جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

حاکمان و مدیران جامعه به عنوان مجریان سیاست و مدیریت در جامعه نقش اساسی در پیشرفت یا انحطاط جامعه دارند که در بعد اخلاقی و سیاسی همواره در معرض خطرات و آسیب‌هایی قرار دارند. این رساله با عنوان «آسیب شناسی اخلاق سیاسی کارگزاران از منظر نهج البلاغه» و با شیوه توصیفی بر آن است آسیب‌هایی که مسئولان را از کارکرد مثبت به تأثیرگذاری منفی می‌کشاند و به تبع آن جامعه را به انحطاط سوق می‌دهد؛ با توجه به سخنان گوهر بار امام علی7 در نهج البلاغه بازشناسی نماید. برای این منظور بعد از مفهوم شناسی به بررسی رابطه بین اخلاق و سیاست پرداخته شد و این نتیجه حاصل شد با توجه به یگانگی هدف کلی دین، سیاست و اخلاق از هم جدا نبوده و بین آن‌ها رابطه انکارناپذیر وجود دارد. معیارهای انتخاب و انتصاب کارکنان از منظر امام علی7 مورد بررسی قرار گرفت و مواردی چون تقوا و ایمان، اصالت خانوادگی، سابقه روشن و درخشان، شجاعت و تجربه کاری و ... به عنوان معیارهای گزینش حکومتی مطرح شد. در ادامه توصیه‌های امام علی7 به کارگزاران همچون: تقوا، عدالت، زهد، مدارا با مردم، رازداری و حفظ اسرار مردم، نصیحت و نقدپذیر ... مورد بررسی قرار می‌گیرد. در آخرین قسمت رساله نیز به آسیب‌های که زمامداران ممکن است به آن دچار شوند پرداخته شده است. آسیب-های چون تجمل‌گرایی، رشوه پذیری، تملق و چابلوسی، خشم و غضب و ...مورد بررسی قرار گرفت. زمامداران باید خود را از این آسیب‌ها دور نگه دارند زیرا، در صورت دچار شدن به این آسیب‌ها و آفات، زمینه برای تفرقه، و بسیاری از مشکلات در جامعه فراهم می‌شود. رهبران جامعه باید الگویی نیکو برای مردم باشند و در جهت تزکیه خود و خیرخواهی برای مردم بکوشند و با شناخت این آسیب‌ها و پرهیز از آن‌ها خود و جامعه را از فساد در امان بدارند.

هدف از این پژوهش تعیین ویژگی‌های انسان تربیت شده در نهج‌البلاغه با روش توصیفی- تحلیلی است. چارچوب نظری که مبنای این کار قرار گرفته است انسان را برآمده از رابطه‌هایی می‌داند که فرد با خدا، خود و دیگران برقرار می‌کند. بر این اساس هستی‌شناسی خداباورانه، انسان‌شناسی خداباورانه و خود‌شناسی خداباورانه مورد بحث قرار می‌گیرند. هستی شناسی خداباورانه به این معناست که نظام هستی و همه‌ی موجودات آن، مخلوق خداوند هستند و رحمت و لطف بیکران او، شامل همه‌ی موجودات می‌شود. رابطه خدا با مخلوقاتش به گونه‌ای است که آنی هم از آنها غافل نیست و بی‌عنایت او هیچ موجودی قادر به ادامه حیات نمی‌باشد. بر اساس انسان‌شناسی خداباورانه شناخت درست انسان در پرتو اعتقاد به وجود خداوند امکان‌پذیر است. خودشناسی خداباورانه نیز شناخت خود را در پرتو اعتقاد به وجود خداوند و نوع رابطه‌ای که میان آن دو برقرار است می‌داند. در این چارچوب با رجوع به نهج‌البلاغه و سخنان علی (ع) به معرفی انسان تربیت شده پرداخته شد. اولین ویژگی انسان تربیت شده داشتن نگاه توحیدی است. سایر ویژگیها شامل موارد ذیل می‌باشد: هدفداری، اجتماعی بودن، متعهد و مسوول بودن، متفکر و معقول بودن دارای تقوای الهی بودن، مالکیت بر خویشتن، پرهیز از خود‌پسندی، عدل و حق‌گرایی، متهم کردن نفس، بیمناک بودن از ستایش دیگران، کرامت نفس، گوش سپردن به دانش، مقدم داشتن اطاعت خداوندی بر همه چیز، بلند همت بودن، دارای خوف و رجاء بودن و.... می باشد

نیازهای مادی و معنوی، انسان را به زندگی اجتماعی کشانده است و برای جهت بهره‌گیری از خدمات مادی و معنوی دیگران، نیازمند آنهاست و برای دوام ارتباط و زندگی جمعی، نیازمند ضابطه و قانون در روابط اجتماعی است؛ چرا که بدون ضابطه و پایبندی به آن، شالوده زندگی اجتماعی از هم می‌پاشد و اجتماع از بین می‌رود، از این رو توجه کردن و به کار بستن اصول حاکم بر روابط اجتماعی برای افراد در نهادهای مختلف اجتماعی امری ضروری است که اصلاح روابط اجتماعی بخش حقیقی و اصلی تمدن دینی است؛ مثل مسئله‌ى رفتار ما در فعالیت سیاسی، رفتار ما در فعالیت اقتصادی، رفتار ما در فعالیت اجتماعی، رفتار ما در برابر ضالم، رفتار ما در برابر حاکم اسلامی؛ این‌ها آن بخش‌های اصلی تمدن است،که متن زندگی انسان است؛ از جمله مباحثی است که به صورت چشم گیری وجود داشته است.در این پژوهش مبانی نظام اجتماعی عبارتند: ضرورت عدالت، اصلاح روابط، امر به معروف و نهی از منکر، آزادی انسان‌ها، امنیت عمومی و دوری از هرج و مرج، قیام در برابر ظلم می‌باشد.مبانی نظام اقتصادی عبارتند از:اصلاح امور اقتصادی از طریق حکومت، فقر ستیزی الگوی مصرف، توزیع عادلانه ثروت،می باشد.مبانی نظام سیاسی که محور همه‌ی فعالیت‌های سیاسی، رهبر جامعه اسلامی است که باید شرایط و ویژگی‌هایی داشته باشد که بتواند نظام اسلامی را به اهداف نزدیک سازد و زمینه‌ای مناسب برای رشد و تعالی جامعه فراهم سازد. که این هم بدون تکیه بر حکومت امکان پذیر نیست که ساختار حکومت علاوه بر تأمین امنیت و رفاه عمومی نقش اساسی در شکل گیری رفتار واخلاق جامعه و سرنوشت معنوی مردم جایگاه برجسته و مهمی پیدا کند. امام علی7 با استفاده از شیوه‌های گوناگونی چون مبارزه با فتنه ورواج بدعت که به عنوان آسیب وچالش جامعه دین مدار می‌باشد به مواجهه با این چالش‌ها پرداختند. بنابراین از مهم‌ترین نقش دین در اصلاح روابط اجتماعی از دیدگاه نهج البلاغه عبارتند: دین پشتوانه اخلاق و قانون، ایجاد جامعه سالم، برقراری عدالت.

بردگی وبرده‌داری که با قدمتی بسیار طولانی و آغازی نامعلوم در بین اقوام وملل جهان متداول بود،با ظهور اسلام نیز همچنان به عنوان یک پدیده اجتماعی مطرح شد.در این میان واکنش اسلام در مواجهه با این مسأله تلاش برای از میان بردن این رسم از طریق وضع قوانین مختلف در جهت آزادی تدریجی بردگان بود.اما پس از رحلت پیامبر اکرم (ص)،درعصر خلفا وبویژه سیاست فتوحات آنها بردگی که در آستانه امحاء و الغا بود،گسترش یافت و بردگان وارد زندگی مسلمانان شدند. مسلمانان و رهبران آنانبرخورد‌های متفاوتی با این پدیده داشتند. از آن جمله امامان شیعه و اهل بیت پیامبر (ص) به عنوان کسانی که در نگاه مکتب تشیع استمرار معصومانه و کامل سنت نظری و عملی رسول الله (ص) بوده‌اند، در این مسأله نیز موضع‌گیری گفتاری و رفتاری داشته‌اند.این کار به دنبال یافتن پاسخی برای این پرسش است که امامان شیعه چه نگرشی به مسأله بردگی داشته اندوسیره عملی و نظری آنان در این زمینه چه بوده است.با توجه به گستردگی بحث درکار،سیره امامان نخست تا پایان حیات امام پنجم مورد بررسی قرار گرفته است.این کاربه روش تاریخی با استفاده از منابع کتابخانه‌ای و با اسلوب توصیفی–تحلیلی انجام شده است.

با نگاه به دنیا و اجزاء پیوسته ومنظم آن به خوبی روشن است که دارای هدفی مهم بوده است . هر مخلوقی برای بالا بردن و ترقی مخلوقی دیگر آفریده شده است . در این سلسله مراتب انسان به عنوان اشرف مخلوقات معرفی گردیده است. از طرف دیگر همه کائنات و موجودات در جهان ، در جهت ارتقاء و رشد آدمی خلق شده اند. بنابراین انسان برای هدفی بزرگتر ومتعالی تر باید مسیری را بپیماید تا به کمال خویش برسد . همه ادیان ومکاتب الهی ، با توجه به تعاریف آنان از انسان وعالم پیرامونش ، درپی رسانیدن او به آن هدف متعالی هستند . دین اسلام نیز به مراتب بلکه بیشتر به دنبال حرکت انسان در جهت کمال مطلق که همان تربیت واقعی است می باشد. قدم گذاشتن در این راه بدون ساختار و فرآیندی مشخص انسان را به سر منزل مطلوب خویش نمی رساند. هدف کلی از این نگارش ، ارائه فرآیندی تربیتی در نهج البلاغه است که ویژگی خاص قانونمندی آن را از سایر ویژگی ها متمایز کرده است. منظور از فرآیند تربیتی همان مسیر ورودی به تربیت و چگونگی حرکت در آن متناسب با شرایط و افراد مختلف است. و ذکر ویژگی قانونمندی که یکسری قوانین یا اصول تربیتی است که انسان در همه زمان ها باید بر اساس آنها رفتار نماید و این فراتر از قوانینی است که ساخته و پرداخته بشر است. و در این راه به بررسی مفهوم تربیت ، قانون و ابعاد وجودی انسان در حوزه های مختلف زندگی و همچنین عوامل وموانعی که در این راه وجود دارند ، پرداخته شده است . نتیجه ای که از این نگارش حاصل شد این است که زمانی قوانین بشری رعایت می شوند که پایبندی به قوانین الهی باشد و قانونمندی برای شخص خاص یا موقعیت و دوره ای متفاوتنباشد.بلکه برای همه زمانها و همه موقعیت ها وهمه ء افراد لحاظ شود ، و دقیقا در اینجاست که قانونمندی تعریف واقعی خود را پیدا می کند. این مطالعه بر اساس روش موضوعی بررسی شده است به این ترتیب که با مطالعه نهج البلاغه ، خطبه ها ، نامه های وحکمت ها و خانواده حدیث با توجه به نگاه حضرت علی استخراج وپس از مراجعه به تفاسیر گوناگون ، فرهنگ لغت های مرتبط و کتاب های متعددی در این رابطه مورد تحلیل و بررسی قرار گرفته شده است .

پژوهش حاضر با موضوع مطالعه مبانی فلسفی تربیتی دیدگاه امام علی (ع) با تأکید بر محور انسان شناسی و دلالتهای تربیتی آن در آموزش از راه دور شامل 5 فصل می باشد.فصل اول کلیات تحقیق شامل: واژگان کلیدی، بیان مسئله، اهمیت و ضرورت تحقیق، کاربردهای تحقیق،اهداف تحقیق که سوالات آن نیز با توجه به این اهداف طرح شده و عبارتنداز: تحلیل دیدگاه فلسفی امام علی نسبت به انسان بعنوان موضوع تربیت ، تحلیل دیدگاه تربیتی امام علی نسبت به انسان به عنوان موضوع تربیت ، تحلیل دیدگاه فلسفی تربیتی امام علی نسبت به نقش معلم در تعلیم و تربیت، تحلیل دیدگاه فلسفی تربیتی امام علی نسبت به نقش دانش آموز در تعلیم و تربیت، استخراج دلالتهای تربیتی آموزش از راه دور از دیدگاه امام علی،پژوهشگر در فصل چهارم به تجزیه و تحلیل تک تک سوالها پرداخته و در پاسخ به سوال اول 3محور سرشت انسانی در نگاه امام علی ،انسان، موجودی دو بعدی ، مکانت و منزلت انسان آرمانی ،سوال دوم3 محوراهداف تربیت ، ابعاد تربیت از دیدگاه امام علی، روش‏هاى تربیت ، سوال سوم3 محور چه کسی می تواند مربی باشد؟، پیش نیازهاى روانشناختى و تربیتى براى برقرارى ارتباط درست با جوانان ، ویژگیهای روش آموزشی امام علی سوال چهارم 3 محور عقل و رشد سنى، اهداف تربیت، شیوه های تربیتمطرح می شود. ودر پاسخ به سوال پنجم2محور عدالت از دیدگاه امام علی ،آزادی تعلیم وتربیت برای همه اقشارو بدون محور مکان و زمان و ارتباط اینها با دیدگاه امام علی پرداخته شده است.و در فصل پنجم به نتیجه گیری در مورد این پنج سوال پرداخته شده فصل دوم هم مبانی نظری پژوهش و پیشینه تحقیق فصل سوم هم نوع و روش تحقیق که بنیادی و روش آن سنذی- تحلیلی است توضیح داده شده است

این پایان نامه تحت عنوان احتجاج امام حسن مجتبی (ع) در دفاع از پدر بزرگوارشان در برابر دشمنان (براساس احتجاج 160 طبرسی)با انطباق بر قرآن و روایات در پنج فصل تنظیم شده است . براساس متن احتجاج امام حسن مجتبی (ع) در مجلس معاویه و دشمنان اهل بیت (ع) در دفاع از امیرالمومنین علی بن ابی طالب (ع) به فضایل و مناقب آن امام همام پرداخته شده که مهم ترین محورهای آن حول مقام و منزلت حضرت علی (ع)ددر نزد خدا ، نزد پیامبر(ص) ، فضایل حضرت امیر (ع) از زبان مبارک خود حضرت ، ایمان ، علم ، قضاوت و شجاعت آن حضرت می چرخد . در این بررسی سعی شده که از آیات متناسب با منزلت حضرت علی (ع) و همچنین روایاتی که محدثان شیعه و سنی در منطلت و وصف آن امام المتقین آورده اند بهره گیری شود .

پژوهش پيش‌رو با تکيه بر منابع دست اول تاريخي و بهره گيري از تحقيقات نوين بر آن است تا سيره و انديشه هاي اجتماعي امام علي(ع) در برقراري عدالت اجتماعي را ارائه دهد. براي دستيابي به اين هدف و فهم بهتر انديشه ها و عملکرد امام ابتدا اوضاع اجتماعي جامعۀ امام علي(ع) تبيين شده است. جامعۀ سال سي و پنج هجري جامعه اي است متفاوت با جامعه اي که رسول اکرم(ص) به يادگار گذاشت . قبيله گرايي وتفاخر به ارزشهاي قومي – قبيله اي ، نژادگرايي و برتر دانستن عرب از عجم و مادّي گرايي ويژگيهاي عرب جاهلي است که در زمانۀ علي (ع) از نو سر بر آورده است. علاوه بر آن در اين زمانه بدعتهاي خلفا سنت و الگوي مورد پذيرش و اسرائيليات و گفته هاي اهل کتاب جزء دين به شمار مي رود. کشورگشائيها و رويارويي با فرهنگ‌هاي ديگر،رفاه طلبي و زراندوزي را جايگزين تبليغ اسلام و شهادت طلبي کرده است. فقدان آزادي اجتماعي مردمان را نسبت به سرنوشت جامعه بي تفاوت نموده به انزوا کشانده است. تبعيضات اقتصادي مردمان را در دو گروه فقير و ثروتمند تثبيت کرده است. امام علي(ع) رهبري چنين جامعه اي را تنها با انديشۀاصلاحات براي برقراري عدالت اجتماعي پذيرفت. او مبناي انديشه خود براي برقراري عدالت اجتماعي را بر آموزۀ قسط و عدالت قرآن و سخنان و تلاشهاي رسول خدا (ص) در اين مسير استوار کرد. حضرت ناچار شد سيره خود را نيز بر اصلاحات اجتماعي جهت برقراري عدالت اجتماعي بنا نهد تا جامعۀ الگو را براي بشريت بنيان گذارد، چه در جامعۀ نابسامان برقراري عدالت اجتماعي ممکن نيست. او با برنامۀ حذف بدعتها بر مبناي قرآن و سيرۀ نبوي و ترويج خردگراييو آزاد انديشي ، زدودن سنتهاي نادرست و خرافات از اذهان، تربيت ديني مردم براي تشخيص سنت از بدعت ، نفي رفاه طلبي و تفاخرات نژادي و قبيله اي اصلاح فرهنگ جامعه را آغاز کرد. در مسير اصلاحات سياسي ضمن عزل کارگزاران ناشايست و گماشتن کارگزاران شايسته با ارائه دستورالعملهاي حکومتي ، اصلاح نگرش کارگزاران نسبت به مردم و نظارت بر عملکرد ايشان گام برداشت. برابرسازي مردمان در بهره وري از درآمدهاي عمومي و بازگرداندن اموال غارت شده بيت المال نيز از عملکردهاي امام در اصلاحات اقتصادي است. اجراي سه راهکار کلان- برابر نمودن همۀ انسانها در برابر قانون، دادن آزادي اجتماعي به ايشان و فقرزدايي – براي به سامان آوردن همه عرصه هاي جامعه و برقراري عدالت اجتماعي موثر افتاد، اما قاعدين، پيمان شکنان جمل، ستمگران شام و خوارج- که چهار جريان مخالفت با علي (ع) را رهبري کردند – و فرار مردمان به شام در اثر غارتهاي شاميان و غيره و سستي باقيماندگان در همراهي علي(ع) موانع امام در ادامۀ اين مسير شدند.

دستیابی به تربیت، ازدغدغه‌های اصلی هر نظام آموزشی است. ازمسائل مهم نابسامانی وعدم پیشرفت کشورها، موضوع تعلیم وتربیت است. در دیوان شعرمنسوب به حضرت علی(ع) ،مواردی ملاحظه می‏شود که مربی می تواند، انجام آن ها را درتمام لحظات آموزشی و تربیتی و در میدان عمل به کار برد. محقق ،دراین تحقیق ،در تلاش است تا به بررسیمسائل هستی؛ یعنی ویژگی های خدا، انسان ، دنیا ومرگ واستلزامات تربیتی آنهادردیوان منسوب به امام علی(ع)بپردازد. جمع آوری اطلاعات، مبتنی برروش کتابخانه ای بوده است. نتایج تحقیق نشان می دهد که ،می توان با توجه بهصفات خداوند ویژگیهای انسان ،دنیا ومرگ ،استلزامات تربیتی آنها را استنتاج نمود. و به هدایت وشکوفاسازی همه ارزش‏ها و ابعاد وجودی ‏اش به طور هماهنگ ودر مسیر صحیح خودپرداخت . در این راستا، درسی به عنواندیوان شعرامام علی علیه السّلام به زبان ساده و به فراخور پایه‌های مختلف تحصیلی و با استفاده از تکنیک‌های آموزشی و تربیتی جدید، در مدارس، دانشگاه‌ها و در حوزه‌های علمیه موجّه جلوه می کند.

هدف از آفرینش انسان این است که با انتخاب راه صحیح و پیمودن صراط مستقیم به رستگاری و مقام قرب الهی برسد. در این مسیر نیاز است انسان با راهنمایی افراد آگاه به سوی رستگاری رهنمون گردد . از این‌رو، تربیت صحیح در تمام سنین، به‌ویژه در سنین حساس و نقش‌پذیر جوانی تأثیر بسیار مهمی دارد. با تدبر و تحقیق در آیات قرآن، سیره، گفتار و رفتار معصومان به‌خصوص حضرت علی می‌توان ملاکهای رستگاری را بهتر شناخت و جهت رسیدن به آن تلاش نمود . حضرت علی در بیانات خود، به‌خصوص نامه 31 نهج البلاغه که در وصیت به فرزند صالح و جوان خویش ، امام حسن نوشتند؛ نکات تربیتی بسیاری را یادآور شده‌اند و نیاز ضروری هر جوان هست که آنها را بداند و به کار گیرد.پژوهش حاضر به دنبال پاسخگویی به این سوال است که «ملاکهای رستگاری جوانان از دیدگاه حضرت علی چیست؟»، به منظور پاسخگویی به این سوال، ابتدا پیرامون این مسأله و تعریف واژگان کلیدی آن مطالبی بیان شده است، سپس ارزش دوره جوانی با توجه به آیات قرآن و روایات معصومین? بررسی گردید که نشان می‌دهد دوره جوانی ارزشمندترین دوره زندگی انسان است. بعد از آن ملاکهای رستگاری بشر شامل ملاکهای اعتقادی(خداشناسی، امام شناسی و ...)، ملاکهای اخلاقی(تقوا، حیا و پاکدامنی و ...) و ملاکهای عملی(احکام دینی، آداب الهی ، شعائر الهی و ...) نیز مورد بررسی قرار گرفته است. در نهایت، با توجه به نیاز هر انسان(به‌خصوص در سن جوانی) به الگویی کامل و نقش‌پذیری از آن جهت رسیدن به رستگاری، الگوهایی ارائه شده است که می‌تواند رهنمون مناسبی باشد. در ادامه فصل نیز آثار رعایت نکردن ملاکهای رستگاری تبیین شده است.