جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

وب مخزن عظیم و رو به گسترش دادههاست و اغلب منابع اطلاعاتی آن توسط پایگاه داده های رابطه ای ذخیره و مدیریت می شود. امروزه ماشین فهمکردن و دسترسی معنایی به این حجم عظیم از داده ها، یک ضرورت است. در این میان فناوری وبمعنایی با هدف ایجاد قابلیت پردازش روی دادههای وب پیشنهاد شده است. ساخت آنتولوژی نقش محوری را در وبمعنایی برعهده دارد، اما استخراج آنتولوژی از پایگاه دادههای رابطه ای موجود تحت وب بهطوریکه امکان پرس و جوی معنایی فراهم شود، با مشکلاتی روبروست. این مشکلات ناشی از تفاوتهای بین مدل رابطهای و آنتولوژی و همچنین عدمدسترسی مستقیم به پایگاه دادههای رابطه ای تحت وب است. در این پایان نامه شباهت ها و تفاوت های بین مدل رابطه ای و آنتولوژی بهطور دقیق بررسی شدهاست. همچنین از آنجایی که بهطور طبیعی دسترسی مستقیم به پایگاه دادههای رابطه ای تحت وب برای ایجاد آنتولوژی مُیسر نیست، بنابراین روشی نیمه خودکار برای ایجاد آنتولوژی مبتنی بر پیمایش صفحات HTML مرتبط با پایگاه داده های رابطه ای در دامنه ای مفروض پیشنهاد شده است. این روش که «استخراج آنتولوژی با پیمایش صفحات HTML» نام دارد، ابتدا شبه پایگاه داده رابطه ای براساس الگوی موقعیت داده ها در صفحات HTML به عنوان مدل میانی ایجاد و سپس توسط خزنده تاپل های این شبه پایگاه داده رابطه ای از صفحات HTML بازیابی می شود و در ادامه آنتولوژی دامنه و نمونه های آن به کمک قوانین سیستم انتقال از این شبه پایگاه داده رابطه ای استخراج می شود. در روش پیسنهادی به دلیل استفاده از صفحات HTML مبتنی بر سیستم مدیریت محتوا، مشکلات ساخت آنتولوژی از روی صفحات HTML مانند تغییر دائمی صفحات، داده های نامرتبط و ساختار گوناگون صفحات HTML تا حد زیادی برطرف شده است. آنتولوژی دامنه اساتید رشته کامپیوتر دانشگاه های ایران توسط این روش استخراج شده است. دقت و صحت آنتولوژی استخراج شده به ترتیب توسط کارشناس دامنه و استدلالگر ++Fact ارزیابی شده و درنهایت پرس و جوهای معنایی به زبان SPARQL روی آن اعمال می شود. دقت و فراخوانی نتایج حاصل از پرس وجوها روی آنتولوژی استخراج شده، جامعیت قوانین سیستم انتقال، درکنار اجرایی بودن روش پیشنهادی، موفقیت روش پیشنهادی را تأیید می کند.

با رشد فزاینده و لجام گسیخته اطلاعات دیجیتالی و نیاز به دستیابی به اطلاعات مورد نظر از میان خیل انبوه متون و اسناد موجود در زمان معقول، نیاز به سیستم‌های بازیابی اطلاعاتی که بتوانند نیاز اطلاعاتی کاربران را کامل‌تر و دقیق‌تر تشخیص داده و متون و اسناد مرتبط با آن را بازیابی کند، بیش از پیش احساس می‌شود. به دلیل ویژگی‌های خاص زبان طبیعی نظیر چند معنایی عبارت، ارتباطات معنایی نهفته و ... ، تنها مقایسه عبارات موجود در پرس‌جوی کاربران با اسناد موجود به منظور جستجوی نیاز اطلاعاتی کاربران در نمایه سیستم، کافی نبودهو نتایج حاصل نمی‌تواند به طور مطلوب پاسخ‌گوی نیاز کاربران باشد. هدف از انجام این تحقیق شناسایی مفاهیم مستتر در دامنه معنایی متون و اسناد، به منظور استفاده در نمایه‌سازی و بهبود عملکرد سیستم‌های بازیابی اطلاعات می‌باشد. برای انجام این کار دامنه معنایی متن را با استفاده از دامنه معنایی مفاهیم که در پایگاه دانش سیستم تعریف شده، شناسایی می‌نماییم. سپس مفاهیم مستتر در دامنه معنایی متن را استخراج و بر اساس ارتباط معنایی که با متن(مفاهیم موجود در متن) دارند، رده‌بندی می‌کنیم. مفاهیم موجود در صدر رده‌بندی فوق به عنوان مهم‌ترین مفاهیم مستتر در دامنه معنایی متن به نمایه متن افزوده می‌شوند تا در زمان مقایسه پرس‌جوها با نمایه مدنظر قرار بگیرند. پیاده‌سازی ایده فوق به ابداع دو روش اکتشافی، یکی در زمینه مهندسی دانش و هستی‌شناسی و دیگری در زمینه پردازش زبان طبیعی انجامید. در زمینه هستی‌شناسی یک روش جدید برای نمایش مفاهیم توسط یک بردار معنایی در فضای n-بعدی دامنه ارائه شد. برای نگاشت متن به پایگاه دانش سیستم، مفهوم هسته‌های معنایی متن بر اساس زنجیره‌های معنایی ارائه شده و مورد استفاده قرار گرفت.برای ارزیابی ایده‌های موردنظر، سیستم فوق به صورت یک ماجول پیش‌پردازش‌گر به یک سیستم بازیابی اطلاعات فضای برداری وزن‌دار(VSM) افزوده شده و تغییرات عملکرد این سیستم در حالت عادی (بدون وجود ماجول پیش‌پردازش‌گر) و هنگامی که ورودی آن از سیستم مورد نظر ما تامین می‌شود، مقایسه شد. در پیاده‌سازی ماجول پیش‌پردازش‌گر معنایی از WordNet به عنوان پایگاه دانش سیستم استفاده شد. نتایج ارزیابی عملکرد سیستم بر روی 4 مجموعه از اسناد آزمایش سیستم‌های بازیابی اطلاعات، حاکی از عملکرد نوید بخش در صورت تعیین مقادیر مناسب برای پارامترهای ورودی و استفاده از پایگاه دانش مناسب می‌باشد.

منطقه مورد مطالعه در شمال استان آذربايجان غربی، در شمال شهر ماکو و در جنوب روستای آداغان، در شمال روستای علی آباد واقع شده است. فاصله شهرستان ماکو با تبریز 250 کیلومتر و با شهرستان ارومیه 275 کیلومتر می باشد. نهشته های پرمین در ایران به خصوص در البرز – آذربايجان برونزدهاي گسترده‎اي دارند. در اين زون، سه واحد سنگ‎چينه‎اي به نام‎هاي سازند دورود (در زير)، روته (در وسط) و نسن (در بالا) معرف توالي‎هاي پرمين ‎هستند. اين سازندها هر يك به تنهايي يك چرخه رسوبي كامل ‎هستند كه ميان دو سطح فرسايشي جاي دارند. در بين سه سازند ياد شده، به ويژه در البرز باختري و آذربايجان، چرخة دوم پرمين (سازند روته به سن مرغابین) بيشترين رخنمون را دارد و چنين استنباط مي‎شود كه در زمان رسوبگذاري سازند روته، درياي پرمين بيشترين گسترش را داشته است. سازند روته در سراسر نواحى دره روته حدود 230 متر ضخامت دارد، ولى در دره کرج اين ضخامت به حدود 300 متر مى‌رسد. در برخى نواحى بويژه در مناطقى که قسمتهاى بالائى سازند روته فرسايش يافته و يا بوسيله نهشته‌هاى سازند شمشک بصورت همشيب و با نبود چينه‌اى پوشيده مى‌شود، اندازه‌گيرى ضخامت واقعى آن امکان‌پذير نمى‌باشد. در نواحى شمالى آذربايجان بويژه، در نواحى ماکو و مراغه اين ضخامت از 700 متر نيز تجاوز مى‌کند.نهشته های پرمین در منطقه ماکو شامل سنگ آهک های خاکستری تیره با ضخامت حدود 926 متر می باشد که بر اساس مطالعات لیتوستراتیگرافی می توان به سه واحد: سنگ آهک های بلروفون دار ، سنگ آهک های چرت دار و سنگ آهک های توده ای کریستالیزه و دولومیتی تقسیم کرد. مرز زیرین نهشته های پرمین به صورت هم شیب با سازند ایلانقره و مرز بالایی آن به صورت ناپیوستگی زاویه دار با سازند قم می باشدبر اساس مطالعات میکروفاسیس و محیط رسوبی، 9 میکروفاسیس مربوط به زیر محیط های پهنه جذر و مدی، لاگون، سدی، دریای محصور و باز (رمپ درونی )، رمپ میانی و رمپ بیرونی شناسایی شده که وابسته به یک محیط رمپ هموکلینال می باشند.مطالعات بیوستراتیگرافی منجر به شناسایی 4 بیوزون شده است که سن Murghabian-Djulfian را برای نهشته های پرمین در برش مورد مطالعه نشان می دهند.مطالعات حساسیت مغناطیسی و تطابق نتایج حاصل از این مطالعات با مطالعات حاصل از میکروفاسیس و محیط رسوبی و بیوستراتیگرافی نشان می دهد که نرخ کربنات زایی عامل بسیار موثر در حساسیت مغناطیسی است. همچنین تعیین مرز Midian-Djulfian (انتهای Guadalupian) که با انقراض دسته جمعی برخی از خانواده های فوزولیناتا همراه است با استفاده از حساسیت مغناطیسی امکان پذیر است.

گسترش بیش از حد وب، نیازِ بر سامانه‌های بازیابی اطلاعات را بیش از پیش نموده‌است. یکی از این دست سامانه‌ها، که تحقیقات بسیاری را معطوف خود نموده‌است، موتور‌های جستجو هستند. رشدِ نماییِ استفاده از موتور‌های جستجو در میان کاربران وب به‌اندازه‌ای است که بسیاری حتی در انجام کار‌های روزمره، استفاد از آن را در اولویت قرار می‌دهند. این میزان رشد نمایان‌گر نیاز بر تمرکز بیش از پیش بر توسعه موتور‌های جستجویی با قابلیت بیشتر در پاسخگویی به نیاز کاربران است. ازجمله نیاز‌های مهم کاربران، بازیابی صفحاتِ وب مبتی بر دامنه خاص، جستجوی دقیق‌تر، ارائه رهنمون‌های مناسب و رتبه‌بندی کارآمد صفحات وب است. این نیاز‌ها درطی تحقیقاتِ جامع منجر به معرفی مفاهیم معنایی در موتور‌های جستجو شده‌است. امروزه تمرکز بسیاری از توسعه‌دهندگان موتور‌های جستجو، مهاجرت از موتور‌های جستجوی نحوی خود به‌سمت موتور‌های جستجوی معنایی است. بیان انجام این مهاجرت در کلام ساده بوده و پیاده‌سازی آن نیاز به ممارست فراوان دارد. از جمله مشکلات موجود استخراج دانش دامنه‌ای و مبتنی بر زبانی است که موتور‌های جستجو با آن روبرو هستند.این پایان‌نامه آغاز نگرشی در جهت توسعه موتور‌های جستجوی معنایی به زبان فارسی در حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات است. بر اساس معماری ارائه‌شده برای موتور جستجوی معنایی خود، دو رویکرد مورد توجه بوده‌است. در بخش نخست از این پایان‌نامه مکانیزم خزش متمرکز مورد توجه بوده‌است. خزش‌گر یکی از مهم‌ترین و شکننده‌ترین مولفه هر موتور جستجو است که وظیفه استخراج صفحات وب به‌منظور استفاده‌های آتی، همانند یادگیری هست‌شناسی و ساخت شاخص، را بر‌عهده دارد. در این میان مکانیزم خزش متمرکز جدیدی ارائه و مورد ارزیابی قرار گرفت. در بخش دوم، یادگیری هست‌شناسی به‌عنوان زیربنای موتور‌های جستجوی معنایی مورد تحقیق و بررسی قرار گرفت. یادگیری هست‌شناسی در صفحاتِ حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات به زبان فارسی با مشکلات و نقیصه‌هایی همراه بوده که این نقیصه‌ها مورد بررسی قرار گرفته و لزوم پیاده‌سازی نرم‌افزار‌هایی در این باب به چالش کشیده‌شده‌است. بنابر الگوریتم‌های یادگیری هست‌شناسی مورد استفاده، مهم‌ترین نقطه ضعف در این حوزه عدم وجود نرم‌افزار‌هایی مناسب پردازش زبان طبیعی به زبان فارسی است.

امنیت بزرگ‌ترین چالش بر سر راه استقرار و کاربرد رایانش ابری در مقیاس وسیع می باشدومکانیزم های سنتی امنیت قابل استفاده در رایانش ابری نمی‌باشند. اعتماد نقش مهمی در برقراری تعاملات امن و سودمند در محیط رایانش ابری دارد و می‌تواند جایگزین مناسبی برای مکانیزم‌های سنتی امنیت باشد. به دلیل رشد تراکنش‌های بر خط و فعالیت‌های تجارت الکترونیک در سال‌های اخیر، طراحی چارچوب شهرت و اعتماد برای سرویس‌های الکترونیکی، زمینه‌ای است که توجه بسیاری را به خود جلب کرده است. یکی از پارامترهای مهم در سیستم‌های سنجش اعتماد، قابلیت تشخیص زمینه فعالیت است. برای وارد کردن پارامتر زمینه فعالیت در محاسبات اعتماد، از روش تشخیص شباهت بین زمینه‌ها استفاده می‌شود. این روش می‌تواند بین زمینه‌های مختلف، بر حسب میزان اختلاف آن‌ها، تفاوت قائل شود و زمینه‌های مشابه یکدیگر را شناسایی کند.تحقیق پیش رو به مدل سازی ارتباط بین زمینه‌های مختلف بر اساس ساختارهای آنتولوژی و سلسله مراتبی پرداخته است. مدل پیشنهادی با توجه به داده‌های واقعی موجود در سیستم‌های تجارت الکترونیک که در عمل در حال بکار گیری هستند، مورد بررسی قرار گرفته است و نتایج نشانگر این است که زمینه می‌تواند 70 درصد عملکرد سیستم‌های فعلی اعتماد را بهبود بخشد.در این پژوهش پس از ارزیابی صحت عملکرد مدل در سیستم‌های تجارت الکترونیک، مدل را وارد حوزه رایانش ابری کرده‌ایم و نشان داده‌ایم که از این مدل می‌توان در حوزه رایانش ابری نیز استفاده نمود.

آنتولوژی به معنای تعریف صوری مفاهیم می‌باشد. برای ذخیره‌سازی آنتولوژی، دو روش مهم، روش‌های مبتنی بر حافظه و روش‌های ذخیره‌سازی در مدل داده رابطه‌ای می‌باشند. یکی از مشکلات روش‌های مبتنی بر حافظه که در برنامه‌های استدلال‌گری مانند pellet استفاده می‌شوند این است که مدت زمان اجرای پرس‌و‌جو نسبتا زیاد می‌باشد. پایگاه‌های داده رابطه‌ای به دلیل مزایایی همچون بالا رفتن سرعت دست‌یابی به اطلاعات، تضمین بالای امنیت محل نگه‌داری اطلاعات، کاهش هزینه‌های نگه‌داری، استفاده همزمان چند کاربر از یک داده و تخصیص سطوح مختلف دسترسی به گروه‌های مختلف کاری و همچنین امکان استفاده برنامه‌های کاربردی گوناگون از اطلاعات موجود در پایگاه‌داده رابطه‌ای، جهت ذخیره‌سازی آنتولوژی مناسب می‌باشند. روش‌های مبتنی بر مدل داده رابطه‌ای نیز که تا کنون ارایه شده‌اند دارای مشکلاتی مانند حجم بالای تعداد جداول تولید‌شده، طولانی بودن مراحل الگوریتم، عدم انعطاف‌پذیری در مقابل اعمالی همچون اضافه و حذف نمودن و همچنین به‌روزرسانی مفاهیم موجود در آنتولوژی و طولانی بودن زمان اعمال تغییرات و در نهایت عدم امکان پیاده‌سازی بیشتر روش‌ها، می‌باشند. روش ارایه‌شده در این پایان‌نامه، روشی مبتنی بر تکنیک نگاشت می‌باشد و با ایجاد تعداد ثابت 5 جدول به ذخیره‌سازی مفاهیم موجود در آنتولوژی نظیر کلاس‌ها و روابط بین آن‌ها، ویژگی کلاس‌ها، محدودیت ویژگی‌ها و همچنین نمونه‌های ایجاد شده از کلاس‌ها، به ذخیره‌سازی مفاهیم در پایگاه‌داده رابطه‌ای می‌پردازد. روش پیشنهادی که به صورت کامل پیاده‌سازی شده است، مزایایی نظیر بهینه بودن زمان پرس‌وجو، کم بودن مراحل الگوریتم، امکان ایجاد تغییرات و قابلیت پیاده‌سازی را به طور کامل پوشش می‌دهد، همچنین فاکتورهایی مانند مدت زمان اجرای پرس‌وجو،صحت، کامل بودن، مقیاس‌پذیری، تعداد مراحل الگوریتم، تعداد جداول ایجاد شده، پیچیدگی مدل نهایی و فهم آسان آزمایش شده اند که نتایج حاصل از روش پیشنهادی، در بسیاری از معیار‌های ذکر شده دارای عملکرد بهتری می‌باشد.

داده های پیوندی که زیرمجموعه ای از وب معنایی می باشد، عبارت است از داده های ساختارمندی، که با یکدیگر توسط ارتباطات معنادار در ارتباط هستند. در حال حاضر، موسسات، سازمانها و افراد مختلفی در تلاش برای انتشار داده های خود به صورت داده های پیوندی می باشند تا آنها را به فضای داده جهانی ملحق کنند، اما به علت آشنا نبودن با مفاهیم تخصصی این روند به کندی صورت می گیرد. از این رو، چارچوبهایی جهت انتشار داده ها در زمینه های مختلف بر پایه اصول داده های پیوندی مورد نیاز است. هدف این تحقیق، ارائه چارچوبی جهت انتشار اطلاعات کتابها، که یکی از نیازهای اساسی محققان و کاربران مختلف است، بر پایه اصول داده های پیوندی می باشد. در چارچوب پیشنهادی ابتدا داده ها دریافت و جهت انتشار آماده سازی می شوند. سپس این داده ها به فرمت RDF تبدیل می شوند و پس از شناسایی منابع داده خارجی مرتبط، پیوندهای لازم با استفاده از هستان شناسی های مناسب برقرار می گردند. یک مجموعه داده نمونه از اطلاعات کتابهای یک کتابخانه، توسط چارچوب مورد نظرمنتشر شده است. ارتباطات برقرار شده بین مجموعه داده نمونه و فضای داده جهانی، توسط معیارهای مقبولیت (دقت و فراخوانی) مورد تحلیل و ارزیابی قرار گرفته است. نتایج این ارزیابی حاکی از دقت بالا در انتخاب منابع هدف می باشد. در انتها با انتشار مجموعه لغات voiD، اطلاعات آماری، ساختاری و بنیادی مجموعه داده نمونه منتشر شده است.

در دنیای امروز سرعت چشم‌گیر رشد علم و دانش، همچنین تغییر شکل داده به مفاهیم در دانش و افزایش روز افزون مفاهیم و ارتباط بین آنها قابل چشم‌پوشی نیست. در نتیجه نیاز به ساختاری برای نمایش دانش ضروری است. آنتولوژی یک ساختار بنیادی برای مفهوم دانش است که به خوبی مفاهیم و ارتباط بین آنها را نشان می‌دهد. از آنجاکه مفاهیم و ارتباط بین آنها روز به روز گسترده‌تر و بیشتر می‌شوند و در گذر زمان تغییر می‌پذیرند و همچنین فراگیرتر شدن استفاده از آنتولوژی در حوزه‌های مختلف تکامل آنتولوژی تبدیل به یک مسئله مهم شده است. با توجه به اهمیت موضوع هدف این پایان‌نامه ارائه روشی برای تکامل خودکار آنتولوژی است. همچنین نظر به مزایای استفاده از پیشکارهای هوشمند، در این پایان‌نامه روشی برای تکامل خودکار آنتولوژی در محیط چندپیشکاره هوشمند ارائه است. آنتولوژی به گونه‌ای تکامل می‌یابد که قابل استفاده باشد. پیشکارهای هوشمند با استفاده از دریافت‌هایی که از محیط دارند تغییرات را احساس می‌کنند، سپس تغییرات را روی آنتولوژی اعمال می‌کنند و آنتولوژیتکامل می‌یابد. پس از ارزیابی آنتولوژی حاصل، ملاحظه می‌شود که روش پیشنهادی از دقت قابل قبولی برخوردار است.