جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

---

---

در این تحقیق سالیابیِ ترمولومینسانس نمونه‌های سفالین کشف شده در شهرستان آق قلا، واقع در 15 کیلومتری گرگان مربوط به قطعه‌ای ازیک کاسه و لبه‌ییک کوزه، و نمونه‌ای از منطقه ویگل در نزدیکی شهرستان آران ‌و ‌بیدگل متعلق به قطعه‌ای از بدنه‌ی یک ظرف به روش ریز‌دانه انجام شد. بازه‌ی دمایی که منحنی‌های درخشش ترمولومینسانس پس از گذشت سال‌ها همچنان در آن ناحیه پایدارند، برای هر سه نمونه مشخص شد که این بازه برای نمونه‌ی بدست آمده از منطقه‌ی ویگل240 تا 400 درجه سانتیگراد، برای نمونه‌ی کاسه‌ای شکل310 تا400 درجه سانتیگراد و برای لبه‌ی کوزه 270 تا 400 درجه سانتیگراد بدست آمد. همچنین مقدار دز معادل برای نمونه‌ی حاصل از حفاری منطقه‌ی ویگل 10/17 گری، برای قطعه‌ی کاسه 18/41 گری و برای لبه‌ی کوزه 14/83 گری تخمین زده شد. با استفاده از چیپ‌های 200GR، دز محیطی در منطقه‌ی ویگل 5- 10×498/831 گری و مقدار این دز برای منطقه‌ی آق‌قلا 5- 10×644/992 گری اندازه‌گیری شد. نهایتاً با محاسبه‌ی دز سالانه و با استفاده از مقادیر بدست آمده در مراحل مختلف، سالانه‌ی نمونه‌های مورد نظر بدست آمد و سن نمونه‌ها مقادیر 85 ± 1634 سال برای نمونه‌ی ویگل با خطای 5/2 درصد، 111± 2268 سال برای قطعه‌ی کاسه با خطای 4/9 درصد و 84 ± 1817 سال برای لبه‌ی کوزه با خطای4/7 درصد محاسبه شد، که با نظر کارشناسان باستان شناسی مبنی بر متعلق بودن نمونه‌ی ویگل به دوره‌ی قبل از اسلام، نمونه‌ی شماره 1 آق‌قلا به دوره‌ی اشکانیان و نمونه‌ی شماره 2 آق‌قلا به دوره‌ی ساسانیان مطابقت کامل دارد .

خاورشناسان در تمام زمینه ها و ابعاد دین اسلام قلم فرسایی کرده اند ، مطالعات آنها روز به روز ابعاد جدیدی پیدا می‌کند. مهدویت پژوهی تنها یکی از موضوعات پژوهشی آنهاست. با این حال بیشتر پژوهش هایی که در زمینه خاورشناسی سامان یافته ، بر شناخت اهداف و انگیزه های آنان متمرکز بوده است. در این میان پرسشی اساسی بی پاسخ مانده است و آن این است که چرا در بیشتر پژوهش های خاورشناسان نتایج متفاوتی با دیدگاههای اسلامی به دست می‌آید در حالی که منابع مورد استفاده مشترک است؟ پاسخ این به این مسأله در روش پژوهشی آنان نهفته است. در این پژوهش که با روش توصیفی ـ تحلیلی صورت گرفته است به دنبال این هستیم تا با معرفی و بررسی روش های پژوهشی بکار گرفته شده توسط خاورشناسان در زمینه مهدویت، ارتباط نتایج با روش‌های پژوهشی را نمایان سازیم. بنابراین طبق این پژوهش هانری کربن با روش پژوهشی خود در بررسی مهدویت، در پی آن است تا مبانی و چگونگی پیدایش این تفکر و اندیشه‌ را در متون مقدس و مبانی معرفتی و اعتقادی تشیع بیابد و جایگاه ویژه آن را نشان دهد، با وجود اینکه او با روش پژوهشی خود توانسته است اهمیت و جایگاه مهدویت را بنمایاند ولی بدلیل باطنی نگری خود تنها از یک بُعد به بررسی مهدویت پرداخته است ، در صورتی که این عقیده دارای ابعاد دیگری نیز هست. در عوض مادلونگ با روش تاریخی نگری خود و نیز با استناد به روایت جعلی ، عقیده هم نامی حضرت مهدی(علیه السلام)، وپیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله وسلم)، را به زمان قیام مختار و نیز اندیشه غیبت را به ماجرای مرگ محمد بن حنفیه، مربوط می داند، در صورتی که از همان صدر اسلام و نیز در مقاطع مهم و حساس تاریخ ، پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله وسلم)، ونیز سایر ائمه(علیهم السلام)، براساس آیات و روایات به تبیین اندیشه مهدویت و نیز معرفی خود ایشان پرداخته اند و بطور کامل ایشان را معرفی کرده اند که چه کسی و از چه نسلی هستند. تیموتی آر.فرنیش با به کارگیری روش تطبیقی آن هم بطور ناقص ، بدنبال یافتن ریشه مهدویت شیعی در یهودیت و مسیحیت است، از طرفی او این اندیشه اصیل را وام دار اهل سنت می داند و معتقد است چون نامی از حضرت مهدی(علیه السلام)، در صحیحین نیامده است در نتیجه در این اندیشه تردید ایجاد شده است؛ درصورتی که روایات مهدی در صحیح مسلم وجود داشته است اما حذف شده اند. در نهایت ادوارد براون بدلیل جایگاه ویژه ای که اندیشه مهدویت در اسلام دارد بطوری که مانع اصلی رسیدن دولت های استعمارگر بخصوص انگلیس به اهداف شوم خود می باشد، با برگزیدن روش وقایع نگارانه و نیز با استفاده از مخفی کاری و دگرگونی ارزش ها درصدد تخطئه دین اسلام و اندیشه مهدویت و در نهایت تبلیغ باب و بهائیت برآمده است.

معرفت بشری در مسیر تکامل خود، منزل‌گاه‌های متفاوتی را اختیار کرده است. امروزه بر سر این نکته اختلاف چندانی وجود ندارد که درباره‌ی خاستگاه معرفت، نمی‌توان به‌طور قطع اظهار نظر کرد. در آثار تاریخیِ بر‌جای-مانده از دوران‌های قدیم و اندک اطلاعات موجود، می‌توان نقش حوزه‌های جغرافیایی مختلفی را همچون چین باستان، بین‌النهرین و شمال آفریقا، در گسترش زمینه‌های مختلف معرفت بشری و تقویت بنیان‌های اساسی آن، پر رنگ دید. سیر حکمت از این حوزه‌های جغرافیایی به یونان باستان در همراهی با شرایط مختلف جامعه‌ی آن روزگار یونانساختمان جدیدی از دانش و معرفت را در زمینه‌های متنوعی بنا نهاد و نوابغ یونان سهم خود را در حرکت تکاملی دانش بشری به‌خوبی ایفا کردند. بعد از افول ستاره‌ی یونان در اندیشه‌ورزی و تنگ‌شدن عرصه بر اندیشمندان آن دیار، کاروان دانش در جستجوی منزل‌گاهی جدید برای نوزایی، جان‌های تشنه‌ی معرفتِ مسلمانان را رصد کرد و قلب‌های آکنده از شوقِ به دانستن آنان را که با آیات و روایات به حرکت درآمده بود مأمن مناسبی برای رشد و شکوفایی یافت.بنابراین سیر حکمت و معرفت در گذر زمان به دنیای اسلام نیز رسید و بر اساس مدارک موجود، نقش دانشمندان مسلمان در پیش‌برد علم و دانش، انکارناپذیر است. پیشرفت مغرب زمین در حوزه‌های مختلف در طول دو قرن اخیر و دست‌یابی به توانائی‌های متنوع علمی، فنی و مهندسی، صنعتی، مالی، سیاسی، نظامی و ... که یک شکاف عمیق میان آن‌ها و دیگر مناطق به‌وجود آورده است، زمینه-ی شکل‌گیری این تصور را در اذهان مردم مغرب‌زمین فراهم کرده است که فرهنگ خود را حائز مشخصه‌هایی بدانند که مبنای این رشد چشم‌گیر قرار گرفته‌اند و بالتبع دیگران را فاقد این ویژگی قلمداد می‌کنند. از نظر آن‌ها، استقراء و کاربردِ منطق، متعلق به خودشان است و مشرقیان از این عناصر بی‌بهره‌اند و درعوض اهل مکاشفه و شهودند.از طرفی می‌توان ادعا کرد که میان روش پژوهش هر شاخه از معرفت بشری با همان شاخه، همبستگی متقابل وجود دارد. البته این همبستگی به‌گونه‌ای نیست که نتوان به صراحت بر این نکته پای فشرد که روش پژوهش هر علم بر خود آن علم مقدم است. حال پرسش این است که اگر دانشمندان مسلمان توانستند در طول چند قرن حاکم بلامنازع قلمرو معرفت‌های بشری باشند و افق‌های جدیدی در عرصه‌های مختلف علمی پدیدار سازند به چه روش‌های علمی استناد جسته‌اند و آیا اصولاً روش‌شناسی و روش‌های پژوهشی که بتوان به کمک آن بر معتبر بودن یافته‌هایشان مهر تأیید زد، به‌کار گرفته‌اند؟ و این‌که از این رهگذر آیا می‌توان خط‌مشیِ علمی و پژوهشی آنان‌را با دست‌آوردها و معیارهای امروز بشر در عرصه‌های پژوهشی سنجید و قالبی مستدل و مستند برای گزینش و اختصاص ایشان به هر کدام از آن‌ها پایه‌ریزی نمود؟ بر این اساس فهم و اطلاع از روش‌شناسی و روش‌های پژوهشی که دانشمندان مشهور مسلمان ایرانی در دوره‌ی طلایی نهضت علمی دنیای اسلام مورد استفاده قرار داده‌اند، هدف اصلی پژوهش قرار گرفت. این هدف به‌ویژه از آن‌رو حائز اهمیت است که تقریباً در اکثر منابع مربوط به روش‌های پژوهش، نام و نشانی از تلاش‌های دانشمندان مسلمان در این زمینه دیده نمی‌شود. در این میان با توجه به نقش بارز ابوریحان بیرونی و ابن سینا در گسترش مرزهای دانش، بررسی موضوع پژوهش بر تعدادی از آثار ایشان متمرکز گردید.

از آنجا که مقصد نهایی اسلام، دعوت انسان‌ها به نظام توحید و اجتناب از مظاهر شرک و اندیشه‌های غیرخدایی است، همواره مخالفین اسلام که منافعشان را درگرو نظام‌های غیر خدایی می‌بینند، درکمینبشر نشسته‌اند، تا او را از گرایش به این مکتب الهی باز دارند، برای نیل به این مقصود و تخدیر انسانیت، از هر ابزار و روشی استفاده می‌کنند، انسان‌ها، مکتب‌ها و مذاهب و ادیان را به جان هم انداخته، تا مفری برای نجات خود بیابند. از طرفی روش‌های کنونی تبلیغ نوعا رنگ سنتی داشته و متناسب با دنیای معاصر یا کاربردی نیستند، یا کمتر تأثیر دقیق بر مخاطب دارند و در برخی موارد مسائل ضد تبلیغ به عنوان روش‌های تبلیغ درست استفاده می‌شوند، که صدمات زیان باری به تبلیغ دینی زده‌اند. در این رساله تمام همت پژوهشگر برآن است: تا اولاً حساسیت موضوع تبلیغ در اسلام را بیان نموده و چالش‌های تهدید کننده در این فرایند را مشخص نماید، ثانیاً برنامه‌های نظام سلطه برای به چالش کشیدن دین خدا را برملا کند. ثالثاً اصول و خطوط اصلی دعوت به آموزه‌های اسلام ناب را با استفاده از دو راهبرد انذار و تبشیر، برای مخاطبان به تصویر بکشد. به این جهت مبلغان و مدیران تبلیغی اسلام، باید برای برون رفت از آسیب‌هایی که در عرصه درون و برون دینی، موجب وهن آموزه‌های دینی می‌گردند، با درایت هرچه بیشتر و آینده‌نگری دقیق و آسیب‌شناسی به موقع، سکان نظام تبلیغات دین را در مسیر صحیح و منطقی، آن‌چنان که در تفکر برآمده از مکتب اسلام وجود دارد، هدایت نمایند،. در نتیجه پژوهشگر بر اساس آنچه در گستره پژوهش مورد بررسی قرار گرفته است، به نتایج زیر دست یافته است:1-با بررسی تفاسیر و دیدگاههای اندیشمندان حوزه های معرفت دینی در خصوص تقدم، تأخر یا تساوی توأمان از دو راهبرد انذار و تبشیر ،باتوجه به حساسیت‌های انسان معاصر و دنیای معاصر ،پژوهشگر معتقد است که باید نظریه چهارمی برای تبلیغ آموزه های دینی تعریف کرد و آن عبارتست از: تقدم زمانی روش‌های تبشیری بر روش‌های انذاری به نحوی که نه تبشیر و انذار بر هم غلبه کنند و نه هیچکدام از این دو مکانیسم تعطیل گردند، بلکه ابتدا مخاطبان با روش‌های تبشیری به آموزه‌های دینی دعوت شده و پس از تثبیت ایمان و اعتقاد آنها، از مخاطراتی که در مسیر ایمانشان قرار دارد، با روش-های انذاری آگاه گردند.2-مبلغان دینی باید با مبنا قرار دادن دو راهبرد تبشیر و انذار و با جریان‌شناسی و نوسازی نظام تبلیغات دینی، حق گرایی، تعقل، تفکر، برهان، علم و اصل آزادی اندیشه و بیان را محور شیوه‌های تبلیغی خود قرار دهند. 3-برای برون رفت از آسیب‌ها و آفت‌هایی که در درون و برون دین، موجب وهن آموزه‌های دینی می‌گردند، با پختگی و درایت و آینده‌نگری دقیق، سکان نظام تبلیغات دین را در مسیر صحیح و منطقی هدایت نمایند، شرط مقوم چنین امری عدم اکتفاء به صرف روش‌های سنتی و آمیختن روش‌های بدیع جدید بر مبنای علم و تکنولوژی زمان معاصر با سنتهای جذاب و منطقی گذشته است. چرا که روش‌های تحکمی، ایجاد خطوط قرمز و تابوهای موهوم در عرصه دین‌داری ره به جایی نخواهد برد و متناسب با بشر ناامید معاصر، باید شیوه‌های جذاب و نشاط‌آور را با حفظ اصول کلی دین خدا بر بشر عرضه نمود تا با شوق و رغبت مضاعف به آغوش اسلام برگردند.