جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

کتاب حاضر، از مجموعه «سلسله مباحث وهابیت‌ شناسی»‌ حاوی شرح و تفسیر تاریخ و عقاید وهابیان است. نگارنده در این نوشتار می‌ کوشد به یکی از مسائل مهم‌ اختلاف در کلام اسلامی؛ یعنی مسئله تجسیم و جسم‌ بودن خداوند بپردازد و با بهره‌ گیری از ادله موجود این شبهه وهابیت را رد کند. این عقیده را اهل حدیث، حشویه، و وهابیان به وجود آورده‌ اند. در حالی که دیگر علمای اسلامی بر جسمانی نبودن خداوند متعال اتفاق نظر دارند و بر آن ادله‌ ای از عقل، قرآن و حدیث آورده‌ اند.

کتاب کشف الغمه چنان که از نامش پیداست در موضوع آشنایی با زندگی و شخصیت پیشوایان معصوم ـ علیهم السلام ـ نگارش یافته و در حقیقت یک دوره امام شناسی و مجموعه ای مستند و متقن در فضائل و مناقب اهل بیت ـ علیهم السلام ـ و یکی از مهمترین منابع شیعی در این موضوع است. متفکر نامدار شیعه، علی بن عیسی اربلی در این کتاب با قلمی شیوا و عباراتی سهل و آسان به تشریح اعتقادات و اندیشه های کلامی شیعه می پردازد. او با طرح مسائلی همچون ضرورت امامت، تبیین جایگاه آن در جامعه اسلامی، نکته های مهم تاریخی، فضائل و مناقب، علت شهادت هر یک از ائمه اطهار ـ علیهم السلام ـ، فرزندان، سخنان آن بزرگان و ناگفته های بسیاری را برای مخاطبان موافق و مخالف خود روشن می سازد.

«جمل العلم و العمل»، تاليف سيد ابوالقاسم على بن حسين موسوى بغدادى، معروف به شريف مرتضى، علم الهدى (م 436 ق) است. كتاب جمل العقائد، از مشهورترين تأليفات فقهى و كلامى سيد مرتضى مى‌ باشد. اين كتاب با همۀ اختصار و ايجازش در بر دارنده مهم‌ ترين مسائل فقهى است و از منابعى است كه ما را با علم كلام و فقه در عصر مؤلف آشنا مى‌ سازد. اين كتاب از زمان تأليفش مورد توجه فقهاى عظام واقع شده تا جايى كه شيخ طوسى (م460ق) از شاگردان ممتاز وى قسمت كلامى آن را در كتابى به نام «تمهيد الأصول» شرح زده است و عبدالعزيز بن براج (م481ق) از ديگر شاگردان مبرز او در كتابى به نام «شرح الجمل» قسمت فقهى آن را شرح زده است. كتاب جمل العلم و العمل؛ شامل دو قسمت اعتقاديات (كلام) و قسمت عبادات فقه است. در قسمت عقائد؛ اصول توحيد، عدل، نبوت، امامت و معاد و مباحث مربوط به آنان مطرح شده است. و در قسمت عبادات؛ ابواب طهارت، صلاة، صوم، اعتكاف، حج و زكات آورده شده است. باب طهارت؛ شامل احكام آب‌ ها، كيفيت استنجاء، وضوء و غسل و تيمم مى‌ باشد. از نكات قابل ذكر اين كه در كتاب صلاة، مباحث اوقات نماز و مكان و لباس نمازگزار ذكر نشده است، همچنين مبحث خمس در ضمن كتاب زكاة بيان نشده است.

کتاب «مسائل فی العقائد» تالیف محمد حسینی شیرازی به بررسی مسائل عقیدتی بر اساس تفکر شیعی می پردازد. مولف در ابتدای کتاب در رابطه با موضوع عدم تقلید در باب عقاید سخن گفته و سپس در رابطه با عدل و صفات خداوند مطالبی را عنوان می کند. وی همچنین به بررسی موضوعاتی مانند: نبوت، معاد و عالم مرگ، اعتقادات شیعه، امامت و دیگر مباحث عقیدتی می پردازد.

کتاب «اجوبة المسائل العقائدیة» تالیف صادق حسینی شیرازی در رابطه با مسائل اعتقادی مکتب شیعی به نگارش در آمده است. مولف، کتاب خود را در پنج مبحث توحید، عدل، نبوت، امامت و معاد تنظیم کرده و پس از بررسی این مباحث بخشی را به سوال و جواب هایی پیرامون این موضوعات اختصاص داده است. در ضمن این بخش سوالاتی نیز درباره ملائکه، تقیه، قضا و قدر، عصمت و شخصیت حضرت زهرا (ص) نیز مطرح گشته است که به آنها نیز پاسخ داده شده است.

«استقصاء النظر فی القضاء و القدر»، رساله اى است کوتاه از علامه حلى؛ جمال الدین ابى منصور الحسن بن یوسف ابن على بن المطهر متوفاى 726 ق، در موضوع قضا و قدر از مسائل بسیار مهم کلامى است. علامه حلى این اثر را در پاسخ به درخواست سلطان الجایتو محمد خدابنده که از ایشان خواسته بود ادله و براهین دال بر مختار بودن انسان را بیان کند، به رشته تحریر درآورد. از این رو مؤلف در این رساله، به بیان دیدگاه هاى اشاعره، معتزله و امامیه درباره این مسأله پرداخته و پس از آن به توالى فاسده اى که از پذیرش دیدگاه اشاعره در مورد مسأله مذکور لازم مى آید، اشاره کرده و به أهم احتجاجات و براهین این گروه جواب هاى حلى و نقضى مى دهد. علامه حلى در این رساله مختار بودن انسان را امرى ضرورى و بدیهى دانسته و ادله عقلى فراوانى بر این مدعا اقامه کرده و به آیات متعدد قرآن کریم در اثبات مدعاى عدلیه (امامیه و معتزله) استناد مى جوید. به گفته نویسنده عدلیه افعال انسان را به دو بخش تقسیم مى کنند: بخشى از افعال بسته به قصد و انگیزه انسان است؛ مانند حرکات اختیارى که از وى صادر مى شود. بخش دیگر افعال منوط به قصد و اراده انسان نیست و انسان در وقوع آنها هیچ گونه نقشى ندارد؛ مانند رشد و نمو بدن انسان، تپش نبض و...؛ اما اشاعره بر اثبات دیدگاه جبرگرایانه خویش چهار دلیل اقامه کرده اند که علامه حلى به پاسخ از آنها مى پردازد.

«الحكومة العالمية للامام المهدى (عج)» معرب كتاب «حكومت جهانى مهدى (عج)» نوشته آيت‌ الله ناصر مكارم شيرازى است كه به عربى جديد و به ادبيات روز ترجمه و در يك جلد ارائه شده است. اين كتاب داراى يازده فصل مى‌ باشد كه هر كدام داراى بخش هاى گوناگون و فهرستى هستند و با توجه به سير محتوايى و فكرى كتاب نسبت به كتاب هاى ديگر حكومت حضرت مهم ترين فصل هاى اين كتاب عبارتند از: مصلح بزرگ در ميان اقوام ديگر، انقلاب جهانى، آمادگى‌ هاى لازم براى حكومت جهانى، انتظار، نشانه‌ هاى آغاز انقلاب.

کتاب «دیدگاه های شیعه در مسائل مربوط به تقریب» تالیف جعفر سبحانی تبریزی، به بررسی برخی از مباحث مطرح شده در مکتب شیعه پرداخته و ضمن بیان نظرات این مکتب راجع به بعضی از موضوعات، به برخی از ایرادات و شبهات وارد بر شیعه نیز پاسخ می دهد. مولف در ابتدای کتاب مباحثی را پیرامون پیدایش تشیع مطرح کرده و سپس موضوع عصمت ائمه اطهار (ع) را با بیان دلیل مورد بررسی قرار می دهد و در ادامه به بررسی موضوعاتی مانند: مصحف فاطمه (ص)، ایمان ابوطالب از نگاه شیعه، رفع تهمت تکفیر صحابه از شیعه، موضوع سجده بر تربت و دیگر مباحث عقیدتی می پردازد.

«رؤية الله في ضوء الكتاب و السنّة و النقل الصريح»، اثر آية الله سبحانى مى‌ باشد. عقايد اشاعره (اهل حديث) كه ابوالحسن اشعرى در كتاب الانابه آنها را تا 51 اصل شمرده است، بيان مى‌ كند، خداوند بر عرش خود استقرار دارد، خدا چهره‌ اى دارد؛ ولى بدون كيفيّت (بلا كيف)، خدا داراى دو دست است، بدون كيفيّت، خدا چشم دارد؛ اما بدون كيفيّت و براى همه اين اصول به آياتى از قرآن كريم استناد مى‌ كند. اين بحث كه در كتب كلامى به تجسيم، تشبيه و رويت خدا معروف شد، قرن‌ هاى زيادى از بحث‌ هاى داغ محدّثان و متكلمان بود تا اين كه به ابن تيميّه مى‌ رسيم. او در رساله حمويه و واسطيّه اين مساله را مى‌ آورد با اين جمله: كه ما از مجموع آيات نتيجه مى‌ گيريم كه خدا در بالاى اين عالم محسوس است. در ردّ اين عقيده كتاب‌ هاى زيادى به رشته تحرير درآمده است كه يكى از اين كتب از انديشمند و متفكر اسلامى آية الله سبحانى مى‌ باشد كه در كتاب خود در صدد ابطال اين نظريه با براهين عقلى و آيات قرآن و روايات است. ايشان اين نظريه را وارداتى می داند و ريشه اين نظريه را در كتب عهدين مى‌ داند كه از طريق اجبار يهود وارد محيط اسلامى شد كه از شخصيت‌ هايى كه به ظاهر اسلام آورده بودند و اين نظريه كفرآميز را وارد جامعه اسلامى كردند كعب الاحبار و وهب بن منبه نام مى‌ برد. ايشان دلايلى را كه بر رويت خدا از طرف اشاعره بر رؤيت خداوند از قرآن كريم مى‌ آورد، آيه الى ربها ناظرة و رواياتى از صحاح و مسانيد ذكر و براهين عقلى آنها را نيز بازگو مى‌ كند و سپس تمام اين ادلّه نقلى و عقلى را پاسخ مى‌ دهد و براى عدم رؤيت به 3 آيه از قرآن و روايات پيامبر (ص) و روايات ائمه (ع) استدلال كرده و در بخش ديگر از كتاب براهين عقلى بر عدم رؤيت ذكر مى‌ كند تا اينجا رؤيت خدا كه تفسير حسى با ديدگان مادى بود در كتاب آمده و رؤيت يك تعبير ديگر دارد كه اين عقيده مخصوص شيعيان و معتزله مى‌ باشد و آن رؤيت قلبى و شهود باطنى مى‌ باشد كه اين رؤيت در پرتو ايمان كامل به دست مى‌ آيد كه اين بحث در بخش آخر كتاب ايشان گنجانده شده است و ادله نقلى و برهان‌ هاى‌ عقلى او را به طور كامل ذكر مى‌ كند. اين بحث در كتب راهنماى حقيقت و فرهنگ عقائد و مذاهب اسلامى از ايشان نيز آمده است.

کتاب «التقیة، مفهوم ها مدها، دلیلها» پیرامون یکی از آموزه های شیعی یعنی تقیه به نگارش در آمده است. مولف در ابتدای کتاب خود بحثی گذرا در رابطه با مفهوم لغوی، اصطلاحی و تاریخی تقیه انجام داده و در ادامه مباحثی مانند: هدف از تشریع تقیه، تقیه در قرآن، تقیه در سنت و دیگر موضوعات مرتبط را مورد بررسی قرار می دهد. وی همچنین به شبهاتی که در موضوع تقیه وارد شده است پاسخ می دهد.