جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

نویسنده در این تحقیق با استفاده از آیات قرآن و تفاسیر و آثار دیگر به تبیین خلقت انسان و سجده فرشتگان و تمرد شیطان پرداخته است. آن در پنج فصل با این موضوعات تنظیم و نگارش شده است: در فصل اول با عنوان خلقت انسان به بررسی آیات مربوط به خلقت و پیدایش آدم و در فصل دوم، با نام آدم به بررسی واژگان انسان، بشر و آدم در قرآن و خلیفة الهی انسان، رانده شدن انسان از بهشت و خلقت حوا و جز آنها پرداخته شده است. فصل سوم، تحت عنوان ابلیس به بحث درباره موضوعاتی از قبیل سبب آفرینش شیطان، سجده فرشتگان برای آدم، ابلیس در ادبیات عرفانی، آدم(ع) و ابلیس و تفاوت عصیان آن دو اختصاص یافته است. فصل چهارم، درباره آزمایش الهی است و در آن از علت آزمایش انسان توسط خداوند، آیات مربوط به آزمایش، امتحان الهی در ادبیات عرفانی سخن رفته است. در فصل پنجم آزمایش الهی و پیغمبران بررسی شده و در آن انواع آزمایش پیامبران الهی بیان گردیده است.

پژوهش حاضر مشتمل بر پنج فصل با این عنوان هاست: فصل اول، ترتیب داستانی آیات قرآن؛ فصل دوم، نقل و نقد گفتار مفسرین قرآن: خلقت آدم، خلافت، آفرینش حوا، تعلیم اسماء، فرشته یا جن بودن ابلیس، بهشت آدم، عصمت پیامبران، ماهیت شجره ممنوعه، نکاح اولاد آدم؛ فصل سوم، سفر پیدایش؛ فصل چهارم، نقل و نقد گفتار مفسرین تورات: خدا در داستان خلقت، جایگاه زن، نقش مار در داستان آدم و حوا، درخت معرفت خیر و شر؛ فصل پنجم، مقایسه روایات تورات با قرآن: تشابه ظواهر، تشابه تفاسیر، تفاوت ظواهر، تفاوت تفاسیر.

این تحقیق به بررسی داستان خلقت آدم به ویژه گناه و هبوط او در قرآن کریم و بازتاب آن در اشعار حافظ می پردازد. از آنجا که این داستان قبل از قرآن در متون مختلف دینی ذکر شده لذا این داستان در اوستا، تورات و سپس قرآن کریم بررسی شده است تا حقانیت قرآن در ذکر مطالب و وقایع آشکار شود. همچنین این داستان در متون مختلف تفسیری نیز مورد بررسی قرار گرفته است. از جمله متون تفسیری که این رساله به آنها پرداخته است کشف الاسرار، تسنیم ونور الثقلین می باشد. از طرفی مفهوم شناسی واژگان اصلی این داستان به منظور آشنایی بااندیشه ها و مفاهیم عرفانی این داستان، مورد بررسی قرار گرفته است. آنچه این رساله به دنبال آن است بررسی این جریان در جهان شعر و اندیشه حافظ است که مهم ترین قسمت این رساله می باشد. به این صورت که نسبت حافظ با آدم در نظر گرفته شده است یعنی تأثیراتی که داستان آدم و انتخابهای او بر زندگی حافظ به عنوان یک نوع انسانی داشته مورد توجه قرار گرفته است و سپس این داستان در اندیشه عارفانه و رندانه حافظ به عنوان الگو و نمونه یکی از فرزندان آدم بررسی شده است. به عبارت دیگر حافظ در سیر داستانی این جریان قرار داده شده و ماجرا ها و صحنه های داستان به استناد اشعارش برای او باز سازی شده است از جمله: رویکرد حافظ به مقوله گناه و نگاه ساختار شکن و مثبت او به این جریان در کنار نگاه طبیعی و معمولی (نگاه منفی) بیان شده است از طرفی با در نظر گرفتن رندی به عنوان تقدیر ازلی و پیوند بین هبوط و رندی نگاه مثبت حافظ به هبوط نیز بیان شده است.

در این پژوهش با استناد به آیات و تفاسیر و کتب عرفانی به جایگاه حضرت آدم(ع) به عنوان مظهر خلافت الهی انسان کامل و حضرت ابراهیم(ع) به عنوان مظهر امامت که تأویل همان خلافت حضرت آدم(ع) است، پرداخته شده است. در بخش اول، ریشه عرفان و تصوف و تفسیر و تأویل و مصادر و مأخذ تفسیر و رموز عرفانی و رمزگرایی در داستان پیامبران بیان شده است. در بخش دوم که راجع به حضرت آدم(ع) است، ابتدا داستان آدم(ع) و سپس خلافت الهی انسان کامل و اعتراض ملائکه و علم اسماء و هبوط و توبه و ارتباط داستان بنی اسرائیل با حضرت آدم(ع) و ابراهیم(ع) بررسی شده است و بخش سوم به داستان حضرت ابراهیم(ع) اختصاص دارد و در آن آیات مربوط به ویژگی های آن حضرت ذکر گردیده است که از آن جمله خلیل بودن، بت شکنی، رؤیت ملکوت، داستان پرندگان، انداختن وی در آتش، رؤیای صادقه، ذبح فرزند، جوانمردی، مهمان نوازی و ساختن کعبه و مهمتر از همه امامت وی است و سپس رابطه داستان آدم(ع) با بنی اسرائیل و خاندان ابراهیم(ع) بیان شده است.

این مقاله پژوهشی پیرامون سند و دلالت حدیث «ان الله خلق آدم علی صورته» می باشد. در این مقاله ابتدا سند و مفهوم حدیث بررسی می شود، سپس براساس مبانی توحیدی اسلام، به رفع ابهام حدیث که ناشی از مرجع ضمیر «صورته» است، پرداخته می شود.

یکی از نظرها و اندیشه های غلطی که در ادیان گذشته وجود داشته و به اسلام نیز رخنه کرده است، این است که زن را موجودی طفیلی و عامل گناه و وسیله فریب آدم دانسته و بدین ترتیب نگرش منفی نسبت به شخصیت زن در جهان به وجود آورده است. این مقاله ضمن بررسی و تحلیل منشا این اندیشه از جمله عهدین و بررسی تفاسیر قرآن، به تفاوت اساسی قرآن با مطالب تورات و انجیل درباره آدم و حوا پی برده، نگرش صحیح قرآن را نسبت به این مسئله مطرح می نماید.قرآن کریم با اعتقاد به آفرینش مستقل زن و رد اغوای آدم به وسیله حوا، همواره زن را انسانی مستقل دانسته و بر هر گونه تصور نادرستی از شخصیت زن خط بطلان کشیده است.