جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

این رساله با عنوان «قرآن کریم و کتاب مقدس هندوها» در چهار بخش و ده فصل تنظیم شده است: بخش اول: این بخش در دو فصل به معرفی قرآن کریم و اوپانیشادها پرداخته است؛ فصل اول: تاریخچه پیدایش اوپانیشادها، علت پیدایش و تعداد آن‏ها، شرح‏هایی که بر آن نوشته شده، اهمیت و ارزش آن‏ها نسبت به کتاب‏های دیگر هندو و نگاهی به محتوا و مفاهیم آن‏ها را دربر دارد و فصل دوم: به بررسی موضوعاتی از قبیل: اهمیت قرآن نزد مسلمانان، وحی و اقسام آن، آغاز نزول قرآن کریم و چگونگی نزول آن، اهتمام رسول اکرم| در حفظ و نگهداری قرآن از تحریف و تاریخ نگارش قرآن پرداخته است. بخش دوم: این بخش در سه فصل به معرفی آتمن و برهمن، اهمیت، حقیقت و خصوصیت‏های ذات خداوند متعال و مقایسه هر دو کتاب پرداخته است. بخش سوم: این بخش به بررسی اوصاف خداوند از نگاه اوپانیشادها و از نگاه قرآن پرداخته و جنبه‏های مشترک آن‏ها را مورد بررسی قرار داده است. بخش چهارم: این بخش در دو فصل، نظریات هر یک از این کتاب‏ها را مورد بررسی قرار داده است. فصل اول به سرنوشت انسان‏ها پس از مرگ از نگاه اوپانیشادها و فصل دوم به اهمیت و ضرورت معاد، مرگ، برزخ، حساب، بهشت، دوزخ، گروه بهشتیان ودوزخیان و جاودانگی با استناد به آیاتی که به وقوع و فلسفه معاد دلالت دارند پرداخته است.

ما قمنا به فی هذا البحث عباره عن تعریب رساله "التذکره فی المبدأ والمعاد" للخواجه نصیر الدین الطوسی، والتی تعتبر من الرسائل القیّمه والنادره التی ألّفها الطوسی على مبنى أهل الولایه وسالکی طریق الآخره، وما شاهدوه من حقائق المبدأ والمعاد وأحوال یوم القیامه، کما هو مسطور فی القرآن الکریم، وبما جرى على لسان الأنبیاء والأولیاء. لهذا تختلف هذه التذکره کل الاختلاف عن کتاب المبدأ والمعاد للشیخ الرئیس، أو المبدأ والمعاد للملّا صدرا، اللذَینِ کُتِبَا وفقا لمبانی الحکماء، وبالمنهج الاستدلالی البرهانی وحده. إن أکثر فصول هذه التذکره، المکونه من عشرین فصلا، تدور حول مسائل المعاد وتفاصیل ما یجری فی یوم القیامه، کالحشر والجنه والنار والصراط وصحائف الأعمال والثواب والحساب وذکر المیزان ونفخات الصور وأبواب الجنه والنار وخزنتهما وسواقی الجنه والحور العین وغیرها. إلا أن المعاد لما کان هو العود إلى الفطره الأولى، والرجوع حقیقه إلى المبدأ تعالى، کان من الضروری الاشاره إلى المبدأ الحق تعالى فی بضعه فصول، ومن ثم تسمیه هذه التذکره بالمبدأ والمعاد.أهمیه هذه التذکره رغم صغر حجمها تکمن فی بیانها وکشفها کثیرا من حقائق وأسرار المعاد، وتفاصیل ما یجری فی یوم القیامه. فهی دعوه فی الحقیقه للانسان لأن یسلک طریق الآخره، معرّفا إیاه مقتضیات هذا الطریق، والموانع التی تمنعه من سلوکه، لیعرفها ثم یرفعها لیکون من أهل الحقیقه والطریقه. توصل إلى أهمیه هذه التذکره کبار الفلاسفه والعلماء کالملّا صدرا والفیض الکاشانی، وأولوا هـذه التذکره أهمیه خاصه، فقاموا بنقلها وشرحها وترجمه بعض فصولها، فی أمهات کتبهم ومصنفاتهم، کالأسفار وعلم الیقین. کما قمت بتعریب شرح آیه الله حسن زاده آملی وتعلیقاته القیّمه على هذه التذکره، التی قام فیها بشرح معانیه، وتوضیح مبهماته، ومضیفا علیها الکثیر مما یستحق الشکر والتقدیر والاهتمام.وقد أضفت قبل ذلک کله، مقدمه تحقیقیه تحلیلیه مهمه، تبین لنا مذهب الطوسی حقیقه ومنهجه المعرفی ومنجزاته العلمیه الکبرى، من خلال تصنیف مولفاته، وتحلیل ما قام به من أعمال عظیمه على مستوى الشرح أو النقد أو التأسیس والابداع. ولم أتعرض إلى المسائل التاریخیه والحوادث السیاسیه الحافله التی عاشها الخواجه فی أوساط الاسماعلیین، أو فی ظل الحکم المغولی وما بعده، إلا فیما یتعلق بالاشکالیه المنهجیه عند الطوسی، وتحلیلنا لتلک الاشکالیه.أما المصادر والمراجع التی اعتمدت علیها فی هذه المقدمه، فهی غالبا مولفات الطوسی الأساسیه فی علم الکلام و الفلسفه والعرفان. وبعض الدراسات الحدیثه. وقد أثبتها فی قائمه المصادر والمراجع فی آخر البحث، وفقا للترتیب الألفبائی لشهره المولف. کما حققت وأثبت معظم المصادر والمراجع التی اعتمد علیها سماحه الشیخ الآملی فی حاشیته وتعلیقته، ولکنی لم اعتمد على الطبعات نفسها التی اعتمدها، وانما على الطبعات الحدیثه والأکثر انتشارا وتحقیقا. کما أنی فی بعض الأحیان لم أتمکن من الحصول على المصدر نفسه الذی اعتمد علیه الشیخ الآملی، فتوسلت بمصادر أخرى تحتوی على النصوص نفسها. أخیرا قد یواجه القارئ بعض العلامات کالنجمه (*) فی عبارات الخواجه الطوسی فی متن الرساله، أو النجمتین (**) فی عبارات الشارح الآملی. فالأولى تعنی أنه یوجد حاشیه للشیخ الآملی على عباره الطوسی، والثانیه تعنی أنه یوجد أشعار بالفارسیه للشیخ الآملی أثبتناها کما هی فی ملحق فی آخر البحث.

هدف این پژوهش بیان تعریف و مراتب تقوا و شناساییصفات متقین از دیدگاه قرآن و دلالت های تربیتیآن در زندگی فردی و اجتماعی انسانها می باشد . سوال های اساسی این پژوهش عبارتند از شناسایی ویزگیهای متقین در قرآن و دلالت های تربیتی آن ، اهمیت تقوا در طی مراتب کمال یابی انسان و بررسی آثار فردی و اجتماعی تقوا در زندگی می باشد.در پاسخ به سوالات فوق ،یافته های این پژوهش بیانگر ویژگیها ی متقین درگروه های فرهنگی واجتماعی، اقتصادی ، عبادی و اخلاقی بوده و سپس مراتب تقوا از مرحله ایمان تا یقین تشریح شده و نیز آثار فردی و اجتماعی تقوا و تاثیرات آن درزندگی انسانها با استناد به آیات قرآن ذکر گردیده است .روش تحقیق در این پژوهش ، روش توصیفی از نوع مطالعه ی کتابخانه ای است . روش گردآوری اطلاعات از طریق مطالعه و بررسی منابع دست اول ، منابع نوشتاری ، منابع الکترونیکیو سایر منابع مربوطه بوده و با توجه به ماهیت موضوع پژوهش ، روش تجزیه و تحلیل یافته هابه شیوه توصیف و استنتاج نظری بوده است . در نهایت پیشنهادهاییدر جهت تکمیل موضوعپژوهش با بررسی صفات اهل بهشت و هدایت شدگان ، بررسی صفات دوزخیان و گمراهان و همچنین بررسی پژوهش حاضربااستفاده از منابع دیگر نظیر نهج البلاغه، روایات ، احادیث ونظریات ائمه اطهار ارائه گردیده و در راستای ترویج فرهنگ تقوا و کسب کاربردی صفات مثقین راهکارهای عملی نظیر برگزاری دوره ها ، غنی سازی منابع و کتب درسی و تهیه فیلم و مستندات سریالی در صداو سیما ، سینماها و ... پیشنهاد شده است.

معاد-که همان زنده شدن موجودات پس از مرگ برای مشاهده اصل و نتایج اعمال نیک وبددر سرای آخرت می باشد-موضوع اصلی این نوشتاراست که ازمنظرصحیفه سجادیه موردبررسی قرارمی گیرد،بدون تردیدمبحث معادازتاثیرگذارترین مباحث عقیدتی است که هرچقدردرباره آن تحقیق وبحث شودبازناچیزاست چرا که ازاصول دین مقدس اسلام شمرده شده وتاثیرفراوانی درنحوه زندگی، موضع گیری هاوچگونگی رابطه انسان باخدای متعال،جهان خلقت ودیگرانسانهادارد،کمااینکه صحیفه سجادیه کتابی است که بحق زبورآل محمد صلی الله علیه وآله لقب گرفته،این کتاب ارزشمندکه درقالب نیایش و مناجات،معارف بسیاری رابیان کرده،آنگونه که بایدوشاید،موردتوجه مجامع علمی قرارنگرفته،چراکه معارف نهفته درآن بصورت مستقل مورد تحقیق وتحلیل اندیشمندان ومحققین واقع نشده است.

با گسترش مطالعات میان‌رشته‌ای، زبان‌شناسی به عنوان دانشی که کاربرد‌های مختلفی در علوم انسانی دارد، در حوزه پژوهش‌های قرآنی نیز، جایگاه ویژه‌ای یافت. یکی از رویکرد‌های زبان‌شناختی مطالعات قرآنی، ساخت‌گرایی است. ساختار به معنای چارچوب تعیین‌کننده مناسبات درونی اجزای یک اثر است. فهم ساختار، جهت فهم عمیق متن، دارای اهمیت است.از آنجا که سوره‌های قرآن، دارای ساختار هندسی هستند؛ هر سوره دارای یک هدف اصلی است و محتوای سوره، با محور‌های فرعی، قابل تفکیک است. هر دسته از آیات سوره، به لحاظ ارتباطی که با هم دارند، ذیل یک محور فرعی قرار می‌گیرند. این محورها در یک نکته اساسی که همان هدف سوره است، مشترک هستند. ساخت‌گرایی نقش هر یک از سه رویه زبانی (سطح آوایی- سطح واژگانی-سطح نحوی)، در رساندن پیام سوره، بررسی می‌کند. با تحلیل سطوح آوایی، واژگانی و نحوی، نتایجی حاصل می‌شود که جنبه دیگری از اعجاز قرآن را بر پایه اصول نقد، نمایان می‌سازد.در این پژوهش با روشی توصیفی-تحلیلی، ساختارهای آوایی، واژگانی و نحوی سوره حاقه، به عنوان سوره‌ای با موضوع اصلی قیامت، بررسی شده و با ترسیم نمودارهای متعدد و تحلیلهای آماری، لایه‌های پنهانی از ساخت‌ها نمایان شد. نتایج بررسی‌های انجام شده نشان می‌دهد، وجود شباهت‌های آوایی، واژگانی و نحوی، می‌توانند دلیلی برای وجود ارتباط معنایی میان آیات باشند. به علاوه، میان صفات و مخارج حروف و معنی آیات ارتباط مستقیمی وجود دارد.از طرفی، با عبور از مفاهیم گذار به سمت قیامت، از نقش فعل کاسته شده و جملات بیشتر به صورت اسمیه بروز می‌نماید. با محور بودن زمین، برخی آثار قیامت به گونه‌ای بیان شده است که گویا زمین اولین نشانه‌های قیامت را تجربه نموده و به دنبال آن بقیه آثار مشاهده می‌شود. در این موارد نوع فعل استفاده شده و باب استفاده از فعل، تفاوت قابل ملاحظه‌ای خواهد داشت.در نهایت مشخص گردید که برخی ساختارها، قابلیت تعمیم به سوره‌هایی با موضوع قیامت و بعضی دیگر، قابلیت تعمیم به کل قرآن را دارند.

قرآن به عنوان یک مجموعه به هم پیوسته به دو بخش محکم و متشابه تقسیم می شود.محکمات آیات مادر مرجع و اساسی هستند و متشابهات نیازمند ارجاع بع محکمات.نظر استقلالی به متشابهات موجب انحراف و سردر گمی می شود. از طرفی از مهمترین منابع فهم قرآن روایات تفسیری ائمه بویژه امام صادق علیه السلام می باشد که باید در رفع شبهات و تصحیح بدفهمی هما مورد توجه قرار گیرد.در این پژوهشبرآنیم تا به روش شناسی روایات تفسیری امام صادق علیه السلام در حوزه یکی از مهمترین مباحث علوم قرآنی یعنی متشابهات بپردازیم تا به مبانی و قواعدی برای فهم درست آیات متشابه دست یابیم.

مباحث نفس یکی از موضوعات پیچیده، پربحث و محوری در مباحث فلسفی و کلامی است. شاید مهم‌ترین وجه این اهمیت، ارتباطِ امکان و کیفیت معاد با مسأله نفس باشد. متکلمان درباره ماهیت نفس اختلاف فراوانی دارند و اغلب آن را غیر مجرد می‌پندارند؛ اما کسانی چون غزالی، فخر رازی، خواجه نصیر و... آن را مجرد دانسته‌اند. قسمت اصلی این مقاله، بررسی آرای یکی از بزرگترین متکلمان عقل­گرا در قرون اخیر، یعنی مرحوم عبدالرزاق لاهیجی است که در آثار مختلف خود به این بحث پرداخته است. بررسی ماهیت و تجرد نفس، رابطه بدن با نفس، حدوث و بقای نفس، تناسخ و... از منظر ایشان محور مباحث اصلی این پژوهش است.

موضوعی که برخی متفکران و فلاسفه را به اندیشه و بحث واداشته قابلیت تفسیر فلسفه یونان به عنوان یک فلسفه الهی است در این مقاله با رجوع مستقیم به آثار افلاطون و ارائه تفسیر و تطبیق مختصری فضای کلی فلسفه افلاطون از این منظر بررسی و تحلیل شده و با استناد به متن عبارات افلاطون نشان داده می شود که فلسفه افلاطون نه تنها یکی از الهی ترین فلسفه های عالم اندیشه است بلکه مادر و سرچشمه تمامی تفکرات اصیل الهی است.

امید به آینده و جاودانگی انسان، از اصول تمام ادیان الهی، نقطه عطف افکار فلسفه بشر و معنابخش زندگی دردآلود آدمی است. میزان و شدت اعتقاد به سرمدیت و جاویدبودن، سرنوشت انسان را در تصمیم‌گیری‌های حساس و خطیر در مسیر زندگی، از آغاز تا پایان عمر رقم می‌زند. از سوی دیگر، هراندازه تصور قانع‌کننده‌تری از چگونگی زندگانی جاوید (زنده شدن مجدد) خود داشته باشیم، طبعا اطمینان قلبی بیشتری پیدا خواهیم کرد. حضرت ابراهیم خلیل علیه‌السلام عطش خویش را در کسب اطلاع از چگونگی رستاخیز آدمیان، با تجربه عینی سیراب کرد، چرا که تصور و تصویر، ابزار تفکر، اندیشه و زمینه‌ساز جهان‌بینی آدمی است.این مقاله کوششی است در تبیین و دست‌یابی به فرضیه‌ها و نظریه برتر و بهتر در سیر صعودی آدمیان و زندگانی جهان واپسین آنان. پس از بررسی فرضیه‌های احتمالی و نظریه‌های ارائه شده در ترسیم جاودانگی انسان سرانجام دیدگاه حکیم متأله صدرالمتألهین به عنوان نظریه برتر مورد اشاره قرار است.

در اين مقاله سعی گرديده تا ديـدگاه كلـی سـهروردی دربـاره فرجـام و سـرانجام نفـس بررسـی گردد. لذا در آغاز به اولين مسئله، يعنی بقای نفس پس از فنای بدن پرداخته شـده و چهـار دليـل شيخ اشراق مبتنی بر پذيرش اين مسئله تبيين گرديده است. سـپس بـه بيـان ديـدگاه وی در مـورد سعادت و شقاوت نفـوس و حقيقـت عـذاب و پـاداش اخـروی پرداختـه شـده اسـت. پـس از آن ديدگاه اشراقی وی درباره احوال نفوس انسانی و طبقات آنان پس از مـرگ تبيـين گرديـده و در پايان، مسئله تناسخ از ديدگاه سهروردی به اجمال بيان شده است و نتيجه گرفته می شـود كـه وی نيز در ابتدا بر مبنای مشايين تناسخ را باطل می داند، اما در اواخر عمر در نظریه خود ترديـد دارد؛ لذا درآخرين كتاب خود ـ حكمهالاشراق ـ با ترديد به ابطال تناسخ سخن می راند.