جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

از آن جا که مسأله جانشینی پیامبر اعظم یکی از مسایل بسیار دامنه دار و اختلاف برانگیز در بین مسلمین بوده، در طول تاریخ نگاه های متفاوت و نظرات مختلفی نسبت به این قضیه ابراز شده است. لذا بر مبنای اینکه آیاحدیث غدیر برولایت و امامت حضرت علی دلالت دارد؟ در این نوشتارما به دنبال بررسی ادله شیعه و اهل سنت در مورد حدیث غدیر خم جهت اثبات امامت وولایت حضرت امیر المؤمنین علیj و پاسخ به شبهات آن بودیم که در این راستا یافته های ارزنده ای اکتساب گردید ازقبیل: حدیث غدیر، ولایت وامامت حضرت علی را اثبات می کند؛ اعتقاد به امام واصل امامت پس از نبوت از جمله اصول اعتقادی دین است ؛قرائن وشواهد مقامیه و مقالیه‌ای در کلام پیامبر اسلام هنگام بیان حدیث غدیر وجود دارد که دلالت می کند مراد از کلمه مولی، ولایت و اولویت آن حضرت به تصرف در امور مسلمانان بوده نه اینکه صرف محبت و دوستی باشد، وحدیث غدیر به خوبی بر امامت و ولایت حضرت علیj با استدلالهای محکم و قرائن فراوان دلالت دارد ؛اشکالات وارده بر حدیث غدیر بی اساس می باشند. امامت یکی از اصول مذهب و پایه اصلی استمرار دین می باشد. مقصود ما از اصل «امامت» در اصول اعتقادى شیعه این است که بعد از پیغمبر اکرم دوازده امام معصوم یکى پس از دیگرى جانشینان بر حق آن حضرت مى‌باشند. هیچ یک از احادیث نبوی در صحت و تواتر به پایه حدیث غدیر نمی‏رسد. امیرالمؤمنین در دوران خلافت واقعه غدیر را مکررا در محاجّه با مخالفان در محضر مسلمانان یادآوری کرد.برخی از علمای اهل سنت که با دیده انصاف به حدیث غدیر نگریسته‌اند، بر این مطلب تصریح کرده‌اند که مراد رسول خدا از جمله «من کنت مولاه فعلی مولاه» امامت و خلافت امیر مؤمنان بوده است .قرائن وشواهد مقامیه و مقالیه‌ای در کلام پیامبر اسلام هنگام بیان حدیث غدیر وجود دارد که دلالت می کند مراد از کلمه مولی، ولایت و اولویت آن حضرت به تصرف در امور مسلمانان بوده نه صرف محبت و دوستی. در این پژوهش با بهره گرفتن از روش کتابخانه ای ابتدا شروع به تفحص وفیش برداری از منابع مربوطه شد وهمچنین با بررسی نظرات وشبهات اهل سنت باتوجه به مقبولات و منابع مورد اقناع آنها ، در صدد پاسخ برآمده است.

در میان حوادث تاریخ اسلام واقعه غدیر به لحاظ جایگاه کلامی آن از اهمیت ویژه ای برخوردار است. در این زمینه گونه‌های نقل واقعه غدیر در تاریخ نگاشته‌های اسلامی و چگونگی تاثیرپذیری آن از پیش فرضهای کلامی مورخان سؤالیست که ذهن تاریخ پژوه را به خود منعطف می‌دارد. بررسی تحلیلی داده-های به دست آمده از آثار مورخان مسلمان چهار گونه تعامل با نقل این واقعه را نشان می‌دهد. در سه گونه نخست مورخان به منابع با رویکرد سنی و روایات صحابه اعتماد کرده و آموزه هایی همچون افضلیت خلفا، عدالت صحابه، تفکیک بین محبت به علی علیه السلام و قول به افضلیت ایشان و همچنین تبری از شیخین را ملاک اعتبار سنجی روایات دانسته اند و در مقام حل تعارض روایات مربوط به این واقعه بر روایاتی تکیه کرده اند که نگرش اهل تسنن در مورد غدیرو اهل بیت را تقویت نماید و در گونه چهارم مورخان به روایات اهل بیت علیهم السلام اعتماد نموده و در مورد راویان برخورداری از شاخصه های شیعه امامی را ملاک اعتبار دانسته اند. همچنین در مقام ارائه طرحواره داستانی از این واقعه گروهی متاثر از پیش فرضهای کلامی خود به گونه‌ای حوادث جیش یمن ، حجه الوداع و غدیر را بیان نموده‌اند که مخاطب لزوم محبت و دوستی با علی علیه السلام را نتیجه بگیرد و برخی دیگر همین وقایع را به‌گونه‌ای بیان نموده‌اند که مخاطب خلافت بلافصل علی علیه السلام پس از پیامبر خدا صلی الله علیه و آله را نتیجه گیری نماید.

یکی از اشکالات اهل‌سنت به دلالت حدیث غدیر بر امامت، عدم احتجاج امیرالمؤمنین به این حدیث است. امامیه در پاسخ، استشهاد ایشان به حدیث غدیر در رحبه را احتجاج به امامت می‌دانند. با توجه بازتاب گسترده این روایات در مسند احمد بن حنبل و اعتبار و اهمیت این کتاب در نزد اهل‌سنت، روایات استشهاد موجود در این کتاب با استفاده از روش تحلیلی- انتقادی، از جهت متن، سند و دلالت مورد بررسی قرار گرفته است. در بررسی متن به تفاوت در برخی از فقرات متون حدیث پرداخته شده و استحکام و استواری متن ثابت شده است. با وجود شهرت و کثرت راویان و طرق این روایات، اسانید آنها با تکیه بر احادیث مسند احمد و با عنایت به مبانی رجالی اهل‌سنت، تک‌به‌تک مورد بررسی دقیق رجالی قرار گرفته و صحت بیشتر آنها احراز شده است. زمینه و مناسبت ایراد مناشده، دقت در مفهوم استشهاد و روش حضرت در طلب شهادت، تردید ابوالطفیل نسبت به سخنان حضرت و کتمان صحابه و نفرین حضرت در حق ایشان، به عنوان قرائنی مطرح شده اند که نشان می دهند استشهاد حضرت بر حدیث غدیر به عنوان نص بر امامت بوده است. شبهات اهل‌سنت مبنی بر عدم صدور روایات و عدم دلالت روایات استشهاد بر امامت و حمل استشهاد بر طلب نصرت و یاری نیز از استحکام لازم برخورد نبوده و مورد نقد قرار گرفته است

در قرآن مجید آیه­های متعددی مبنی بر امامت امیرالمؤمنین علی (ع) و فضایل خاص ایشان وجود دارد. این آیات در منابع معتبر و متعدد روایی، تاریخی و ادبی شیعه و سنی ذکر شده است. نکته جالب اینجاست که افزون بر مورخین و مفسرین شیعه و اهل سنت، برخی از ادبا و شاعران مسیحی معاصر نیز در آثار و اشعار خود به این آیه‌ها اشاره کرده و آن را دلیلی بر حقانیت و برتری امام آورده­اند. از این ادبا و شاعران مسیحی معاصر می­توان به افرادی مثل عبدالمسیح انطاکی، پولس سلامه، جورج شکور و سعید عقل اشاره کرد. دراین مقاله سعی شده به روش توصیفی- تحلیلی تعدادی از آیات قرآن که بر امامت و افضلیت امام علی (ع) دلالت دارد در شعر شاعران مسیحی معاصر عرب مورد بررسی قرار گیرد. شیوه کار به این صورت است که ابتدا این آیات از دیوان­ها و قصائد شاعران مسیحی استخراج شده و سپس به تبیین و توضیح آن‌ها پرداخته شده است. از مهم‌ترین این آیات می­توان به «انذار»، «تبلیغ»، «اکمال» و «عذاب» اشاره کرد. بسامد این آیات در شعر شاعران متفاوت است. به لحاظ زبانی هم برخی شاعران تنها به بیان صرف آیات پرداخته‌اند و آمدن فنون بلاغی مثل تشبیه و استعاره بر جلوه و تاثیرگذاری برخی دیگر از اشعار افزوده است.

صحابه پیامبر  از جایگاه خاصی برخوردارند، بنابراین دیدگاه شان نسبت به مسائل اسلامی آن روز و فهم آن ها از وقایع می تواند راهنمای ما به سوی حقایق باشد. شبهه مطرح شده، عدم فهم امامت و خلافت علی  از حدیث غدیر توسط صحابه است. این شبهه را فیصل نور در الإمامة والن صمطرح نموده و معتقد است که امکان ندارد صحابه ای که در همه حوادث، کنار پیامبر  بودند، این مسئله را نادیده بگیرند. آیا واقعاً صحابه متوجّه کلام پیامبر  نشدند؟ نوشتار حاضر که نگارش آن به صورت کتابخانه ای بوده و با استفاده از روش های استنباطی تدوین شده است، سعی دارد از منابع اصلی اهل سنّت جهت نقد - و بررسی شبهه استفاده نماید. نتیجه آن که با بررسی تاریخی واقعه و اتّفاقات پس از آن، فهم صحابه مبنی بر درک امامت و خلافت امیر مؤمنان  از حدیث غدیر به اثبات می رسد.

حدیث غدیر یکی از معدود میراث‌های ماندگار پیامبر؟ص؟ است که هیچ‌گونه تردیدی در درستی و مضمون آن میان تمامی فرق مسلمان نیست. مرحوم طبرسی خطبه‌ای طولانی برای این رویداد تاریخی روایت کرده که در سایر منابع یافت نمی‌شود و سندی که به آن ارائه نموده خالی از ایراد و اشکال نیست. در این خطبه، حدود هجده جمله درباره مهدویت و امام زمان به چشم می‌خورد که نشان از اهمیت این حقیقت در پیشگاه پیامبر؟ص؟ دارد که آن را در مهم‌ترین رویداد تاریخ اسلام گنجانده است. با بررسی صورت گرفته تقریباً تمامی این جملات از معارف و حقایق روشن و جا افتاده در فرهنگ و میراث حدیثی اهل‌بیت است و هیچ‌یک از آنها با ابهام عقیدتی یا تردید در درستی روبرو نیست. بنابراین بخش مهدویت این خطبه، با توجه به قرائن و شواهد موجود، ثابت و غیرقابل خدشه است و می‌تواند پشتوانه محکمی برای حجیت‌بخشی به خطبه غدیر باشد.