جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

در این تحقیق برآنیم تا تفسیری تطبیقی از سوره کهف(آیات 1 تا 59) از روایات موجود فریقین در ذیل آیات ارائه دهیم و هدف از آن روشن نمودن نقاط اختلاف و اشتراک بین دو گروه می‌باشد تا معین گردد کدامین مذهب به مباحث معرفت‌شناختی بیشتر پرداخته است.برای این کار علاوه بر منابع مهم فریقین در تفسیر، چه تفاسیر اجتهادی و چه تفاسیر روایی بیشترین بهره را از تفسیر نورالثقلین در روایات شیعه و تفسیر الدرالمنثور در روایات اهل سنت برده‌ایم. همچنین از بسیاری کتب دیگر که ما را در ارائه هر چه بهتر بحث یاری می‌کردند استفاده شده است.تحقیق مورد بحث شامل پنج فصل می‌باشد که فصل اول بیانگر کلیات مورد بحث در تحقیق است، در فصل دوم به تفسیر روایی آیات پرداخته شده است، فصل سوم کار گونه-شناسی روایات را بر عهده دارد تا روشن گردد کدام گونه روایی بیشترین مورد را به خود اختصاص داده است و در فصل چهارم آسیب‌های موجود در روایات شناسایی شده و سعی بر این بوده تا آسیب‌ها به نوعی برطرف گردد و در انتها آموزه‌های هدایتی که از آین آیات به دست می‌آید بیان شده است معارفی که بیشتر درباره مسائل اعتقادی از جمله توحید و معاد می‌باشد.

بدن انسان ابزاری برای روح مجرد اوست. به وسیله این بدنو جسم است که روح می تواند، مکنونات خود را در این دنیا، متبلور و نمایان سازد. اما پس از قطع رابطه روح با این بدنو پس از اینکهروح امکان بهره وری از اینبدن را به عنوان یک ابزار و وسیلهنداشت؛ در وعائی دیگر و در نشئه ای متفاوت از حیات این دنیا، به فعالیت خود ادامه می دهد. روح در یک بدن مثالی شبیه بدن قبلی، متناسب با موقعیت و شرایط جدید ادامه حیات می دهد. این قالب جدید که روحآن را به کار می گیرد؛ بدن مثالی نامیده می شود. که از نظر اندازه و شکل، همچون بدن صاحب آن روح، در زندگی این دنیا می باشد؛ اما از نظر سایر ویژگیها، مثل جرم و وزن، متفاوت با آن است. باتجلی روح در این بدن و جــسم جدیدکه جسم برزخی نامیده می شود؛ در نشئه جدید از حیاتخود، به فعالیت ادامه می‌دهد. اما این حیات جدید، همراه لذایذ یا رنجهای ویژه ای است. این لذایذ یا رنجها، نتیجه افکار، عقاید، اعمال، نیّات، صفات و ملکات راسخ در نفس است که در طول حیات دنیوی فراهم نموده است.این پژوهش، با کمک دلایل نقلی،از آیات و روایات،و تفسیرآن از منظر بزرگان اهل تفسیر(اعم از شیعه و سنی)و دلایل عقلی، به اثبات این موضوع می پردازد که روح، مراحل مختلف حیات را طی می کند. و انسان در مسیر تکاملی خود، بعد از نشئه دنیا وپس از مرگ، در نشئه جدیدی از حیات، به نام عالم برزخ قرار می گیرد. و نشان می دهد که حیات انسان پس از مرگ دنیوی، متوقف نمی شود.

فصل اول : 1- امامت در لغت و اصطلاح، 2- امام چرا؟، 3- مقصود از لفظ امام 4- احتیاج به وجود امام، 5- نصب امام لطف است برحق تعالی واجب. فصل دوم: 1- امام باید افضل از رعیت باشد، 2- طریق تعیین امام و تعیین امام به عهده کیست؟ 3- ضرورت معرفت امام از حیث نقل و عقل. فصل سوم: 1- امام مهدی کیست؟، 2- ولادت آن حضرت نزد تشیع، 3- اسماء گرامی آن حضرت و وجهه تسمیه آنان، 4- نسب امام زمان (عج) نزد علماء اهل سنت. فصل چهارم: صفات و ویژگی های امام زمان (عج)، 1- افضلیت امام بر انبیاء غیر از پیامبر اسلام، 2- آرزو داشتن حضرت موسی برای رسیدن به مقام حضرت (عج)، 3- خلیفه الله بودن 4- علوء مقام آن حضرت از مقام اصحاب، 5- ختم وصایت، 6- همراهی با ملائکه الهی فصل پنجم: فرمایشات رسول گرامی اسلام و ائمه اطهار درباره امام زمان، فصل ششم: 1- انتظار چیست؟ 2- آیا غیبت امر ممکن است و تحصیل آیه بر امکان غیبت 3- آیا مهدی زنده است؟ 4- علت انکار امام مهدی در غیبت، 5- دلیل بر بقاء امام زمان 6- بقاء افراد سه گانه، 7- بررسی برخی شبهات پیرامون امام زمان فصل هفتم: امام زمان در تأویل و تحلیل آیات و روایات از علمای عامه و خاصه.

این پژوهش به تشریح تاریخچه اجتهاد در دوران پس از غیبت کبرا، مفهوم اجتهاد نزد شیعه امامیه و اهل سنت و روش‌های استدلال و استنباط حکم شرعی (اجتهاد) از منظر آنان می‌پردازد و ادله اجتهادی در مکتب امامیه و اهل سنت را شرح می‌دهد. نویسنده ضمن بیان کلیاتی درباره اجتهاد، به ادوار اجتهاد و فراز و نشیب‌های آن از صدر اسلام تا زمان غیبت و پس از آن اشاره کرده و شیوه‌های اجتهادی را از دیدگاه فریقین بررسی کرده است. وی در فصل اول به مفهوم شناسی واژه‌هایی مانند اجتهاد، منهج (روش)، فقه، انسداد و انفتاح و مفهوم لغوی، اصطلاحی و فقهی آن‌ها می‌پردازد. وی در فصل دوم ضمن ارائه تاریخچه اجتهاد در عصر اول اسلام، یعنی: زمان حیات رسول خدا( و عصر ائمه معصومین(، اجتهاد صحابه در مقابل نص پیامبر اسلام( را نقد کرده و اجتهاد ائمه معصوم و شاگردان خاص ایشان را تأیید می‌کند. نگارنده در فصل سوم مراحل و ادوار تاریخی اجتهاد را نزد اهل سنت بررسیده و نقش صحابه و تابعین را در این زمینه باز می‌گوید. آن‌گاه نقش ائمه اربعه اهل سنت در اجتهاد را بیان کرده و با توجه به نظریه آنان در زمینه انسداد باب اجتهاد، مذاهب و مناهج فقهی اهل سنت را به چهار مذهب حنفی، مالکی، حنبلی و شافعی منحصر کرده و دیدگاه ائمه اربعه را فصل الخطاب مباحث فقهی و اجتهادی آنان دانسته است. او در فصل چهارم به ادوار و مراحل مختلف اجتهاد نزد شیعه امامیه می‌پردازد و مرحله‌های تأسیس اجتهاد در تشیع، استقلال و تکوین اجتهاد شیعه را بررسیده و مراتب تطور و کمال آن را از لحاظ تاریخی شرح داده و مکتب‌های مهم اجتهادی و فقهای مشهور هر مکتب را معرفی می‌کند. نویسنده در فصل پنجم مهم‌ترین اصول و روش‌های اجتهاد را ابتدا از منظر ائمه چهارگانه اهل سنت و سپس نزد شیعه امامیه واکاوی کرده و اصول کلی اجتهاد، صدور فتوا، او استخراج حکم شرعی از ادله مختلف را از منظرآنان تبیین می‌سازد

آل‌‌بویه سلسله ای شیعی بود که ما بین سالهای 321 تا 447 قمریبخش عمده‌ای از قلمروی عباسیان را به زیر فرمان خود در آورد. این سلسله با توجه به خاستگاه و نیز شوقی که به برپایی شکوه ساسانی از خود نشان می‌دادند، می‌رفتند تا آیین‌های ایرانی را در سراسر حیطه حکمرانی خود، احیاء کرده و حتی المقدور حکومت خود را به فرمانروایی ایران باستان شبیه سازند. علاوه بر آیین‌های ایرانی، بنی‌بویه از آنجا که خود شیعه مذهب بوده و در سایه حکومتی شیعی (علویان طبرستان) رشد یافته بودند، با تسلط بر پایتخت عباسیان و برای نشر تشیع و نیز مبارزه فرهنگی با دستگاه خلافت سنی عباسی، اقدام به برپایی آیین‌های شیعی نیز نمودند. بدین سان این رساله بر آن است، تا تأثیر فرهنگ ایرانی و آموزه‌های شیعی را در آیین‌های آل بویه بررسی کند. گفتنی است روش این مطالعه، تحقیقی، تاریخی - تطبیقی و مبتنی بر تحلیل محتوی است. و از کلید واژگان، مراسم، مواسم، شیعه، فرهنگ، و آل‌بویه سود می‌جوید. در این پایان نامه از قاعده‌ای به نام هژمونی استفاده شده است تا پیوندی بین فرهنگ و دین و آیین‌ها برقرار نماید. . در این رساله، عواملی چون نمادهای تمدنی، جامعه اثر گذار ایرانی و سلطه آل‌بویه عوامل تأثیر گذار فرهنگ ایرانی و سلطه این خاندان شیعه مذهب و قدرت اقناع تشیع نیز عوامل شیعی موثر در آیین‌های آل‌بویه دانسته شده‌اند. در این نوشتار کوشیده شده مناسبت فرهنگ ایرانی و آموزه‌های شیعی، در مراسم و مواسم آل‌بویه را به دست دهد.

روابط ایران و مصر نشان داده است که،به طور معمول جریان ارتباطاتدو کشور سیاسی بوده واینکهروابط خصمانه یا غیر خصمانه میان دستگاه سیاست خارجی دو کشور، آینده سایر جنبه‌های ارتباطات خارجی این دو کشور– به عنوان مثال فعالیت‌های فرهنگی- را تعیین می‌کند.در این جهت داشتن ، همکاری مذهبی، دانشگاهی ،پژوهشی، ورزشی، اقتصادی، موسیقی و هنر و همچنین برپایی آیین‌های فرهنگی چون نوروز و عیدها و جشن‌های اسلامی مهمترینفاکتورها یی است که، تاثیر ریشه ای و ارزشی وهمچنین اخلاقی مردم دارانه‌ای را عرضه می‌کند که صدور فرهنگ‌های موثر بر مردم را فراهم می‌سازد. به جرات می توان گفت که یکی از تاثیر گذار ترین و سرنوشت‌سازترین مناطقی که آینده فعالیت‌های شیعی درآن رقم خواهد خورد، مصراست.. مصر به دلایل زیادی در کانون اصلیارتباطاتوهمچنین کانون صادرات فکری- نظری جهان اسلام است. از دیرباز همه حوزه‌های علمی و دینی در جهان اسلاماز رویدادهای مصر متاثربوده و همچنان هست. بنابراین چگونگی برخورد مصر با تشیع وچگونگی برخورد شیعیان و کشورهای پشتیبان آنها با مصر در سرنوشت شیعیان بسیار تاثیر گذار خواهد بود.با توجه به وضعیت شیعیان در مصر چه از لحاظ اجتماعی و چه از لحاظ سیاسی و اقتصادی که مهمترین فاکتورهای بیان شده در این رساله بوده اند ،شیعیان باوجود داشتن قابلیت های ویژه هنوز نمود قابل توجهی نداشته اند ،چرا که تقریبا"تمام جهت دهی مردم مصر با بن مایه شیعی به سوی اندیشه های انحرافی و سلفی بوده و تفکر شیعه باوجود خیر خواهی انسانیو اجتماعی که دار د مورد غفلت این جامعه بوده است.

مهر المتعه از اقسام مهریه است که بعد از اسلام با تکیه بر منابع فقه مورد پذیرش قرار گرفته است در عین حال از جهت دایره شمول و مصادیق آن اختلافات جزئی میان فقهای شیعه از یک سو و میان فقهای شیعه و اهل سنت از سوی دیگر در مورد مفهوم و مصادیق آن وجود دارد در این تحقیق در نظر است با روش تحلیلی و توصیفی و با استناد به منابع فقهی و اقوال فقها ضمن بررسی مفهوم مهرالمتعه، مصادیق آن نیز شمارش شود. وحکم تکلیفی ادای این مهریه و احکام فرعی مرتبط دیگر نیز مورد بررسی قرار گیرد.پرداخت مهريه بر زوج واجب است. اين در صورتي است که در عقد براي زن مهر‌المسمي قرار داده شده باشد ولي چنانچه در نکاح دائم براي زن مهري تعيين نشده باشد مستحق چه چيزي می‌باشد؟ آنچه که به دست می‌آید اين است که چنانچه براي زني در نکاح دائم مهري تعيين نشده باشد و قبل از هر گونه مواقعه اي، اين نکاح به طلاق بينجامد واجب است که به زن متاعي (متعه اي) داده شود. همين خود بيانگر آن است که مهر شرط در نکاح نيست بلکه فرع بر آن است. برخي به اطلاق آيات در رابطه با مهر‌المتعه استناد کرده و دادن آن را به هر مطلقه‌اي واجب مي‌دانند، برخي ديگر مستحب. ولي وجه اشتراک همگان آن است که دادن متعه به زن مطلقه غير مدخول بها که مهر‌المسمي ندارد، واجب است.

از شمار مسائل مورد تحقیق عصمت پیامبر اکرم 7 و پاسخ به شبهات آن است. این مقاله در پی پاسخ به شبهاتی است که در باب عصمت حضرت با برداشت ظاهری و سطحی از آیات مطرح می‌شود.مطالب پایان نامه در پنج فصل تدوین شده است:فصل اولعصمت از ریشه عصم و در لغت به معنای منع و حفظ است و در اصطلاح حقیقت و بینشی است که دارنده آن را از ارتکاب به معصیت باز می دارد. قرآن کریم در 20 مورد از عصمت پیامبر اکرم 7 سخن گفته است. این آیات در سه دسته عصمت در امر وحی، عصمت در قول، فعل و تقریر و عصمت از سهو و نسیان و خطا دسته بندی می‌شود. پاره‌ای از آیات نیز در ظاهر موهم عدم عصمت پیامبر 7 هستند که دست‌آویزی برای منکران و دشمنان اسلام شده‌اند. با تدبر، تأمل و تحقیق دقیق در برخی کلمات کلیدی آیات و همچنین استفاده از وحدت سیاق بین آنها روشن می‌شود، آنچه که در نگاه اولیه به ظاهر آیات متبادر می‌شود، معنا و مفهوم اصلی و حقیقی این آیات نیست. وقتی که برای شیطان هیچ تسلطی نسبت به شخصیت پیامبر اکرم 7 وجود ندارد، چگونهمی‌تواند در آرزوی قلبی ایشان القاء کند؟ جز اینکه بگوییم شیطان تنها مردم را وسوسه می‌کند تا در برابر اهداف پیامبر 7 ـ که گسترش دین و ایمان آوردن مردم است ـ بایستند. آنچه که پیامبر 7 بر خود تحریم کرد جنبه شخصی داشت و حرمت آن را تشریع نکرد تا ملاک عمل مسلمانان قرار گیرد. بین گناه و فتح هم هیچ رابطه‌ای وجود ندارد، مگر آنکه منظور از گناهان پیامبر 7 را، آن بدانیم که قریش وی را به جهت کشتن سران آنها دارای جرم های سنگین می دانستند و در پی از بین بردن حضرت بودند، با فتح مکه آنها مسلمان و یا تسلیم شدند و این زمینه از بین رفت.وجود مبارک پیامبر اکرم 7 عاری از هر گونه نفوذ شیطانی بوده است و هرگز ایشان دچار فراموشی نشده است، تا دسیسه‌ای برای معاندان و منکران باشد. هر چند قرآن به صورت قضیه شرطیه بیان کرده است که اگر خدا بخواهد می‌تواند وی را دچار فراموشی سازد ولی این هیچ دلیلی بر اینکه در عالم واقع هم اتفاق افتاده باشد نیست. پیامبری که نماز را نور چشم خود می‌داند و در نماز تمام حالات و رفتار و حواسش به نماز ایستاده است، این تهمت نارواست که گفته شود نماز چهار رکعتی را در رکعت دوم سلام داده است. نمی‌توان جهل و جهالت را ( العیاذ بالله) به ایشان نسبت داد؛ زیرا حضرت عقل کامل هستند و آنجا که عقل باشد جهل راهی ندارد.

آنچه در نوشتار پیش روی، تقدیم خوانندگان محترم میگردد، مجموعه مباحثی است تحت عنوان «جمع بین صلاتین از دیدگاه فریقین» که در قالب یک مقدمه، چهار فصل و یک خاتمه ارایه میگردد. در آغاز، علاوه بر تبیین اهداف و ضرورت های تحقیق مبنی بر شناخت موانع تقریب مذاهب اسلامی و رفع آنها؛ با بررسی معانی لغوی واژه های «جمع» و «صلوه»، منشاء نزاع علمای در رابطه با موضوع را جستجو نموده و به تبیین اقسام جمع (جمع صوری و جمع حقیقی) پرداخته است؛ به این صورت که جمع حقیقی را به معنی اینکه «نماز گذار نماز اول را در وقت نماز دوم و یا نماز دوم را در وقت نماز اول بخواند» و نیز جمع صوری را به معنای اینکه «نمازگذار نماز اول را در آخر وقتش خوانده و بلافاصله نماز دوم را در اول وقتش بخواند»؛ تعریف کرده و در نهایت«کاربرد جمع به معنی حقیقی نه به معنای صوری»، به عنوان ماحصل کنکاش های علمی، ارایه گردیده است.پس از بحث‌های مفهومی، تاریخچه جمع بین صلاتین در طی دوره‌های «پیدایش»، «رکود» و «جدید» بررسی و به این حقیقت تلخ اشاره شده است که بعضی از فقهاء اهل سنّت، علی رغم تمایل به صدور فتوای جواز جمع، به خاطر دلایل آشکار موجود پیرامون موضوع و نیز ضرورت های زندگی سخت امروزی، بازهم، بالصراحه جرأت مواجهه با سنّت پیشینه را ندارند.در ادامه، با بررسی مستندات فقهاء اهل سنّت در رابطه با عدم جواز جمع، از قبیل آیات و روایات، به این نتیجه رسیده‌ایم که آیات مورد استناد ایشان- 238 بقره و 103 نساء- در رابطه با منع جمع بین دو نماز، کاملاً ساکت است. و نیز روایاتی که مورد استدلال قرار می گیرند، به لحاظ سندی قابل مناقشه و نقد و دلالت آنها بر وجوب تفریق، قابل تأمل است.در پایان، با بررسی اوقات نماز از دیدگاه فقهاء شیعه، نظریه ایشان مبنی بر اشتراک اوقات نماز ظهر و عصر، و مغرب و عشاء، و عدم محذوریت جمع بین دو نماز، را به تحلیل نشسته ایم و در بررسی ادله های قرآن آنها –آیات 114 هود و 78 اسراء- دریافته‌ایم که جمع بین دو نماز موافق با ظاهر آیات است. البته علاوه بر آیات مذکور، روایات بسیاری از مصادر معتبر شیعه و هم چنین صحاح و مسانید معتبر اهل سنّت، استخراج و با بررسی سند و دلالت آنها، تصریح گردیده که: جمع بدون هیچ عذری جایز می باشد. امّا اینکه علی رغم وجود چنین دلایل محکمی، چرا فقهاء اهل سنّت به جواز جمع فتوای نداده‌اند؛ وجود تأویلات و توجیهاتی است که از روایات موجود صورت گرفته‌است. براساس تأویلات مذکور، تنها برخی اعذار نظیر: باران، ابری بودن هوا، سفر و برخی عذر های نامشخص، می تواند سبب جمع گردد. البته حنفی ها، علی رغم پذیرش دلالت عام روایات بر جمع، متأسفانه، جمع را به معنای «جمع صوری» گرفته و به وجوب تفریق حکم نموده‌اند. ما ضمن احترام به همه‌ی برداشت‌ها و دیدگاهها، به این مهم اشاره کرده‌ایم که ثمرات تحقیقات علمی فارغ از باورهای مذهبی، بر جواز جمع و فضیلت تفریق تأکید می کنند. بر همین اساس، در نهایت با شمارش نتایج تحقیق، بنابه ضرورت وحدت جامعه اسلامی، راهکارهایی را نیز برای تقریب مذاهب اسلامی و پرهیز از مناقشات بی مورد، پیشنهاد کرده‌ایم

فرستادن درود بر والاترین انسانها عملی خداپسندانه است که خداوند خود بر این کار سبقت گرفته و فرشتگان ومومنان را فرمان داده است که بر او درود فرستند .چنانچه می فرماید :إِنَّ اللَّهَ وَ مَلائِکَتَهُ یُصَلُّونَ عَلَى النَّبِیِّ یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا صَلُّوا عَلَیْهِ وَ سَلِّمُوا تَسْلیما.امروزه صلوات بر پیامبر وخاندان پاکش به شعار ونماد شیعه تبدیل شده وبه هر بهانه ومناسبتی شیعیان، این سنت الهی را به جای آورده ،نام پیامبر عظیم الشأن اسلام وخاندان پاکش را بلند ویاد این عزیزان خدا را زنده می سازند.مجموعه حاضر کوششی است در راستای بیان اهمیت وجایگاه این شعار اسلامی که در شش فصل تهیه گردیده است:نتایج بدست آمده ازاین پژوهش نشان می دهد، صلوات از ریشه «صَلَوَ » ودر معنای دعا، نماز، عبادتگاه (کنیسه )و... بکار می رود.صلاه از جانب خدا به معنای رحمت واز جانب ملائکه استغفار واز جانب مردم در معنای دعا وتعظیم می باشد . صحیح ترین شیوه صلوات ،صلوات برمحمد و آل محمد است واین شیوه در کتب مختلف شیعه واهل سنت نقل شده وپیامبر صلی الله علیه آله و سلمخود از صلوات بدون آل نهی نموده و آن را «بتراء» خوانده است.آل پیامبر در مکتب امامیه منحصر به علی وفاطمه وحسنین علیهم السلام وذریه طاهره ایشان می باشد. اما در مکتب اهل سنت آل پیامبر به متقین ،صحابه، ازواج وذریه وبالاخره امت حضرتاطلاق می گردد .همچنین همه صاحب نظران امامیه جز برخی، صلوات را در تشهد نمازها، خطبه‌های جمعه و نماز میت واجب دانسته‌اند و از میان مذاهب اهل‌سنت، شافعی ها و حنابله صلوات بر محمد صلی الله علیه آله و سلمرا در موارد یاد شده فرض و واجب شمرده‌اند، در حالی که حنفیه و مالکی ها در همه موارد حکم به استحباب و سنت آن می‌کنند.