جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

قرآن تنها سند سالم وحیانی از جانب خداوند در دست بشریت است ، که از گزند حوادث زمینی و آسمانی محفوظ مانده است . از این رو نقد دلایل ادعای وقوع تحریف در آن ، نزد مسلمانان اهمیت ویژه ای دارد ، زیرا این ادعا با حجیت ظواهر قرآن – اعم از لفظ و معانی آن – ارتباط مستقیم پیدا می کند به همین دلیل از قرون اولیه ظهور اسلام تا کنون مورد توجه اندیشمندان اسلامی قرار گرفته است. علمای متقدم و متاخر تشیع با بررسی دقیق سندی و متنی روایات تحریف که بعضاً در کتب مشهور روایی نیز نقل شده است ،روایات ضعیف السند را طرد و رد نموده اند و روایات صحیح را به معانی مختلف توجیه و تاویل کرده اند تا چهره ی تابناک قرآن کریم را از شبهه تحریف پاک نمایند. در این پژوهش با بررسی لغوی و اصطلاحی و پیشینه شناسی بحث تحریف در متون اسلامی و بررسی و تحلیل کمی و کیفی روایات تحریف و شرح و بسط و تبیین و اثبات نظریه وحی بیانی به کمک روایات و آیات پیرامون آن، به کارکرد این نظریه در فهم و توجیه و تفسیر روایات تحریف پرداختیم و در نهایت به این نتیجه رسیده ایم که با توجه به نزول وحی بیانی به همراه وحی قرآنی معنای تحریف در این روایات حکایت از تحریف به کاستی در « وحی بیانی قرآن » دارد که به همراه وحی قرآنی بر رسول اکرم (ص) نازل شده است .

دراین رساله به تاثیروحی برادراکات پیامبراسلام نظیر:عقل،خیال وحس اوپرداخته شده.وبراساسمبانی حکمت متعالیه نظیراصالت وجود،حرکت جوهری،اتحادعاقل ومعقول،وحدت نفس ودیگراصول فلسفه متعالیه ثابت شدکه معرفت وحیانی درتمامی مجاری ادراکی پیامبر{ص)موثرمی باشد.

مهم‌ترین مسئله در باب «حجیت قطع در دیدگاه اخباریان»، اعتراض اصولیان به اخباریان است که متشکل از دو گزاره است : 1. اخباریان قطع حاصل از مقدمات عقلی را حجت نمی‌دانند؛ 2. قطع از هر طریقی که حاصل شود حجت است.گزاره اول در پی سخنانی که شیخ انصاری; در رسائل از اخباریان نقل کرده شهرت یافته و گزاره دوم رویکرد مشهور اصولیان در مسئله است.این پژوهش بر آن است که با مراجعه به سخنان اخباریان و منابع نقلی مورد پذیرش ایشان، نشان دهد که هر دو گزاره قابل نقد است. بررسی دقیق عبارات نقل شده از اخباریان و توجه به صدر و ذیل آن‌ها و همچنین در نظر گرفتن دیگر سخنان ایشان در ابواب دیگر، نشان می‌دهد که اخباریان، ادله‌ عقلی مورد سخن را قطع آور نمی‌دانند و در عبارات نقل شده، در مقام ردّ حجیت ادله‌ عقلی ظنی برآمده‌اند. همچنین تطبیق ابعاد مختلف بحث «حجیت قطع» بر آیات و روایات و جستجوی شواهدی از سخنان اخباریان در باره‌ آن، نشان می‌دهد که دیدگاه اخباریان در نفس «حجیت قطع» نیز همسو با تعالیم وحیانی، دربردارنده نقدهایی اساسی بر رویکرد مشهور اصولیان در مسئله است.

تبلیغ و دعوت به حق بعد از پذیرش و اعتقاد به اسلام یکی از مسائل دینی است که پیش از خلقت حضرت آدم(ع) نیز میان ذات اقدس الهی و مخلوق ناسپاسش (ابلیس) به آن توجه شده است.در قرآن کریم و روایات برای جهانی‌تر شدن و سعادتمندی بشر از سه شیوه حکمت، موعظه و جدل استفاده شده است. این پژوهش با بهره‌گیری از روش نقلی و وحیانی و استمداد از اسناد کتابخانه‌ای به صورت محیطی و محدود به گردآوری و تحلیل و پردازش داده‌ها پرداخته و با جستاری در آیات مرتبط با موضوع و روایات معصومین (ع) این موضوع را تحلیل و تبیین می‌کند در پژوهش پیش رو این تحقیق روشن می‌شود که چرا و چگونه ممکن است انسان مسلمان با استفاده از سه شیوه قرآنی (حکمت، موعظه و جدل) به امر دعوت همه گروه‌ها و سخن گفتن با مخالفان اهتمام بورزد و در این مسیر بایدها و نبایدهای این سه شیوه چیست؟ و تأثیر این سه شیوه از دیدگاه قرآن و روایات با ذکر نمونه‌های آن چگونه بوده است؟

واژگان کلیدی: انسجام(coherence)، ساختار(structure)، محتوا(content)، تناقض(contradiction)یکی از چالش‌های پژوهش‌های قرآن محور بخصوص در حوزه تفسیر و علوم قرآنی مسأله انسجام آیات و سور قرآنی است. مسأله‌ای که به حقیقت نیازمند تعمیق و بسط شایسته است تا بنای رفیع علوم مرتبط با قرآن در شالوده محکم وحیانی استوار گردد. پایان‌نامه حاضر تلاشی در این عرصه تأثیرگذار است که در آن ضمن بررسی شوون مختلف انسجام ساختاری و محتوایی آیات و بیان برخی شبهات انسجام ستیز و نقد آنها و همچنین ذکر موارد عینی متعدد، به مسأله مهم دیگر که مرتبط با همین موضوع است یعنی بحث فوق‌العاده با اهمیت تناقض آیات و رد اشکالات و شبهات مربوطه پرداخته می‌شود. بعد از مقدمه‌ای که پیرامون برخی مسائل تمهیدی تنظیم شده است، در فصل اول این نوشته کلیاتی در موضوع انسجام تقدیم شده است و منطق این تقدیم همان منطق تقدیم کلان‌نگری می‌باشد. در فصل دوم نیز مبانی و نتایج عملی و همچنین پیامدهای انکار انسجام ساختاری و محتوایی قرآن بحث و بررسی شده است. در فصل سوم به بیان رویکردها و دلایل موافقان و مخالفان انسجام ساختاری و محتوایی قرآن پرداخته شده و بالاخره فصل چهارم در موضوع نقد شبهاتِ مطرح شده در خصوص انسجام ساختاری و محتوایی قرآن انعقاد یافته است. از اهم دستاوردهای تحقیق حاضر یکی مقابله با هجمه‌های خاورشناسان و دفاع عالمانه از ساحت قرآن کریم است. فایده دوم تسهیل مسأله پراهمیت تفسیر قرآن به معنای کامل کلمه می‌باشد. دستاورد سوم فراهم کردن زمینه تعلیم‌های نو از معارف قرآن در شبکه‌های آموزشی مختلف از جمله رسانه‌های نوپدید است. امری که پیامد آن ایجاد شوق و رغبت یا دست‌کم تحریک رغبت‌های موجود به سمت هدایت‌های واقعی قرآن خواهد شد.

در مقدمه مفهوم جاهلیت بیان شده که از لحاظ زمانی و مکانی چهل سال قبل از بعثت رسول را دوره جاهلیت می‌نماند. در فصل اول اوضاع سیاسی و اجتماعی جزیره‌العرب بیان شده در آنجا گروهی از مردم بر پایه نسبت خانوادگی مشترک به عنوان یک قبیله گرد آمده و منطقه حکومتی آنان منحصر به مکان بود. در فصل دوم اعتقادات دینی و شریعت عملی جزیره‌العرب را ذکر نموده و گفته که مهمترین معتقدات در جزیره‌العرب عبارت از شرک، یهودیت، نصرانیت و حنیفیت بودنخستین زمینه‌های حیات وحیانی رسول خدا در غار حرا آغاز شد. در فصل سوم درباره فرهنگ و دانش در جاهلیت بررسی شده فرهنگ جاهلیت فاقد روح تفکر و عمدتا مشتی آداب و عادات متعصبانه عربی بود.

معناشناسی بخشی از دانش زبان شناسی یا شاخه‌ای مستقل از آن است که از رهگذر آن می‌توان به تحلیل معنای واژه‌ها و جمله‌های یک متن پرداخت و جایگاه دقیق کلمه‌ها و ترکیب‌های آن را با توجه به نظام معنایی که در آن قرار دارد، به دست آورد. این نوشتار به معناشناسی واژه توبه در قرآن کریم می‌پردازد.توبه در لغت به معنای بازگشتن است و از جمله الفاظ مشترک بین انسان و خداوند است.آن هنگام که در قرآن برای انسان بکار می رود به معنای بازگشتن به سوی خدا از گناه و معصیت و وقتی برای خداوند بکار می رود، به معنای بازگشتن به سوی عبد از روی رحمت و بخشایش است، جهت اعطای توفیق توبه یا پذیرش توبه عبد می باشد.گاه در قرآن کلماتی بکار می رود که در ظاهر، اتحاد معنایی با توبه دارند و می تواند به عنوان جانشین توبه مطرح گردند، مانند استغفار، انابه و ندامت. اما با توجه به معنای لغوی و اصطلاحی آنان می توان متوجه افتراق و تعدد معنایی آنها گردید.برخی از واژگان با واژه توبه بر محور جانشینی پیوندی ندارند، اما کاربردشان همواره با توبه بوده است و علاوه بر هم نشینی در ساختار وحیانی آیات، از باهم آیی و هم نشینی با آن بهره مند هستند. برخی از این واژگان به لحاظ مفهومی، نقش مقدمی برای توبه دارند و در تحقق هدف آن کارسازند برخی نیز با هم نشینی با واژه توبه به توصیف آن می پردازند و در شناخت ماهیت توبه یا ویژگی های آن نقش اساسی ایفا می کنند و هر یک بُعدی از ابعاد توبه را روشن می کنند. کلماتی چون ذنب، عفو، عقوبت.این نوشتار به توضیحی تفصیلی پیرامون معناشناسی توبه با کمک نظریه لغویان و مفسران و محققین این فن می پردازد.

مروری بر سیر تطوّر اندیشه بشری از تکاپوی مدام او برای دستیابی به حیاتی اخلاقی حکایت می کند؛ تکاپویی که اغلب به دلیل انقطاع از مبدأ وحی، بر سبیل آزمون و خطا ره می سپرد و همین افت و خیز مدام، وی را در نیل به تنزّه اخلاقی ناکام می‌گذارد. مشاهده این ناکامیها در طول تاریخ، روشنگر ضرورت رجوع به مکاتب وحیانی برای نیل به حیاتی انسانی است که در این میان، مکتب تربیتی قرآن به دلیل جامعیّتِ برخاسته از سرّ خاتمیّت، از بیشترین اهمّیّت برخوردار است. پژوهش حاضر، با نگاهی قرآن پژوهانه و با بهره گیری از شیوه توصیفی- تحلیلی و روش کتابخانه ای و اسنادی، به بررسی مبانی و راهکارهای تربیت اخلاقی در قرآن کریم می پردازد و از رهگذر تتبّع در آیات، شاهراه اصلی تحقّق بخشی به ارزشهای اخلاقی در عینیّت حیات فردی و اجتماعی را به بحث و گفتگو می نشیند. هدف اصلی از این پژوهش، تبیین محور و شاهراه اصلی اصلاح و تربیت اخلاقی در قرآن کریم، ارزیابی برخی دیدگاههای مطرح در این عرصه و بهره گیری از رهنمودهای قرآن برای نجات انسان از بحران اخلاقی موجود در جهان معاصر است.از حاصل این پژوهش می توان چنین نتیجه گرفت که در مکتب تربیتی قرآن، توحید ناب، یگانه محور اصلی نزاهت روح، و خداگرایی، تنها شاهراه اصلی تربیت اخلاقی است که آدمی را تا برترین مراتب تنزّه اخلاقی اوج می دهد.

متن حاضر ترجمه مبحث مولفان متصوفه از بخش تصوف (فصل 6) از مجلد اول کتاب تاریخ نگارشهای عربی از کاملترین مراجع کتابشناسی عربی، اثر فواد سزگین به زبان آلمانی است. منابع مورد نظر و مولفان متصوفه تا سال 430 هجری. بررسی شده است. در این مبحث، 62 تن از متصوفه بزرگ معرفی شده اند. خوانندگان ارجمند، مباحث مربوط به کلام و معتزله را در شماره های 29 و 30 این نشریه ملاحظه فرمایند. تدوین مطالب به صورت موضوعی همراه با ترتیب سالشماری است. در هر مبحث بعد از مقدمه، شرح حال مولفان با تاکید بر زندگی علمی و آراء و اندیشه هایشان آمده است. سپس در قسمتی جداگانه، مراجع قدیمی و تالیفات محققان درباره نویسنده، نسخه های موجود آن، تلخیص یا ترجمه های هر اثر و آثار چاپ شده با توضیح و بررسی معرفی شده اند.

هذا البحث یتناول الختان أو نظائرها من الناحیه الدینیه فی الأدیان على شکل المقارنه من ناحیه بإیجاز، و یتناول الختان فی المنظور الإسلامی هل هو إسلامی أم لا.بدأنا بحثنا بتاریخ ختان الذکور و لم یثبت ممارسه هذا العمل إلا ما کان فی مصر فی أقدم العهود، و مورس ختان الإناث فی أقدم العهود فی أندونیسیا، ثم عرضنا احتمالات فی منشأ الختان، فاستحسنا احتمال کون الختان أنه سیطره و تحکم بطاقات الإنسان، و بحثنا معنى الختان و الألفاظ المستخدمه فیه فی اللغه و العرف، و تعریفه فی الطب، فکان معنى أصل الختن القطع، و الختان أنه قطع لغلفه الذکر أو الأنثى، ثم عرّفنا الختان فی الفقه الإسلامی فیرى الأکثر أنه قطع الغلفه کلها، ثم ذکر حکم الختان فکان الإلزام هو حکم الختان فی الذکور لدى الفقهاء مع اختلاف فی ختان النساء بین الندب و الوجوب و کونه مکرمه، و کان أدلتهم هو الإجماع و الأخبار الذی یرونه حاکیه عن السنه، إلا أن هناک کان قولاً لأحد الفقهاء و هو ابن منذر أنه لا یرى الختان ثابتاً فی الشریعه، و هو شیء مباح کما یراه. مع أن شیخ شلتوت یذهب إلى ما قاله ابن منذر بفارق أنه یرى لمشروعیه الختان یحتاج لعنوان ثانوی کأن یکون فی الختان مصلحه راجحه على الألم الذی یتعرض له، و تطرقنا لبعض الإیرادات فی الختان، ثم بحثنا هل الختان شرط فی واجب فرأینا فقهاء الشیعه یقولون أنه شرط فی الطواف لا غیر، و ذکر فقهاء المسلمین أن الختان شرط من شرائط العامه فی إمامه الجماعه، و بعضهم عدّ الغلفه کراهه فی الإمام الجماعه لا أکثر، ثم عرضنا ما تمسک به البعض فی التفسیر بمفردات من الألفاظ فی القرآن على أن المراد منه الختان کـ ابتلى بکلمات و حنیفا و صبغه الله و فطره الله، ثم نقلنا البحث إلى الأقوال المخالفین للختان لدى المسلمین الذی یعدّ ولادته قبل عقود، و هم یرون الختان عمل غیر مشروع و حرام محتجین بالآیات القرآنیه على أساس استلزام الختان کون ما خلق الله باطلاً و القرآن ینفی بطلان ما خلق الله من شیء، ثم تطرقنا لما فی الأدیان من نظائر للختان، فثبت أن الیهود یمارسون الختان على أساس أنه تشریع دینی الذی جاءتهم من إبراهیم إلى موسى و الختان لازم لدیهم للورود فی دینهم و إلّا لا یکون یهودیاً، و رأینا أن نظیر الختان فی المسیحیه عندهم هو التعمید الذی سکب الماء على الفرد فبه یکون الفرد نصرانیاً و إلا فلا یکون من أتباعهم، و لدى الصابئه التعمید هو نظیر الختان للورود فی دینهم و من أرکان دینهم حرمه الختان، و أما المجوس لدیهم الکوشتی الذی هو خیط مخصوص تربط و تعقد مرّات عدیده فی الیوم و لهم أیضاً ألبسه خاصه یتمیزون بها کما یتخذ الیهود الختان رمز تمیزهم عن غیرهم، ورد فی الکتب التاریخیه أن الحنفاء کان لدیهم الختان مع أن بعض المصادر تصف الحنفاء بالصابئه و عبده النجوم فعلى هذا الأساس بعید أن یکون لدیهم الختان لما تقدم من أن الصابئه تحرم الختان و لما نعرف من أن عبده النجوم هم قوم مناووون لإبراهیم على فرض الختان مما أتى به إبراهیم. و لدى الهندوس طقس یضاهی الختان للورود فی دینهم و هو تعلیق خیط یسمى الجینو الذی به یکون الفرد هندوسیاً. و لم نعثر على شیء فی البوذیه تناسب و تضاهی الختان من نواحی، و لکن یمکننا القول أنهم لا یشترطون فی الورود فی دینهم سوى الاعتقاد بأصولهم کما لدى المسلمین کفایه الاعتقاد بالله و رسوله و القیامه لیکون الفرد مسلماً، هذا ملخص الکلام.