جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

افغانستان به لحاظ فرهنگی، سنتی و به لحاظ ساختاری اقتصادی و اجتماعی، توسعه نیافته است. قرایت که از اسلام در این جامعه وجود دارد حداکثری، بنیادگرایانه و نوبنیادگرایانه است. گفتمان اسلامی سیاسی (با خرده گفتمان های بنیادگرایانه مجاهدین و نوبنیاد گرایانه طالبان) به لحاظ هستی شناسی ، معرفت شناسی و انسان شناسی تفاوت های بنیادی با گفتمان دموکراسی دارد و هویت خویش را در غیریت سازی و طرد گفتمان دموکراسی به عنوان گفتمان رقیب معرفی کرده است. هر کدام از گفتمان های یاد شده، نظام معنایی و مفصل بندی های خاص خودشان را با بازنمایی دال ها و نشانه ها دارند و سعی کرده اند آنها را به عنوان رژیم حقیقت بر سوژه ها و عاملان سیاسی- اجتماعی تحمیل کنند. گفتمان مجاهدین هویت خویش را در نفی گفتمان کمونیستی و گفتمان طالبان هویت خود را در طرد گفتمان مجاهدین معرفی کرده اند و هر کدام برای مدتی توانستند به هژمونی دست یابند. بعد از معاهده بن، گفتمان دموکراسی تحت تأثیر شرایط خاص داخلی و بین المللی مطرح گردید. برای مدت کوتاهی، گفتمان طالبان به عنوان گفتمان رقیب تنها به لحاظ سخت افزاری در حاشیه قرار گرفت اما به زودی این گفتمان توانست خودش را تحت عنوان طالبان جدید بازسازی کرده و به صحنه سیاسی – اجتماعی بازگردد. مدت یک دهه است ک از عمر گفتمان دموکراسی در افغانستان می گذرد اما هرگز نتوانسته است در جامعه سنتی و توسعه نیافته افغانستان به گفتمان هژمون (در برابر گفتمان اسلام سیاسی) تبدیل گردد.اکنون کشور، عرصه منازغه گفتمانی میان اسلام سیاسی و دموکراسی است بدون آنکه هیچ کدام حالت هژمونیک داشته باشد. پرسش اساسی این پژوهش این است که چگونه اسلام سیاسی در افغانستان مانع هژمونیک شدن گفتمان دموکراسی می شود؟ فرضیه اصلی که در پاسخ به آن مطرح شده چنین است که گفتمان اسلام سیاسی در افغانستان با توجه به دو مفهوم "قابلیت اعتبار" و " در دسترس بودن" ، از طریق ایجاد یک رابطه خصمانه و منازعه آمیز، مانع هژمونیک شدن گفتمان دموکراسی شده و آن را به عنوان "دگر" خویش غیریت سازی وطرد می کند. پژوهش حاضر سعی کرده است فرضیه فوق را به آزمون بگذارد.

به نظر می رسدچگونگی شکل گیری آرا ، افکارو اندیشهسیاسی طالبان در حوزه جامعه شناسی سیاسی و زمینه های آن از دید محققان مغفول مانده ویا به صورت سطحی به آن توجه شده است. جستارهایی که در چند سال اخیر در رابطه با علل شکل گیریو بروز وظهور طالبان انجام گرفته، بیشتر تلاش خود را مصروف چگونگی شکل گیری طالبا ن در برون متن نموده اند . ضمن اینکه نگاه اکثر محققان بیشتر به جنبه های خارجی شکل گیری طالبان در دو زمینه عوامل خارجی ونظریه اسلام هراسی مطرح می باشد و ازاین جهت کاستی هایی نیز مشاهده شد.مطالعه حاضر با یک چارچوب تئوریک برگرفته از تئوری ساختارگرایانه میشل کروزیه و تئوری تفهمی ماکس وبروبا توجه بهنقش کانالهای اولیه و ثانویه جامعه پذیری سیاسی از ارزیابی ابعاد سیاسی و وابستگی های خارجی و سیاستهای کشورهای منطقه و جهان که احتمالا در شکل گیری طالبان نقش داشته اند, چشم پوشی می کند تا از این طریق به ریشه یابی طالبانیزم در افغانستان بپردازد.سئوال اساسی که در این تحقیق به ان پاسخ داد ه شد ؛عبارت است از :چگونه جامعه پذیری سیاسی در افغانستان منجر به تشکیل طالبانیزم(اسلام سیاسی طالبان)شد؟روش تحقیق در این رساله تلفیقی از دو روش کمی و کیفی است که با استفاده ازمستندات کتابخانه ای ،مشاهده ،مصاحبه و بررسی آماری به صورت بینا روشی داده های کمی وکیفی گردآوری شدند.با اتکا به نتایج تحقیق، طالبانیزم در افغانستان ناشی از عامل خارجی نیست ،بلکه تحت تاثیر عوامل داخلی وریشه های عمیق تاریخی هست. این ریشه ها مرهون اسلام احساسی و ساده،جامعه پذیری سیاسی از طریق کانالهای اولیه وثانویه همچون خانواده و تعلیم وتربیت می باشد.کلید واِژه ها: طالبان،طالبانیزم ،جامعه پذیری سیاسی، کانالهای اولیه و ثانویه ،افغانستان