جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

انسان فطرتاً الگو طلب است و کشش به سمت الگو گزینی ریشه در ذات و سرشت آدمیان دارد اما اینکه کدام الگو تأمین کننده‌ی سعادت و کدامیک به شقاوت منتهی می گردد، از موضوعات مهمی است که نیازمند بررسی است. بی شک خداوند متعال الگوهای راستین دینی را به بشریت معرفی نموده است اما در عصر تکنولوژی و ارتباطات شاهد آن هستیم که برخی دنبال ارضاء کاذب این گرایش فطری بویژه در نسل جوان هستند و از طرق مختلف و در قالبهای جوان پسند به معرفی الگوهای دروغین و کاذب رو می آورند. اولین و مهمترین الگوهای آدمیان از جنبه‌ی خاستگاه آن، والدین و پس از آن دین، فرهنگ، محیط‌های اجتماعی و... است که متناسب با شرایط زندگی بر ساختار شخصیتی فرد تأثیر گزار است. از محورهای ویژه که در این پژوهش مورد بررسی قرار گرفته، ارتباط میان الگوها با سبک زندگی و معنای زندگی است. یک نوع برداشت در نسبت میان الگوهاو سبک زندگی آن است که الگو به معنای اسوه بعنوان معیار سبک زندگی ومبنای آن است و در این معنا الگوها، سازنده‌ی سبک‌ها هستند و در برداشت دیگر الگو به معنای مدل و راهنمای عمل در رفتارهای اجتماعی و یا یک مدل تجسم یافته که همان سبک است، می باشد. از طرف دیگر پرداختن به موضوع «معنای زندگی» بدون توجه به الگوها شدنی نیست و هدف در این پژوهش معرفی شاخص‌های الگوهای راستین و دروغین است تا با تکیه بر آیات و روایات، در مواجهه با الگوهایی که در جامعه معرفی می شود بتوان به بازشناسی و قبول یا رد آنها اقدام نمود. نتایج به دست آمده در این تحقیق گویای آن است که مهمترین شاخص در ارزشمندی یک الگو، خدا محوری آن است و سایر شاخص‌ها با تکیه بر این معیار مورد مطالعه قرار گرفته‌اند. از پرتوهای شاخص خدامحوری می توان به شاخص‌های عقل محوری، هماهنگی با فطرت، شریعت محوری، جاودانگی، عدالت محوری و هدفمندی اشاره نمود. در نقطه‌ی مقابل، شاخص دعوت به خود محوری‌ترین شاخص الگوهای دروغین به شمار می آید. سایر شاخص‌های الگوهای دروغین نیز عبارتند از: عقل گریزی، تعارض با فطرت، شریعت ستیزی، تکثر گرایی، نفی کرامت انسانی، تناقض و تعارض و عدالت ستیزی.

در این رساله تلاش شده است به این سوال پاسخ داده شود که آیا سیره صحابه رسول گرامی اسلام (ص) در زمان ممات و فقدان آن حضرت (ص) مفسر و مبین سنت نبوی قرآن کریم است یا خیر؟ آیا به عنوان یکی از منابع اجتهاد می توان به سیره آنان رجوع کرد؟ اگر می شود چگونه و اگر نمی شود پس چه باید کرد؟

این پروژه به عنوان اخلاق خانواده و آیین همسرداری در سیره امام رضا (علیه السلام ) در شش فصل نگارش یافته است. و قبل از فصول ، کلیّات و روش تحقیق آورده شده که شامل بیان مسأله ، پیشینه تحقیق ، سوالات و فرضیات تحقیق و ... می باشد . در فصل اول، مروری کوتاه و گذرا بر زندگانی حضرت علی بن موسی الرضا ( علیه السلام ) و شخصیت علمی و عملی آن حضرت پرداخته شد . در فصل دوم ، به بررسی جایگاه و اهمیّت ازدواج در اسلام وبه عنوان اینکه ازدواج به عنوان محبوب ترین و مقدس ترین بنیان و پیمان در اسلام می باشد . در فصل سوم ، به بررسی جایگاه خانواده که سنگ بنای جامعه و سلول اوّلیه اجتماع محسوب می شود.که تحت عنوان خانواده خوب ، جامعه آرمانی ساخته می شود و ضرورت تشکیل خانواده در سیره رضوی که انسان ، ناگزیر برای رسیدن به کمال اگر قرار باشد از یک نردبان چند پله ای صعود کند به طور حتم اولین پله آن تشکیل خانواده می باشد و بعد در رابطه با معیار و مهارت های تقویت خانواده و مدیریت اقتصادی خانواده به بررسی پرداختیم .در فصل چهارم ، به بررسی روابط عاطفی اجتماعی همسران و رهنمودهای تربیتی برای زوجین که درزندگی مشترک می تواند کار آمد باشد پرداختیم . در فصل پنجم، مهارت های تربیتی همسران از جمله وظایف متقابل زن و مرد و بیان نیازها ، رغبت ها و ظرفیت ها مورد بررسی قرار گرفت که در سایه دانستن مسئولیت ها و وظایف خود زوجین می توانند خانواده خود را خانواده آرمانی سازند و در فصل ششم ، به مهارت های فرزند پروری در سیره رضوی از آغاز زندگی مشترک و روابط زناشویی زوجین تا تصمیم به داشتن فرزند و آغاز انعقاد نطفه و وظایف والدین در قبال فرزندان و نیازهای اساسی کودکان و جایگاه تشویق در تعلیم و تربیت کودکان و پرداختن به اشتباهات تربیتی والدین که گاهاً موجب بروز رفتارهایی نامناسب در فرزندان می شود ؛مورد بررسی قرار گرفت و در آخر به نتیجه گیری از مباحث مطرح شده پرداختیم .

چکیدهآموزش عمری به درازای عمر جامعه بشری دارد و انسان‌ها برای انتقال تجربیات و اندوخته‌های معرفتی خود به دیگران نیاز به آموزش داشته‌اند، به همین دلیل، با روش‌های اشاره، نقاشی، گفتار و نوشتار به آموزش می‌پرداخته‌اند، جوامع و دولت‌های متمدن دارای روش‌های آموزشی مخصوص خود بوده‌اند که تقریباً از سیستم یکسانی برخوردار بوده‌اند.در میان جوامع بشری، پیامبران به ویژه پیامبر اسلام به عنوان آموزگاران الهی دارای اهمیت خاصی هستند. به همین دلیل، بررسی سیره و روش آموزشی ایشان مفید و ضروری می‌نماید. موضوع این اصلی این پژوهش «بررسی سیره آموزشی پیامبر اسلام(ص)» می‌باشد.سوال اصلی که در این باره مطرح شده این است که آموزش در سیر رسول خدا(ص) چه جایگاهی داشته و سیره آموزشی آن حضرت دارای چه ویژگی‌های است؟ فرضیه پیشنهادی ما این است که حضرت محمد(ص) به عنوان پیامبر الهی و خاتم آنان اهتمام گسترده به امور آموزش داشته و سیره آموزشی ایشان دارای اهداف، شیوه و قلمرو ویژه بوده است. برای پاسخ به این پرسش؛ پژوهش حاضر در چهار فصل به بحث پرداخته است: فصل اول: جایگاه و تاریخچه آموزش در تمدن‌ها و ادیان گذشته. در این فصل آموزش در تمدن‌های چین، هند، ایران، یونان، روم، مصر و عربستان عصر جاهلی و در ادیان (زرتشت، یهود، مسیحیت و قرآن) پرداخته است. در فصل دوم جایگاه علم، معلم و متعلم و نیز اهداف آموزشی پیامبر(ص) بررسی گردیده است. در فصل سوم روش‌ها و قالب‌های آموزشی در سیره پیامبر(ص) مطرح گردیده است و در نهایت در فصل چهارم گستره و قلمرو آموزش‌ پیامبر(ص) و تجهیزات آموزشی ایشان مورد بحث قرار گرفته است. و در پایان چنین استنباط می‌گردد که پیامبر(ص) دارای سیره آموزشی خاصی بوده ضمن اهمیت دادن به آموزش از اهداف، روش و چارچوب برخوردار بوده است و آموزش‌های او دارای گستره وسیع بوده و از تجهیزات آموزشی نیز بهره برده‌اند. واژگان کلیدی: سیره، پیامبر اسلام، آموزش، تمدن، روش‌، مخاطبان، تاریخچه آموزش و...

چکیده: فرهنگ به معنای اخصّآن مشتمل بر نظام اعتقادات، ارزش‌ها، اخلاقیات و رفتارها بوده و منبعث از وحی و جهت‌ دهنده و محتوا بخش نظام‌ ها و بخش‌های جامعه است. و تحقق آرمان‌ ها و اهداف جامعه اسلامی مستلزم تأمین کارکرد ‌های فرهنگی آن است . لذا در این پایان نامه روش شناسی فرهنگ سازی بر پایه ی قرآن کریم و سیره ی حضرت محمد صلی الله علیه و آله مورد توجه قرار گرفت و از روش اسنادی و تاریخی در تحقیق استفاده شد. و به این نتیجه رسیدیم که قرآن کریم و پیامبر گران قدر اسلام با فراهم نمودن مقدماتی مانند: تربیت و خود سازی، شرح صدر، توکل، آرامش و ثبات قدم، صبر، شناخت فرهنگ زمانه، شناخت خرافات و بدعت ها و روش برخورد با آن ها، شناخت هد ف و هد ف گذاری،نیازسنجى، شناخت اولویت های فرهنگ سازی، اعتماد سازى و جلب توجه، نیرو سازی؛و رعایت اصولی چون: اصل توحید، اخلاص، استقامت و بردباری، رفق و مدارا، انعطاف‏ پذیرى، تدریج، تکریم، صراحت بیان و وضوح پیام، توجه به گرایش‏هاى فطری انسان‏، حسن ظن‏، قاطعیت، پرهیز از زور و اجبار، دشمن‏شناسى‏، هم دلى و اتحاد و اصل تعاون‏ و استفاده از ابزارهای مناسب از قبیل: تعلیم‏ و تبلیغ، رأفت و دل سوزى، امید بخشی و تشویق، انذار و تنبیه، استفاده از زبان مخاطب، الگوسازی و ارائه ی الگو، امر به معروف و نهى از منکر، تولى و تبری، تشکیلات و حکومت، مدیریت فرهنگى، خانواده، زیبا سازى ( توجه به عنصر زیبایى) و عرف‏؛ به حذف، اصلاح، پالایش و ابرام فرهنگ موجود جامعه پرداخت و با دمیدن روح توحیدی اسلام در آن و با ارائه معارف بلند الهی، فرهنگ جدید و متعالی اسلام را بنا نهادند.واژگان کلیدی: فرهنگ، فرهنگ سازی، قرآن، سیره، مهندسی فرهنگی، حکومت اسلامی، مدیریت فرهنگی، الگو سازی فرهنگی.

این تحقیق به یک مقدمه و پنج فصل تقسیم شده است و در پایان ضمائم و فهرست منابع و ماخذ آورده شده است . در مقدمه طرح مسئله، سوال اصلی، سوالات فرعی و منابع تحقیق را بیان نموده‌ایم . در فصل اول اوضاع سیاسی، اجتماعی و اقتصادی شهر مدینه را قبل از هجرت پیامبر اسلام بدان شهر و در زمان ایجاد جامعهء اسلامی مورد بررسی قرار داده‌ایم فصل دوم به سلسله اقدامات رسول اکرم (ص) برای تامین وحدت سیاسی مدینه اختصاص دارد و در فصل سوم به امنیت مدینه و عوامل تهدید کنندهء امنیت مدینه پرداخته شده و در فصل چهارم شیوه‌های برخورد پیامبر با عوامل تهدید کنندهء امنیت مدینه را مورد بررسی قرار داده است فصل پنجم به نتیجه‌گیری اختصاص دارد که شامل سه قسمت است -1 نوشتن ترتیبی نتایج فصول -2 نتیجه‌گیری موضوعی (نتیجهء کلی بحث) -3 نتیجه‌گیری مفهومی . در پایان تحقیق نیز بترتیب ضمائم و فهرست منابع و ماخذ آورده شده است .

در این پایان نامه، تلاش شده، سیمای حضرت رسول (ص) در مثنوی، بررسی و تحلیل شود. ار این رو، بر اساس اشعار مثنوی، بخش هایی از زندگانی پیامبر اکرم (ص) ؛ از قبیل: ولادت و حوادث پیرامون آن، شناخته شدن او توسط راهب نصرانی، هجرت از مکه به مدینه و وقایع متعاقب آن پرداخته شده است. علاوه بر موارد یادشده، این پایان نامه، دربرگیرنده ی توصیف شمایل و سیمای ظاهری، سیرت و مکارم اخلاقی، ویژگی های باطنی، معجزات و خوارق عادات پیامبر (ص) و ذکر فضایل خوشاوندان و صحابه و همین طور اشاره به احوال برخی از دشمنان و معاندان اوست.

این رسالهبه روش توصیفی تحلیلی با تکیه بر تحقیق کتابخانه ای، واستفاده از منابع صورت گرفته است، تطبیق و تحلیل منابع اصلی، جمع آوری اطلاعات، و سازماندهی آنها و تجزیه و تحلیل و سرانجام استنتاج آنها، روش تحقیق در این رسالهبوده است.حاصل بیست وسه سال دعوتپنهانیو علنی و تبلیغات مستمر پیامبر(ص)؛ فرو پاشی نظام جاهلی بود. این تلاش بی وقفه از یک سو باورهای ریشه‌دار و عادت‌های انعطاف ناپذیر حیات قبیله‌ای را ویران نمود و از سوی دیگر بر ویرانه های آن، هنجارها، الگوها و ارزش‌هایی همنوا با ساخت جامعه اسلامی ایجاد کرد. در این مسیر دشوار آموزه‌های قرآنی و تعالیم وحیانی و فعالیت‌های فرهنگی پیامبر اکرم(ص)، در دگرگونی اجتماعی نظام جاهلی موثر افتاد. وی با ابزارهای اخلاقی مبتنی بر اعتماد سازی عمومی، انگاره‌های فرهنگ اسلامی را ترویج و تقویت نمود و با تصحیح ارتباطات فردی و تغییر رفتار جمعی، ظرفیت‌های اجتماعی را برای تحقق درونی‌سازی ارزش‌ها توسعه بخشید. در این میان، عامل موثر در تسریع این روند و هنجارهای اسلامی، مجموعه احکام قرآنی شامل وظایف،تکالیف و حقوق فردی و اجتماعی بود که با تأکیدها و نظارت پیامبر اکرم(ص)فرایند فرهنگ پذیری و اجتماعی شدن نیز محقق کرد.سیره فرهنگی پیامبر سرزمینی از اسپانیا تا چین رامتحول کرد و بدین سان پیروان آن حضرت حداقل تا قرن هفتم هجری یعنی قبل از حمله مغول طلایه دار علوم وفنون در جهان گردیدند . بازگشت مسلمانان به تعالیم اسلام وپیروی از سیره فرهنگی پیامبر(ص) می تواند بسیاری از معضلات اجتماعی وفرهنگی جامعه اسلامی را برطرف نماید.

یکی از کارهای مهم عالمان تصوف و عرفان اسلامی، تدوین و نوشتن کتاب هایی برای آموزش یا پاسخ به سوالات مریدان و رهروان و در مجموع برای راهنمایی اهل طریقت و جویندگان این راه بوده است. در این کتاب ها بنا به اعتقاد نویسنده و سلیقه او، مباحث مهم اصولی و عملی عرفان و نیز سرگذشت ها و سخنان بزرگان و پیشوایان طریقت گردآوری می شده است.کشف المحجوب هجویری غزنوی، نخستین متن تالیفی به زبان فارسی در زمینه های گوناگون عرفان است. این کتاب در واقع دائره المعارفی از مباحث، اصول، اندیشه ها و اصطلاحات عرفانی است که مولف در کتاب خود گرد آورده است. هجویری خود از عالمان و دانایان عامل بوده است. یکی از موضوعات و مبناهای مهم در کتاب، سیره و سخنان حضرت علی (ع) و ائمه اهل بیت (ع) است که همراه با توصیف سیمای نورانی آن بزرگان در متن آمده است. سیره علوی و زندگی و گفتار امیرالمومنین و فرزندان پاکش، منبع الهام بخش و اسوه کردار کسانی است که می خواهند دل از دنیا بکنند و تهذیب نفس و خدمت برای رضای حق را در پیش بگیرند. در واقع علمای عرفان و تصوف به پیروی از سنت حضرت رسول (ص) و صحابه، به ویژه اهل بیت (ع)، زندگی، سیره و سخنان آن بزرگان را سرمشق خود قرار می داده اند.در این مقاله، سیما، سیره و سخنان ائمه اهل بیت از امام علی (ع) تا امام صادق (ع) و نحوه پرداختن به آن و نیز بهره های معنوی آن و موضوعات مهمی چون نماز، ایثار، نحوه پوشش، ... بررسی شده است.

اندیشه تعامل میان مسلمانان و وحدت اسلامی منشأ دینی و مذهبی دارد ، برگرفته از کتاب و سنت است دعوت به تعامل و وحدت اجتماعی وایجاد الفت و در جامعه اسلامی و پرهیز از تفرقه و تحزب و تنش های بی حاصل سیاسی، اجتماعی ، فکری از مهمترین اصول و دستور های قرآن و پیامبر (ص) بوده است. امامانمعصوم با استمرار دعوت پیامبر اسلام همواره به ضرروتتوجه به این وظیفه مهم می اندیشیدند. امامان معصوم در طول بیش از دو قرن حضور خود با گروه ها و جریانهای مختلف و ناهمگون از مخالفان سیاسی و دینی و مذهبی روبرو بودند وجود طیف های مختلف از صاحبان ادیان و اندیشه های الحادی و غیر اسلامی و خلفا و حاکمان سیاسی (شامل سه خلیفه نخست اسلامی و خلفای اموی ، عباسی و....) و مذاهب کلامی و فقهی اهل سنت (شامل اشاعره، معتزله، مرجئه، قدریه، جبریه، اهل حدیث، خوارج و مذاهب فقهی گوناگون و ...) و فرقه های انشعابی شیعه(شامل کیسانیه، زیدیه، غلات، اسماعیله، واقفیه، ...)موجب شد که ائمه مواجهه خویش را با آنها به اقتضای برخی از اولویتها و هزینه های سیاسی ، اجتماعی سامان بدهند.وسیره و سخن خود را بر مبنای تعامل سیاسی واجتماعی قرار داده بودند تا جاییکه به خاطر این مصلحت برتر از برخی ملاحظات شخصی و دیدگاههای مذهبی چشم پوشی می کردند. حفظ هویت و استواری کیان اسلامی ، جان مسلمانان و اتحاد مسلمین و پرهیز از تعصبات و اختلافهای بی پایه و موهوم را ، بر پاره ای از اندیشه های خود ترجیح می دادند ، و حتی از همکاری با رقبای سر سخت سیاسی خود نیز ابایی نداشتند. آنان باتقویت بنیانهای اخلاقی ، اخوت اسلامی و همبستگی اجتماعی را اساس سیره خود قرار داده بودند و هرگز رقبای فکری ، مخالفان و منکران امامت خود را از دایره مسلمانی خارج نمی دانستند و به اصحاب خود سفارش می کردند که از نگاه تحقیر آمیز و توهین به آنان پرهیز کنند. تعامل و وحدتبین مسلمانان را باید بر پایه مبانی و اصول دینی استوار ساختوان را به عنوان یک اصلاستراتژیک و وظیفه دینی دانست نه یک طرح مصلحت اندیشانه ، زود گذر و مقطعی و نباید از باورهای هیچ گروهی لوازم ساختگی ، ناخواسته و غیر قابل قبول آنان را بر داشت نمود و به ایشان نسبت داد و باید دانست آنچه جامعه اسلامی را در گذشته و حال دچار آسیب و مشکل کرده و می کند وجود دیدگاههای متنوع کلامی و فقهی وغیره نیست بلکه مشکل اصلی را بایستی بیشتر از همه ، در نوع نگرشها ، برخوردها ،سوء تفاهم ها ، سیاه نمایی ها و احیاناً تحریک احساسات مذهبی جستجو کرد.