جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

کتاب حاضر، منسوب است به يکي از شاگردان خاص امام صادق (ع) به نام «مفضل بن عمر الجُعفي الکوفي» که از طريق «محمد بن سنان» نقل شده است. «مفضل» چهار جلسه نزد حضرت صادق (ع) شتافت و سخنان او را که به وي املاء مي‌فرمود، مکتوب کرد. متن حيرت‌انگيز اين کتاب، مورد تأييد علما واقع شده است. اين احاديث که از لسان مبارک امام صادق (ع) صادر شده و هم‌اينک در دست است روايتي طولاني است در توحيد، معروف به «توحيد مفضل». راوي اين کتاب يکي از تربيت‌يافتگان حوزه شکوفاي شيعه است.

«ای مفضل! برای تو دل را وصف‌می‌کنم: دریچه‌هایی مقابل شش هست. مقابل هر دریچه، روزنه‌هایی در قلب هست که بادزن دل است. اگر اینها مقابل یکدیگر نباشند نسیم و نفس به دل نمی‌رسید و آدمی هلاک می‌شد.» مطالب بالا، گوشه‌ای از سخنان امام صادق(ع) خطاب به مفضل بن عمر، در رابطه با دلایلی که در مخلوقات بر اثبات خالق وجود دارد، می‌باشد که در این کتاب گردآوری‌شده‌است.

کتاب حاضر؛ ترجمة حدیث «مفضّل» ـ حدیثی درباره آموزش خداشناسی از سوی امام جعفر صادق(ع) به یکی از شاگردانش با نام مفضّل بن عمر ـ اختصاص دارد و در چهار فصل تدوین یافته است. آفرینش انسان؛ آفرینش حیوانات؛ خلقت طبیعت؛ علل آفات و بلاها. در بخش از کتاب آمده است: «مهم‌ترین مسأله در زندگی انسان کنونی، شناخت خداوند متعال است و اکثر مشکلات روحی و روانی، مادّی و معنوی، اجتماعی و سیاسی، به مسألة خداشناسی و شناخت مبدأ و معاد مربوط می‌شود. اگر انسان خدا را در زندگانی خود دخیل بداند و به طور واقعی به خدا باور داشته باشد، بر اکثر ناراحتی‌ها و مشکلات غلبه خواهد کرد. برای این‌که به معرفت خداوند دست یابیم چه بهتر که از بیانات رئیس مذهب تشیع به حضرت امام جعفر صادق(ع) به صفات و افعال خداوند آشنا شویم.»

کتاب حاضر مشتمل بر برگردان فارسی کتاب «توحید مفضل» نوشتة «مفضل بن عمر» (قرن دوم ق) و ترجمة «محمدباقر مجلسی» است. در آن کتاب امام صادق (ع) (83 ـ 148 ق) اصول خداشناسی را به مفضل بن عمر معرفی کرده است. در این معرفی به منفعت اطفال، تدبیر آفریده شدن اعضای بدن، چگونگی رسیدن غذا به جمیع بدن، آفریده شدن زن و مرد و حکمت آن، حکمت خلق عناصر چهارگانه، خلق آفت‌ها برای انسان و حیوان، اشجار و گیاه و حکمت آن و... پرداخته شده است.

اين کتاب املاي امام جعفر صادق (ع) بر مفضل بن عمر جعفي کوفي مي‌باشد. امام (ع) کتاب را در چهار جلسه و چهار روز از صبح تا ظهر بر مفضل املا کردند. آن حضرت در اين کتاب با بيان شگفتي‌هاي آفرينش، به اثبات آفريدگار حکيم و دانا پرداخته‌اند. توحيد مفضل از کتاب‌هاي ارزشمند و معتبر شيعه در مباحث اعتقادي محسوب مي‌شود. امام صادق (ع) در آغاز، ناآگاهي از اسباب و شيوه آفرينش جهان هستي را علت انكار يا شک عده‌اي در وجود خداوند متعال بيان مي‌فرمايد. سپس به بيان آفرينش جهان و خلقت انسان و اعضاي بدن او، مانند دستگاه گوارش و حواس پنج‌گانه مي‌پردازد و از آنها به حکمت و قدرت و علم خداوند که آفريننده آنهاست استدلال مي‌کند. امام (ع) در جلسه دوم به بيان شگفتي‌هاي جهان حيوانات، مانند اسب، فيل، زرافه، ميمون، سگ، مرغ، خفاش، زنبور عسل، ملخ، مورچه و ماهي مي‌پردازد. در جلسه سوم شگفتي‌هاي آسمان و زمين مانند رنگ آسمان و طلوع و غروب خورشيد، و فصل‌هاي سال و خورشيد و ماه و ديگر ستارگان و حرکت بسيار سريع آنها در آسمان و آفرينش سرما و گرما و باد و هوا و چگونگي ايجاد صدا و کوه‌ها و گياهان را بيان مي‌نمايد. جلسه چهارم هم به بيان حقيقت مرگ در شناخت جهان و حقايق هستي اختصاص‌ يافته است.