبختی، اطاعت و تبعیت از محبوب است و در این فصل ضمن بیان دلائل محبت توأم با عمل فرق اطاعت و اتباع و نقش محبت در الگو گیری و الگو پذیری هم بیان شده است.درفصل پنجم که فصل اصلی محسوب می شود آثار محبت به اهل بیت بیان شده است که این آثار را در دو بعد فردی و غیرفردی تقسیم شده و دربعد فردی آثاری مانند بیم و امید، کرامت و عزت، سعادت، هدایت، توفیق توبه، قرب الهی، حکمت، ایثار و از خود گذشتگی که بعضی از این موارد اثر مستقیم محبت و بعضی دیگر از آثار محبت با اهل بیت علیهم السلام می‌باشند، مطرح شدههمچنین بعد غیر فردی به ابعاد دیگری همچونعاطفی، سیاسی، فرهنگی، دینی، اجتماعی، اخلاقی و اقتصادی تقسیم شده و آثار ی مانند طهارت، یقین، توکل، تسلیم، معرفت، عفت، تواضع، اتحاد، سخاوت، قناعت، برکت، مقاومت، امنیت، محبوبیت، آرامش روحی و روانی، از بین رفتن شک و وسواس بیان شده.در فصل ششم شیوه های ابراز محبت ذکر شده که موجب ازدیاد محبت و از لوازمات آن می باشند، شیوه هایی مانند فرستادن درود، بناسازی مراقد ائمه، تبری از دشمنان، هماهنگ نمودن شادی‌ها و غم ها با شادی‌ها و غم اهل بیت علیهم السلام ، خواندن ادعیه مأثوره، زیارت رفتن و خواندن، عمل به احکام شریعت و هجرت از شیوه های ابراز محبت است.

شناخت حقوق اهل بیت(علیهم السلام) از مباحث راهبردى و سرنوشت ساز در عرصه اعتقادى و رفتارى انسان هاست. شناخت واقعى مبدأ و معاد (خدا و قیامت)، درک حقایق قرآن و سنّت، نیل به خوش بختى و سعادت، مصونیت از بدبختى و شقاوت، آراستگى به فضایل و پیراستگى از رذایل، فقط در پرتو شناخت حقوق اهل بیت(علیهم السلام) و رعایت آن، امکان پذیر است

عرفان، بنا بر یک تعبیر، معرفت قلب و بصیرت باطن است و چون آن که خود شناخت، یزدان را شناخت. و به موجب «من عرف نفسه فقد عرف ربه» - خودشناسی – مبناو اساس خداشناسی است. از این رو این پژوهش بر آن است تا ضمن بررسی منشأ تصوف و مراحل نضج و شکوفایی و مشرب های مشایخ صوفیه به تبین برخی اصطلاحات عرفانی بپردازد. و از این رهگذر به رابطه شوق، هیمان، محبت و انتاج آن به غیرت دست یابد.در این پژوهش نظرات عرفای اسلامی از آغاز تا قرن ششم که هرکدام بر اساس تجربیات ذوقی و مشرب فکری معرفتی خود در خصوص اصطلاحات فوق، بیان کرده اند، پرداخته می شود.براساس نظر عرفا غیرت از لوازم محبت است، بدین گونه که محبت ، محبوب را تنها برای خود خواهد، نخواهد که غیر به محبوب او محبت ورزد و نخواهد که محبوب، به غیر توجه کند.گویند: غیرت، کراهت مشارکت است با غیر و چون خدای را - عز و جل-به غیرت وصف کنی، معنی آن بود که مشارکت غیر با او رضا ندهد در آن چه حق اوست از طاعت بنده. براساسنظرات عرفای متصوفه درباره «غیرت» از ابتدای پیدایش تصوف تا قرن ششم که هرکدام بر اساس تجربیات ذوقی و مشرب فکری معرفتی خود در خصوص اصطلاحات فوق، اظهار نظر کرده اند به این نتیجه می توان رسید که غیرت ریشه در عشق و محبت و شوق و اشتیاق فراوان سالک به معشوق ازلی دارد. کلید واژگان : تصوف، شوق، هیمان، محبت، غیرت، مشایخ صوفیه،عرفان

در این مقاله سعی شده است که براساس منابع اصلی اهل سنت اعم از کتب روایی، تاریخی و تراجم، اهمیت و محبت خارق العاده پیامبر(ص) به امام حسین(ع) مشخص و با برشمردن فضایل اخلاقی و معنوی و الگوبرداری از قیام آن حضرت، سرمشق قرار گرفتن وی برای پرورش روح آدمی و اسوه بودن او در بین امت اسلامی مورد تحلیل واقع شود و از این رهگذر تبیین گردد که با توجه به فصل الخطاب بودن و حجیّت سنت پیامبر(ص)، محبت به امام حسین(ع) موجب نزدیکی و محبت میان خود مسلمانان می شود و این محبتِ مورد توافق می تواند گفتمان اتحاد و تقریب مذاهب اسلامی را تقویت و پُربار نماید.

معناشناسی همزمانی براساس نسبتهای موجود در کلام واژگان مربوطه را تحلیل میکند نسبتهای راهگشا در معناشناسی محبت عبارتند از همنشینی، جانشینی، متقابل .با بررسی نظام همنشینی سه نوع همنشین برای حب مشخص شد همنشینهای توصیفی که این همنشینها دارای رابطه این همانی با حب هستند به بیان دیگر این نوع همنشینی بیانگر این است که هر کدام از فاکتورهای توصیف کننده حب در واقع خودش همان حب و ابراز حب است که در این بخش عطا و احسان و کرم دارای چنین رابطه ای با حب هستند که هر کدام بیانگر حب و در واقع بروز آنها نشانه ظهور حب است نوع دیگر همنشینهای تاثیر گذار هستند که فاکتورهایی در این بخش قرار میگیرند که بر روی حب تاثیر گذار باشند و خود شامل دو زیر مجموعه یکی به عنوان تاثیر گذار ایجادی و دیگری به عنوان تاثیر گذار تکمیل کننده است در حوزه تاثیر گزار ایجادی عواملی قرار گرفتند که بر روی حب تاثیر گذارند و این تاثیر گذاری از نوع ایجادی نیز هست به عبارت دیگر عوامل موجود در این بخش سبب ایجادی برای حب هستند که این گروه خود به دو گروه دیگر قابل تفکیک بود 1- شاخه تاثیر گذار رفتاری یا خارجی که این عامل در خارج به صورت رفتار ظهور دارد و به صورت رفتار خارجی سبب ایجاد حب میگرددکه شامل بشر، سخا، حسن خلق، صله رحم، جود،رفق، احسان هستند شاخه دیگر همنشینهای قلبی ( باطنی ) را تشکیل میدهد در این شاخه فاکتورهای که سبب ایجاد حب هستند در مرحله ابتدایی در خارج ظهور ندارند و در واقع مسئله باطنی و قلبی هستند که وقتی این عوامل در قلب و روح ساکن شود سبب ایجاد حب میگردد که شامل ود، حسن ظن،عقل هستند گروه دومی که برای عوامل تاثیر گذار در نظر گرفته شد حوزه تاثیر گذار تکمیلی است فاکتورهای این حوزه گاه ایجادکننده حب هستند و گاه در کنار عوامل دیگر نقش مکمل را ایفا میکنند به این گونه که به وسیله همراهی با عوامل دیگر تاثیر گذار در حب هستند که عبارتند از سخا ورفق، انصاف، رحمت و لطف، علم، تقوا، حسن تدبیر، عتاب عاقل، بشر،حب به خلیل، حقیقی بودن، اعتدال، مشفق ناصح .عامل دیگر در نظام همنشینی عامل تاثیر پذیر از حب است که مشتمل بر فاکتورهایی است که از حب تاثیر پذیر هستند نسبت دیگر در نظام معناشناسی بررسی جانشینهای واژه است آنچه در کتب لغت بیان شده است بیانگر این است که حب دارای حوزه جانشینی فراوانی است به عبارت دیگر واژه های زیادی وجود دارند که میتوانند در رابطه با حب رابطه جانشینی با آن برقرار کنند و جایگزین معنایی خوبی برای این واژه باشند که در جای خود توضیح داده شده است منتها مهم این است که مسئله اساسی در این پایان نامه کشف حوزه معنایی حب در کلام امام علی (ع) است بنابراین واژه هایی که لیاقت جانشینی برای حب راداشتند در روایات جستجوشد اما در کلام امام علی به ندرت این واژه ها به عنوان جانشین محبت یافت شد و یا اصلا یافت نشد و با توجه به اینکه موضوع پایان نامه بررسی معناشناختی واژه حب تنها در کلام امام علی بود لذا آوردن مویدهای روایی از سایر ائمه سبب میشد که گستره معنایی به سخنان سایر ائمه دلالت کند که این مسئله باعث دور شدن نویسنده از هدف وعنوان اصلی نوشته میشد چرا که هدف تشکیل حوزههای معنایی حب فقط و فقط در سخنان گرانقدر امام علی بود بنابراین در این بخش واژه هایی را که از لسان امیر المومنین به عنوان جانشین برای حب میتوانستیم منظور کنیم قرار داده شد در میان جانشینها واژه( ود ) بسیار به حب نزدیک است لذا بر روی آن واژه تمرکز بیشتری شده است و همنشینها و جانشینهای آن نیز بررسی گردیده است نسبت سوم در نظام معنایی مقابلها هستند که در میان عوامل بغض بسیار پررنگ است پس از کشف نظام همنشینها و جانشینها و مقابلها تحلیل ارزشی میدان معنایی حب صورت گرفت لذا میدان ارزشی حب به دو گروه تقسیم میشود میدان معنایی حب مدوح که شامل زیر مجموعه های میدان معنایی حب خدا نسبت به انسان و میدان معنایی محبت خدا با محوریت انسان میشود و گروه دیگر میدا ن معنایی حب مذموم را شامل میشود که در آن نیز کانون محبت مذموم و توسعه کانونی آن مورد بررسی قرار گرفت .کلیدواژه: محبت، ود، امام علی، میدان معنایی، همنشین، جانشین، مقابل