جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

‫ان البحث في كتابات و طروحات المستشرقين حول الدراسات القرانية حاجة معرفية و تاريخية أملاها التطور العلمي و تنامي المناهج العلمية , الشيء الذي لم يعد يكفي معه التموضع حول قطبي التاريخية الراديكالية او التنويرية الانحلالية . ان ما يهمنا في دراستنا للاستشراق الفرنسي هو ما أنتجه من مناهج علمية وطروحات ابستمولوجية متعددة و بالتالي ما طرحه من اشكالات علمية بعيدا عن تجاذبات الخطاب الأيديولوجي او العاطفي مما يجعل مناقشة و دراسات الباحث المسلم هو الأخر بعيدا عن الاقصاءات المذهبية بل يصبح امام ترسانة للموروث الاسلامي واسعة و متنوعة خصوصا ونحن في زمن كثرت فيه المستحدثات العلمية و اشكالاتها الجديدة فكما ان الفقيه و الاصولي ملزم بإعطاء إجابات عن مسالة الاستنساخ او المستحدثات في الابناك كذلك الدراسات القرآنية ملزمة باحتوائها من منطلق ان القران صالح لكل زمان ومكان ان اختيارنا لروجيس بلاشير و جاك بيرك ليس من منطلق الترف الفكري و لكن لكون قراءاتهما من اهم المحاولات الجادة و الجريئة في الدراسات الاستشراقية الفرنسية بشكل خاص و ضمن المنظومة الكبرى للاستشراق الغربي بشكل عام , وهما الى جانب ذلك نموذجين لقراءة نقدية شاملة للدراسات القرآنية في بعديها الإيديولوجي و المعرفي بالإضافة لتنوع أطروحاتهما واختلاف منطلقاتهما التخصصية و المعرفية . لقد سعى روجيس بلاشير في دراسته لتاريخ القران وجمعه و تدوينه إلى إظهار مدى سيطرت الرغبات السياسية في إثبات أحداث تاريخية أصبحت تصنف ضمن المقدس . كما ان إشكالاته على المرحلة المبكرة للوحي في مكة و ادعاءه - لعدم وجود دراسات – في كون القران في ذلك العهد كان فقط يتنقل عبر المشافهة و السماع يعني ضمنا ان قران ثلاثة عشرة عام وضمن معطيات تاريخية تتحدث عن تعرض ذاكرة المعصوم للنسيان وعن تجاذبات نفسية و روحية من خوف النبي و فزعه من الملك اصبحت مهددة بالتحريف بمعناه اللغوي و الاصطلاحي , ومع وجود روايات تجيز القراءة بالمعنى لا يستنتج معها سوى احتمال ان ماوصلنا هو المعنى و ليس اللفظ الذي نزل من السماء ..الى غيرها من الاشكالات التي تجعلنا في احد ابعادها نستنتج استمرار سيطرت العقلية الكتابية وعدم وجود أي قطيعة ابستمولوجية – على الاقل من خلال استقرائنا لكتابات جمع من المستشرقين الذين ذكرناهم في الفصل الرابع عند التطرق للعدة المعرفية لكل من بلاشير و جاك بيرك - بين الاستشراق الكلاسيكي و الاستشراق العلمي الحديث . جاك بيرك يدخل ساحة الاستشراق من باب التخصصات اللسانية و السوسيولوجية , كون القران لم يكتب و لم يجمع ويدون الا مع عثمان وجعلها مسلمة لا تناقش وهو تحول خطير في الدراسات الاستشراقية ينفي أي احتمال للكتابة او الجمع في العهد النبوي و بالاضافة الى اشكالايات و مستحدثات ابتداعية كمسالة الانتقال من الشفاهية الى المكتوب و ما يرافقها من غياب خصوصيات الشفاهي من أنفاس وحركات وتفسيرا من النبي الأكرم- ص - باضافة تطور اللغة – حسب رأيه – من زمن النزول إلى زمن الكتابة و هي محاولة لنزعة أي سمة للقدسية عن القران إلى غيرها من الإشكالات التي انطلق فيها من معطيات اللسانيات التداولية و اللسانيات البنيوية ضمن الهرمونيطيقا الخاصة التي ولدت من اجل نقد الكتاب المقدس .

شرق شناسی سنتی کهن در غرب بوده که عمدتاً به تقلید و ارائه تصویری از جنبه های فرهنگ های شرقی می پرداخته است. گفتمان شرق شناسی غربی ها به نظر می آید که همیشه با تعصبات و اتهاماتی همراه بوده است که یکی از دلایل این تعصبات و اتهامات را می توان در خدمت گذاری به گفتمان استعماری جستجو کرد. اما اصطلاح شرق شناسی در اوایل قرن بیستم معنای دیگری به خود گرفت. به اهتمام متفکران عمدتاً شرقی، معنای جدید شکل مقابله با معنای دیرین را برگزید تا با سال ها تصویر سازی نادرست مبارزه کند. طبق نظر این شرق شناسان شرقی، تعصبات و اتهامات این تصویر سازی های غیر واقع که خود را در متون، تصاویر و فیلم های مختلف در طی قرن ها ترویج داده اند، باید از طریق بازخوانی نقادانه افشا شده تا سال ها بی عدالتی و استعمار به پایان رسد. در راستای خدمتی به این جریان، این پایان نامه می کوشد تا اثری را مورد بررسی قرار دهد که تصویری از ایران و اسلام ارائه می دهد.تامس مور که در تاریخ ایران و ایرلند نقطه ای مشترک، یعنی تعدی زمینی و مذهبی از جانب کشوری دیگر، می یابد، در تلاش است تا با تداعی سرزمین پارس با ایرلند و اعراب با انگلیسی ها به طور غیر مستقیم با گفتمان استعمار انگلیس مقابله کند. لاله رخ، یکی از آثاری که در این رساله مورد بررسی قرار می گیرد، علاوه بر تداعی ذکر شده، استعمار هند توسط ایرانیان را به تصویر می کشد تا با به تصویر کشیدن ایرانیان هم در نقش استعمارگر و هم استعمار شده نشان دهد صرفاً به دنبال مبارزه با خود استعمار است، نه همدردی با ملتی خاص. اما در این راه مور به سراغ منابعی می رود که توسط همان جریان استعمارگری بوجود آمده که مور به دنبال مقابله با آن است. در حقیقت، با تصویر سازی های کلیشه ای و غیرواقع از شرق و اسلام مور خود به پیشبرد گفتمان استعمارگری کمک می کند که این مسئله در تناقض با آرمان های مورد ادعای مور است. دیگر اثر تامس مور که در این رساله مورد بررسی قرار می گیرد، عشق های فرشتگان است که برگرفته از داستان هاروت و ماروت کتاب مقدس قرآن می باشد. در این اثر نیز تصویر سازی ها بسیار متفاوت از داستان اصلی می باشد که باز هم نشانگر فرصت طلبی مور در شرق گرایی اش است.

‫در اين پژوهش شبهات برخي از شرق شناسان در خصوص وحياني بودن قرآن، کيفيت جمع و تدوين آن، مصادر وحياني قرآن، قرائت‌هاي مختلف قرآن و ادعاهاي آنان مبني بر وجود تضاد و تناقض در قرآن کريم مطرح و پاسخ داده شده است. تحقيق حاضر در سه فصل سامان يافته است. در فصل اوّل مفهوم استشراق و مستشرق از لحاظ لغوي و اصطلاحي، پيدايش تفکرات و مکاتب استشراقي در غرب، انگيزه‌هاي برخي از قرآن پژوهان و شرق شناسان مانند تئودور نولدکه، بروکلمان و گولدزيهر و... انگيزه‌هاي علمي و استعماري مستشرقان از قرآن پژوهي و بررسي تاريخ اسلام بيان شده است. در فصل دوم به تبيين موضع مستشرقان در مورد مصدر و منبع قرآن و وحياني بودن آن، بررسي معناي لغوي و اصطلاحي وحي نزد مفسران شيعه و اهل سنت، ديدگاه‌هاي مستشرقان در مورد ماهيت وحي و ارتباط دادن آن با تجربه شخص پيامبر اسلام و نبوغ ايشان در دانستن وحي و قرآن و دلايل تاريخي آنان در اين زمينه پرداخته و اين مباحث مورد نقد و ارزيابي قرار گرفته است. در فصل سوم شبهات شرق شناسان در مورد تاريخ قرآن و نزول دفعي و تدريجي آن، جمع و تدوين قرآن در عهد عثمان و قرائات مختلف قرآن مطرح شده و اين ديدگاه‌ها نقد و بررسي شده است.

‫عدهاي از دانشمندان غربي با عنوان مستشرقان، درباره سنت قولي، وصفي و رفتاري پيامبر صلي الله عليه و آله و سلم شبهاتي را بر پيامبر صلي الله عليه و آله و سلم وارد کردهاند. از اينرو، اين پژوهش در سه بخش، به بررسي شبهات آنها پيرامون سنت پيامبر صلي الله عليه و آله و سلم پرداخته است. نويسنده نخست به شبهات راجع به سخنان پيامبر صلي الله عليه و آله و سلم پرداخته است. در اين بخش، شبهات مربوط به امور اعتقادي شامل خداشناسي، جهانشناسي و معادشناسي بررسي شده است. در شبهات مربوط به خداشناسي، شبهات مربوط به توحيد، صفات خدا و افعال خدا، مورد نقد قرار گرفته است. سپس شبهات مربوط به جهانشناسي، مانند خلقت کائنات در شش روز و خلقت ملائکه مطرح شده و نقد گرديده است. پس از آن، بحث درباره شبهات مربوط به معادشناسي مانند مرگ و برزخ و نقد آن است. بخش دوم مربوط به شبهات پيرامون آموزههاي عبادي و سياسي پيامبر صلي الله عليه و آله و سلم است. در اين بخش، نخست شبهات عبادي پيرامون نماز و روزه ارائه و نقد شده است. سپس در ذيل شبهات مربوط به امور سياسي و اجتماعي، شبهه خشونت طلب معرفي کردن پيامبر صلي الله عليه و آله و سلم و شبهه عدم انتخاب جانشين براي پس از خود ارائه و نقد و بررسي شده است. بخش سوم، مربوط به شبهات پيرامون صفات و اخلاق پيامبر صلي الله عليه و آله و سلم است. شبهات مربوط به ويژگيهاي فردي پيامبر صلي الله عليه و آله و سلم ، شامل انکار امّي بودن پيامبر صلي الله عليه و آله و سلم ، تشکيک در سلامت روح حضرت، تشکيک در صداقت حضرت، و تشکيک در زهد حضرت است. شبهات مربوط به صفات اجتماعي پيامبر صلي الله عليه و آله و سلم شامل ادعاي قدرت طلب بودن پيامبر صلي الله عليه و آله و سلم ، مخالفت پيامبر صلي الله عليه و آله و سلم با حضرت مسيح عليه السلام و دين او، و شبهه مربوط به امور خانوادگي آن حضرت است. همه اين شبهات بيان و نقد و بررسي شده است. نتيجه اينکه هيچيک از شبهات مبناي درست و منطقي ندارد.