جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

ازجمله مسائلی که ازدیر بازذهن مسلمانان را به خود مشغول کرده؛ناشی ازتفسیری است که ازبحث توحید ومراتب آن دارند .شکل گیری مذاهب وتفاسیر گوناگونی که بر قرآن نوشته شده همگی در پناه برداشت وذهنیت آنها از توحید بوده است.ازنظر آنها توحید مورد نظرقرآن که در بسیاری از آیات به آن اهتمام شده همان توحید به مفهوم مصطلح کلامی «یعنی توحید ذاتی وصفاتی وافعالی» است ولیاین پایان نامه روشن درصدد روشنساختن این نکته است که‌؛برداشت مشهور ازاین واژه نادرست وتوحید با مفهوم دیگری مورد عنایت واهتمام قرآن بوده است .برای رسیدن به نتیجه مطلوب؛ ابتدا آیاتی ازقرآن راکه حاوی گفتگو بوده استخراج کرده، آنگاه آنها را به دو دسته مستقیم وغیر مستقیمتقسیم کرده ودر مرحله بعد با دسته بندی موضوعات ودر صد گیری آنها اثبات کرده ایم که درصد زیادی از آیات قرآن ،توحیدمحور است.درپایان به این نتیجه رسیده ایم که توحید مورد نظر قرآن که نسبت به آنها اهتمام ویژه ای شده ،توحید کار بردی یعنی توحیدی است که با زندگی انسانها عجین شده وازنوع اخلاقی «توحید فعلی یا عبادی » وزیباترین و صریحترین تعبیر از این نوع توحید،کلمه «اخلاص »و از دشوارترین و ظریفترین نوع تحقق توحید در زندگی انسان ها ست .

يكی از مطالعات مهم و راهبردی در موضوعات دينی، شناخت روش ها و اسـلوب ديـن در طـرح موضوعات دينی است. اين مطالعه محققان را به لايه هايی از اغراض و مقاصـد گـزاره هـای دينی رهنمون می سازد كه در غيرآن حاصل نمی شود. شايد يكی از مهمتـرين ايـن موضـوعات، شـيوه بيان توحيد در قرآن است. تحقيـق پـيشرو، در صـدد بررسـی روش خـاص قـرآن در ارائـه ايـن موضوع است. رويكرد اصلی بحث، توجه به كشف روش با عنايت به سير ترتيب نـزول سـوره هـا می باشد. به نظر می رسد قرآن با محوريت توحيد پرستش، به مقوله خدا پرداختـه و بـا رويكـردی تربيتی مباحث توحيدی را پيگيری نموده است . هرچند توحيد افعالی به گستردگی در قرآن آمده است، اما در خدمت به بارنشاندن توحيد عبادت است . همچنين بحـث از ذات و صـفات الهـی بـه تناسب و يا در قالب لطايف واسرار آيات مورد توجه قرار گرفته است.

توحید و خداشناسی اصل اساسی در بعثت تمام انبیاء، و محور تمام تعالیم قرآن است، معارف الهی، عبادات، معاملات، روابط سیاسی، اجتماعی و به طور کلیهر اصلی در قرآن به مسیله توحیدبرمی‌گردد، و چون توحید را تحلیل کنیم همه این تفاصیل حاصل می‌شود. معارف توحیدی در نهج البلاغه نیز از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است. در واقع به خاطر عجین بودن و آمیختگی قرآن با روح و جان حضرت علی(ع)، آیات بسیاری از قرآن‌کریم در سخنان ایشان تجلی یافته است. این تجلی، هم به لحاظ ظاهری هم به لحاظ محتوایی صورت گرفته‌ است.بر اساس قرآن و نهج البلاغه راههای شناخت خدا با توجه امکانات شناختی که خدا در اختیار بشر قرار داده، متعدد است، یکی از این راهها، راه فطرت است. در بسیاری از آیات قرآن‌ مانند آیات فطرت، میثاق، تذکره و نسیان و در فرازهای متعدد نهج البلاغه مانند«لِیسْتَأْدُوهُمْ مِیثَاقَ فِطْرَتِهِ وَ یذَکِّرُوهُمْ مَنْسِی نِعْمَتِهِ» به فطری بودن خداشناسی تصریح شده است.راه دیگر، راه عقلی-حسی، یا راه توجه به خلقت و آثار است، آیات فراوانی از قرآن کریم و فرازهایی از سخنان حضرت علی(ع) با اشاره به آثار صنع الهی، در عالم تکوین، از جمله آسمان، زمین، گیاهان، خلقت انسان و.. به اثبات خدای متعال پرداخته شده است. راه دیگر، راه عقلی- فلسفی است. آیات متعددی از قرآن کریم و فرازهایی از نهج البلاغه از طریق یک سری استدلالات عقلی، مانند حدوث، وابستگی و تغییرات عالم، و نفی این صفات از خدا، به اثبات واجب الوجود می‌پردازد. اگر چه در قرآن و نهج البلاغه بر امکان شناخت خدای متعال تأکید شده است، امّا شناخت کنه ذات و صفات خدا نه تنها امکان پذیر نیست بلکه اساساً چنین شناختی ممتنع است. در نهج البلاغه و قرآن دلیل عدم ادراک کنه ذات و صفات الهی با اشاره به ویژ‌گی‌ها و صفات خداوند، و محدودیت انسان بیان شده است.