جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

کتاب «منهج ابن تیمیة فی التوحید» به تبیین نظریه وهابیون خصوصا ابن تیمیه درباره توحید و نقد آن می‌پردازد. این کتاب به قلم یحیی عبدالحسن الدوخی و به همت حوزه نمایندگی ولی فقیه در امور حج و زیارت تدوین و از سوی نشر مشعر منتشر شد. در طول تاریخ اسلام هیچ گروه و فرقه‌ای از نظر ضلالت و شذوذات فکری همچون وهابیت وجود نداشته است. این گروه نیز خط سیر فکری خود را از شخص «ابن تیمیه حرّانی متوفی 727 هـ.ق» گرفته‌است. ابن تیمیه همان کسی است که طلب شفاعت از انبیاء و اولیاء علیهم السلام و توسل به ایشان و همچنین زیارت قبور مطهرشان را شرک، بدعت و حرام می‌داند. این مطالب نویسنده کتاب را بر آن داشته تا با نگاشتن این کتاب، مشکلات فکری و افکار ابن‌تیمیه را بشناساند و به نقد و بررسی آن همت گمارد. این کتاب در چهار باب سامان یافته است. باب اول کتاب به مباحث مقدماتی پرداخته است و شامل «بخشی از زندگی ابن تیمیه» و «افکار توحیدی ابن تیمیه و انعکاس آن بر فکر سلفی» می‌شود. باب دوم این کتاب با عنوان اقسام توحید از نظر ابن‌تیمیه و شذوذات عقائد او به «توحید الوهیت و ربوبیت»، «توحید اسماء و صفات» و «تنها بودن ابن‌تیمیه در عقاید توحیدیه‌اش» پرداخته است. مؤلف این کتاب در باب سوم: «شبهه ابن تیمیه در انکار تأویل و مجاز»، «اتهام تجسیم ابن‌تیمیه به هشام بن حکم» و «اتهام تجسیم ابن تیمیه به هشام بن سالم» را تبیین می‌کند. از محاسن این کتاب تحقیق وسیع آن است و همچنین مؤلف به گرفتار شدن وهابیون معاصر در توجیه کلمات ابن تیمیه نیز پرداخته است. مهمترین عناوین: - لمحات من حیاه ابن تیمیه. - اقوال و فتاوی العلماء فی ابن تیمیه. - فکر ابن تیمیه التوحیدی و انعکاسه علی الفکر السلفی. - اقسام التوحید فی نظر ابن تیمیه. - انفراد ابن تیمیه فی عقائد التوحید. - شبهات ابن تیمیه فی انکار المجاز. - التوحید فی المنظومه الفکریه الشیعیه.

تطهير المناهج من التكفير اثر عبدالله دشتی، پیرامون شناخت تکفیر و شرک و ارائه راهکارهایی برای دوری جستن از اندیشه‌های منجر به تکفیر است. اختلاف برداشت از متون در بین پیروان هر دین و آئینی همواره رایج بوده و مسلمانان نیز از این اصل بر کنار نیستند. از این‌رو، اندیشمندان اسلامی تا زمانی‌که اندیشه جدید و اختلاف برداشت نوسبب انکار اصلی از اصول اسلام نگردیده و یا موجب تغییر ماهیت آن نشده باشد و مستند به کتاب و سنت و حکم عقل قطعی باشد، آن را اندیشه اسلامی تلقی نموده و احکام اسلامی را بر صاحب آن اندیشه جاری می‌کنند. اما برخی جریان‌ها و گروه‌ها نیز گاه و بیگاه در امت اسلامی سر برکشیده‌اند و معیار حق و اسلامیت را اندیشه خود دانسته و هرگونه اندیشه مخالف را برنتابیده و محکوم به کفر نموده‌اند. نمونه بارز این جریانات را در صدر اسلام، در میان خوارج می‌توان یافت. این جریان همواره برای امت اسلامی مشکل آفرین بوده است و امروزه وهابیان نیز در این راه گام نهاده و هر گونه اندیشه و باور اسلامی را با محک ناصواب خود می‌سنجند و به راحتی حکم تکفیر و قتل و نابودی صاحب اندیشه را صادر می‌نمایند. اما معیارها و ضابطه‌های آنان برای تکفیر چیست؟ دلایل آن کدام است؟ و راه برون رفت از این‌گونه اندیشه‌ها چیست؟ این نوشتار مشتمل بر یک مبحث مقدماتی و دو فصل با عناوین «حقیقت توحید مشرکان در ربوبیت» و «آیا مسلمانان هم گرفتار شرک در الوهیت شده‌اند» است. نگارنده طی این مباحث کوشیده است معیارها و ضابطه‌های تکفیر را شرح دهد، دلایل گرایش به سوی تکفیر را برشمرد و راه برون‌رفت از این گونه اندیشه‌ها را شرح دهد.

پرسش از رویکرد فلسفی و معرفتی جریان های ایدئولوژیک و تبیین موضع آنها درباره عقل و ارزشِ معرفت شناختی آن، از دغدغه های موجود و در خور تأمل پژوهشگران در قلمرو فلسفه دین است. اهمیت معرفت شناختی این مسئله درباره جنبش های دینی عمدتاَ به دلیل مفروضاتی، مانند نسبت و جایگاه عناصرِ فاخرِ «نقل» و «عقل»، مسئله «کاشفیت» و «صدق و کذب» در هندسه معرفتی و کار ویژه های آنها در قلمرو معرفتی است. این موضوع اخیراً از آن رو بیشتر دارای اهمیت تلقی می شود که دین افزون بر مبانی و منابع معرفتیِ متمایز از علوم اجتماعیِ حاکم، مبدأ تحولاتی واقع شده است که پیدایش جنبشی جهانی و نیرومند به سود حاکمیت دین و نهضت های دینی را نوید می دهد.در این میان، روند پرشتاب شکل گیری موج جدیدی از جریان های سلفی گری در جهان اسلام، نگارنده را به بازکاوی مبانی نظری و افکار پایه ای گروه ها و جریان هایی در حوزه اسلامی رهنمون گردید که از آغاز ظهور، دین داری پیراسته از خردورزی را وجهه همت خود قرار داده اند. در این مقاله از رهگذر مروری بر مبانی سلفی گری نشان داده می شود که چگونه پاره ای از دعاوی هستی شناختی، انسان شناختی و معرفت شناختی، مبانی ارائه رویکرد خاصی در اسلام گرایی واقعه شده و در نتیجه، به بهانه پاک دینی و اصالت ظاهر نقلف ارزش معرفت شناختی عقل برهانی تخطئه می شود.