جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

محدث، مفسر ، متکلم در روایت شاگرد ابی عمرو محمد بن حمدان الحیری و در کلام شاگرد قاضی عبدالجبّار معتزلی بوده است و نقل است که از مقربان تلامیذ قاضی بوده است. در نیشابور حلقه درس داشته است . از شاگردان او اسم کسی نقل نشده است جز ابا سعد اسماعیل بن علی السمّان در روایت و ابو سعد که از کبار حفاظ معتزله است. احتمالا در ابتدا در نیشابور از اتباع ابو القاسم الکعبي اعتزال بغدادی را اخذ کرده است ولی بعدها در ری بنا به تاثیر عبدالجبار معتزلی به اعتزال بصری متمایل شده است.

محدث، فقیه مالکی، احتمالا متکلم اشعری یا اشعری مآب چنان که دأب اصحاب حدیث در مغرب بوده است. از بزرگان اصحاب حدیث و فقه در اندلس بوده است.

محدث و متکلم شیعی. از متقدمین راویان شیعه.

متکلم و مورخ و اهل افتاء از اباضیه شمال افریقا.

محدث فقیه متکلم از حیات او اطلاع چندانی در دست نیست. او را در انواع علوم امام می خوانده اند. از کبار علمای شافعی است و به سبب کتابی با عنوان " اللمع فی الرد علی اهل البدع في مسائل اصول الاعتقاد و ما یخالف فی أهل السنّة أهل الاعتزال و الالحاد" او را از اشاعره می شمارند.

محدث، فقیه شافعی، اصولی، ادیب، شاعر، نحوی، عالم ریاضی و متکلم اشعری. قائل به تفضیل فقه شافعی بر فقه ابو حنیفه بود. از شاگردان ابواسحاق اسفراینی در نیشابور بود. کتاب اصول الدین ، الفرق بین الفر ق و الملل و النحل از آثار اوست. صاحب مناظراتی با کرامیّه نیز بوده است.

رییس فرقه الجواربیة در مورد مذهب او اختلاف است. اشعری او را از مرجئه قائل به تشبیه می شمارد و ابن حزم به صر احت از او به عنوان یک شیعه یا "رافضی" سخن می گوید. عماد الدین طبری امامی به هنگام بحث از اصحاب سفیان ثوری( که صفات را اثبات می کنند و به ظواهر نصوص بدون تعرض به تاویل عمل می کنند) از جواربی به عنوان متأخرین این قوم یاد می کند و مذهب آنها را در نبوت و امامت و عقل و سمع همان مذهب اشعری می داند. معاصر هشام بن حکم وهشام بن سالم جوانیقی و مقاتل بن سلیمان بوده است و یزید بن هارون واسطی و بشر المریسي را تکفیر کرده است. آنچه را که به او نسبت داده اند عموما از جانب مخالفین بوده و مشابه آن صفاتی است که معمولا به هشامین نسبت می دهند. می توان او را بنا به گفته ها از معتقدان به تجسیم تشبیهی دانست که مبتنی بر این نظر ابن سالم است که خداوند به صورت انسان است اما نه از لحاظ گوشت و خون . ابن حزم معتقد است که جواربّی به نص بر ائمه از علی (ع) و اولاد او از جانب پیامبر(ص) قائل بوده است.

محدث و متکلم معتزلی که اعتزال را از واصل بن عطاء و عمرو بن عبید دریافت کرده بود. او معاصر قیام نفس زکیّه و برادرش ابراهیم علیه منصور عباسی بود که عده ای از معتزله در آن قیام شرکت کردند اما عثمال طویل در این خروج شرکت نکرد .