جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

در این نوشتار بعد از تعریف، جایگاه و ضرورت معاد از دیدگاه بعضی از دانشمندان و فیلسوفان اسلامی به ادله امکان معاد پرداخته می‌شود که عبارتند از قدرت خداوند، زنده شدن زمین و نمونه‌های عینی معاد. از جمله مطالبی که مورد بررسی قرار می‌گیرد دلائل عقلی ضرورت معاد است که به دلیل عقلی اجمالی و تفصیلی تقسیم می‌شود در فصل دیگری از این نوشتار دلائل عقلی و نقلی معاد جسمانی مورد بحث قرار می‌گیرد. کیفیت معاد جسمانی از دیدگاه حکیم مدرس زنوزی و رفیعی قزوینی از مطالب اصلی این نوشتار می‌باشد که قبل از بررسی دیدگاه این دو حکیم، نظریه سه فیلسوف برجسته عالم اسلام یعنی ابن‌سینا، شیخ اشراق و صدر المتألهین (ره) مورد بررسی قرار می‌گیرد که ابن‌سینا معتقد است در معاد جسمانی نفس به اجرام آسمانی تعلق می‌گیرد و بدن نفس همان اجرام آسمانی خواهد بود. حکیم سهروردی بر این باور است که نفس به بدنهای مثالی در عالم مثال یا برزخ تعلق می‌گیرد و ملا صدرا براساس اصولی که در معاد جسمانی مطرح و مبرهن کرده است اعتقادش بر این است که بدن دنیوی با حرکت جوهری به بدن برزخی و یا مثالی که الطف و اشرف از این بدن مادی است، تبدیل می‌شود در نظر ایشان بدن اخروی همان بدن دنیوی است ولی نه با وصف مادی بلکه با وصف اخروی. حکیم زنوزی براساس اصول سه‌گانه خود که عبارتند از 1- فرق داشتن مرکب حقیقی و اعتباری 2-ترکیب نفس و بدن ترکیب حقیقی اتحادی است 3- بعد از مفارقت نفس از بدن نفس به استکمال ذاتی و غایت وجودی خود رسیده، با فاعل و منشأ وجودش متحد می‌شود اما بدن از آن جهت که حامل آثار و ودایع نفس است، با حرکت جوهری به طرف نفس در حرکت خواهدبود و به تبع او حکیم رفیعی قزوینی، معتقدند که بدن با حرکت جوهری با جمیع اجزای بدن به سمت و طرف روح در حرکت است و به سوی نفس مجرد صعود می‌کند نگارنده پس از بررسی و اشکال به دیدگاه این دو حکیم، بر این باور است که در کیفیت معاد جسمانی راه حل صحیح و قابل تبیین راه حلی است که صدر المتألهین (ره) ارائه داده است و دیدگاه این دو حکیم در صورتی قابل دفاع خواهد بود که به نظریه صدر المتألهین بر گردانده شود در غیر این صورت قابل خدشه بوده و راه به جایی نمی‌برد.

"خراسان و مدرسة المعارف الإلهیة" اثر سیدجعفر سیدان است این کتاب به بررسی مکتب تفکیک در گفت‌وگو با آیت‌الله سید جعفر سیدان پرداخته است. نویسنده در مقدمه این کتاب به شرح زندگی آیت‌الله سیدان پرداخته و آورده است در بخشی از این کتاب در توضیح مکتب تفکیک آمده است: مکتب تفکیک جداسازی گفته‌های بشری از معارف وحیانی و حفظ خلوص معارف و شناخت‌های مکتب اهل‌بیت علیهم‌السلام، به دور از آمیختگی با نحله‌ها و مکتب‌های فلسفی و عرفانی بشری است. در این کتاب ادعا شده است: «عموم فقهای امامیه بر استقلال غنای معارف وحیانی اعتقاد داشته و تفکیک این حقایق را از افکار بشری (فلسفی و عرفانی) ضروری می‌دانند، بدین جهت از این دیدگاه به نام «نظریه تفکیک» نام برده شده است. این مکتب، مکتب جدیدی نیست. دارای واقعیتی تاریخی است، تاریخی که سابقه آن به صدر اسلام بلکه به بعثت رسول مکرم اسلام می‌رسد و مبنای سلوک عموم فقها و علمای امامیه است. موضوعات کتاب شامل فلسفه اسلامی، فلسفه اسلامی - دفاعیه‌ها و ردیه‌ها، فلسفه غرب در قرون وسطی، فلسفه غرب در قرون وسطی (مدرسی و اسلامی)، فلسفه قدیم، قرون وسطی و شرق، می باشد

قواعد محالات در فلسفه یکی از پر کاربرد ترین قاعده‌های مباحث فلسفی و از ارکان ضروری شناخت محسوب می‌شود که با ارجاع به وجود شناسی مجوز ورود به مباحث فلسفی یافته و فیلسوفان با این قاعده‌ها توانسته‌اند به بسیاری از پرسشهای کلامی و فلسفی پاسخ دهند. قاعده‌های مهم محالات که پژوهش حاضر به آنها پرداخته عبارتند از: قاعده «استحاله اجتماع مثلین»، قاعده «استحاله تناقض»، قاعده «استحاله دور»، قاعده «استحاله تسلسل»، قاعده «استحاله علیه کل شیءِ لِنفسه»، قاعده «استحاله انفکاک معلول از علت تامه»، قاعده «استحاله توارد العلتین علی معلول واحد»، قاعده «استحاله ترجیح بلامرجح»، قاعده «استحاله اعاده معدوم»، قاعده «استحاله انتقال الاعراض». که علامه‌طباطبائی از این ده قاعده در حل مباحثی نظیر تجرد نفس ناطقه و علم حضوری آن به خود، اثبات واجب‌الوجود و صفاتش، افعال واجب‌الوجود و معاد استفاده نموده است. او با این کار نشان داده که قاعده‌های محالات قابلیت این را دارند که در حلّ بیشتر معضلات فلسفی به کار گرفته شوند. در راستای همین هدف در ابتداء برای ایضاح مفهومی محالات مراد از محال و کاربرد آن روشن شده است و سپس کاربرد این محالات در حل مسائل فلسفی از آثار علامه‌طباطبائی اخذ و گزارش شده است.

«معاد شناسی»، یکی از آثار ارزشمند علامه طهرانی بشمار می‌ رود. دوره کتاب های «معاد شناسی» نگارش سخنرانی های مجالسی است که توسط علامه طهرانی با عنوان معاد برگزار می شده است. معاد یکی از اصول عقاید پنج گانه شیعه است و در این زمینه سخنان زیادی گفته شده و کتب فراوانی نگارش یافته است. ایشان با استفاده از آیات قرآنی و اخبار معصومین علیه‌ السّلام و ادله عقلی و مطالب ذوقی کیفیت سیر و حرکت انسان در دنیا و نحوه تبدل و نشأت غرور به عالم حقائق و ارتحال او به سوی خدا را به نحو وافی وافر مطرح کرده‌ اند. مولف همچنین درباره عالم برزخ، نحوه خلقت فرشتگان، نفخ صور، حشر و نشر مردم در صحرای قیامت، حساب و کتاب، میزان، صراط، شفاعت، بهشت و دوزخ بحث مستوفایی به عمل و در خلال مباحث به داستان‌ های جذاب و شیرینی اشاره می‌ کند. این مباحث در حدود ده مجلد خواهد شد که قسمت معاد شناسی از دوره علوم و معارف اسلام را تشکیل می دهد. اهم عناوین و مباحث جلد سوم عبارتند از: تلازم‌ مشاهدۀ‌ موجودات‌ مثالیّه‌ و نسیان‌ عالم‌ کثرت، امید عفو برای‌ مستضعفینی‌ که‌ راه‌ وصول‌ به‌ حقائق‌ را ندارند، کیفیّت‌ ارتباط‌ عالم‌ برزخ‌ با عالم‌ طبع‌ و قبر، ارتباط‌ ارواح‌ با اهل‌ دنیا، قرین‌ بودن‌ ملکوت‌ برزخی‌ انسان‌ با او در برزخ.

«معاد شناسی»، یکی از آثار ارزشمند علامه طهرانی بشمار می‌ رود. دوره کتاب های «معاد شناسی» نگارش سخنرانی های مجالسی است که توسط علامه طهرانی با عنوان معاد برگزار می شده است. معاد یکی از اصول عقاید پنج گانه شیعه است و در این زمینه سخنان زیادی گفته شده و کتب فراوانی نگارش یافته است. ایشان با استفاده از آیات قرآنی و اخبار معصومین علیه‌ السّلام و ادله عقلی و مطالب ذوقی کیفیت سیر و حرکت انسان در دنیا و نحوه تبدل و نشأت غرور به عالم حقائق و ارتحال او به سوی خدا را به نحو وافی وافر مطرح کرده‌ اند. مولف همچنین درباره عالم برزخ، نحوه خلقت فرشتگان، نفخ صور، حشر و نشر مردم در صحرای قیامت، حساب و کتاب، میزان، صراط، شفاعت، بهشت و دوزخ بحث مستوفایی به عمل و در خلال مباحث به داستان‌ های جذاب و شیرینی اشاره می‌ کند. این مباحث در حدود ده مجلد خواهد شد که قسمت معاد شناسی از دوره علوم و معارف اسلام را تشکیل می دهد. اهم عناوین و مباحث جلد چهارم عبارتند از: علائم‌ پیدایش‌ قیامت، علائم‌ قیامت، نفخ‌ صور و زنده‌ شدن‌ مردگان، مراد از زنده‌ شدگان‌ به‌ صور و افراد مورد استثناء، کسانی‌ که‌ در اثر نفخ‌ صور نمی‌ میرند مُخلَصین‌ هستند، انبیاء و ائمّه‌ متحقّق‌ به‌ اسماء الله‌ الحُسنی‌ هستند. معنای‌ وجه‌ الله‌ و وجه‌ موجودات و...

«معاد شناسی»، یکی از آثار ارزشمند علامه طهرانی بشمار می‌ رود. دوره کتاب های «معاد شناسی» نگارش سخنرانی های مجالسی است که توسط علامه طهرانی با عنوان معاد برگزار می شده است. معاد یکی از اصول عقاید پنج گانه شیعه است و در این زمینه سخنان زیادی گفته شده و کتب فراوانی نگارش یافته است. ایشان با استفاده از آیات قرآنی و اخبار معصومین علیه‌ السّلام و ادله عقلی و مطالب ذوقی کیفیت سیر و حرکت انسان در دنیا و نحوه تبدل و نشأت غرور به عالم حقائق و ارتحال او به سوی خدا را به نحو وافی وافر مطرح کرده‌ اند. مولف همچنین درباره عالم برزخ، نحوه خلقت فرشتگان، نفخ صور، حشر و نشر مردم در صحرای قیامت، حساب و کتاب، میزان، صراط، شفاعت، بهشت و دوزخ بحث مستوفایی به عمل و در خلال مباحث به داستان‌ های جذاب و شیرینی اشاره می‌ کند. این مباحث در حدود ده مجلد خواهد شد که قسمت معاد شناسی از دوره علوم و معارف اسلام را تشکیل می دهد. اهم عناوین و مباحث جلد پنجم عبارتند از: در طلیعۀ قیامت‌، موجودات‌ با ربط‌ خود به‌ خدا ظهور دارند، خفاء جنبۀ‌ وجه‌ الخلقی‌، و ظهور جنبۀ‌ وجه‌ اللهی‌ در قیامت، معاد بازگشت‌ به‌ خدا و شهود وجه‌ الله‌ است، قیامت‌ در عرض‌ عالم‌ نیست‌ بلکه‌ بر آن‌ احاطه‌ دارد، قیامت‌، عالم‌ نور و اشراق‌ و بروز حقائق‌ است، در قیامت‌، در عین‌ نور و اشراق کفّار و فجّار محجوبند، قیام‌ انسان‌ در پیشگاه‌ خداوند عزّ و جلّ، انکار معاد توسط طبیعیون مبتنی بر اصول علمیه نیست.

«معاد شناسی»، یکی از آثار ارزشمند علامه طهرانی بشمار می‌ رود. دوره کتاب های «معاد شناسی» نگارش سخنرانی های مجالسی است که توسط علامه طهرانی با عنوان معاد برگزار می شده است. معاد یکی از اصول عقاید پنج گانه شیعه است و در این زمینه سخنان زیادی گفته شده و کتب فراوانی نگارش یافته است. ایشان با استفاده از آیات قرآنی و اخبار معصومین علیه‌ السّلام و ادله عقلی و مطالب ذوقی کیفیت سیر و حرکت انسان در دنیا و نحوه تبدل و نشأت غرور به عالم حقائق و ارتحال او به سوی خدا را به نحو وافی وافر مطرح کرده‌ اند. مولف همچنین درباره عالم برزخ، نحوه خلقت فرشتگان، نفخ صور، حشر و نشر مردم در صحرای قیامت، حساب و کتاب، میزان، صراط، شفاعت، بهشت و دوزخ بحث مستوفایی به عمل و در خلال مباحث به داستان‌ های جذاب و شیرینی اشاره می‌ کند. این مباحث در حدود ده مجلد خواهد شد که قسمت معاد شناسی از دوره علوم و معارف اسلام را تشکیل می دهد. اهم عناوین و مباحث جلد ششم عبارتند از: معاد حتمی‌ است‌، و زنده‌ شدن‌ بواسطۀ‌ اسم‌ «المُحیی‌» است، بارش‌ باران‌ حیات‌ برای‌ حیات‌ مردگان، شیئیّت‌ اشیاء به‌ صورت‌ آنهاست‌ نه‌ به‌ مادّۀ آنها. دفع‌ شبهات‌ وارده‌ بر معاد جسمانی، دفع‌ شبهۀ‌ منکرین‌ معاد جسمانی‌ و بیان‌ حقّ، معاد جسمانی‌ عنصری‌ و عالم‌ عَرْض‌، و حشر تمام‌ موجودات، تطایر کتب‌ و کیفیّت‌ نامۀ‌ أعمال.

«معاد شناسی»، یکی از آثار ارزشمند علامه طهرانی بشمار می‌ رود. دوره کتاب های «معاد شناسی» نگارش سخنرانی های مجالسی است که توسط علامه طهرانی با عنوان معاد برگزار می شده است. معاد یکی از اصول عقاید پنج گانه شیعه است و در این زمینه سخنان زیادی گفته شده و کتب فراوانی نگارش یافته است. ایشان با استفاده از آیات قرآنی و اخبار معصومین علیه‌ السّلام و ادله عقلی و مطالب ذوقی کیفیت سیر و حرکت انسان در دنیا و نحوه تبدل و نشأت غرور به عالم حقائق و ارتحال او به سوی خدا را به نحو وافی وافر مطرح کرده‌ اند. مولف همچنین درباره عالم برزخ، نحوه خلقت فرشتگان، نفخ صور، حشر و نشر مردم در صحرای قیامت، حساب و کتاب، میزان، صراط، شفاعت، بهشت و دوزخ بحث مستوفایی به عمل و در خلال مباحث به داستان‌ های جذاب و شیرینی اشاره می‌ کند. این مباحث در حدود ده مجلد خواهد شد که قسمت معاد شناسی از دوره علوم و معارف اسلام را تشکیل می دهد. اهم عناوین و مباحث جلد هفتم عبارتند از: نامه عمل یا وصول آن از راست یا چپ، امام مبین و کتاب تکوین و نسخه نامۀ عمل، گواهی بر اعمال و گواهان و شرایط آنها، شرط شهادت، احاطه علمیه بر پنهانیهاست، شهادت أعضاء و جوارح در قیامت، شهادت زمان و مکان در قیامت، شهادت قرآن و اعمال در قیامت، معنای شهادت قرآن در قیامت.

«معاد شناسی»، یکی از آثار ارزشمند علامه طهرانی بشمار می‌ رود. دوره کتاب های «معاد شناسی» نگارش سخنرانی های مجالسی است که توسط علامه طهرانی با عنوان معاد برگزار می شده است. معاد یکی از اصول عقاید پنج گانه شیعه است و در این زمینه سخنان زیادی گفته شده و کتب فراوانی نگارش یافته است. ایشان با استفاده از آیات قرآنی و اخبار معصومین علیه‌ السّلام و ادله عقلی و مطالب ذوقی کیفیت سیر و حرکت انسان در دنیا و نحوه تبدل و نشأت غرور به عالم حقائق و ارتحال او به سوی خدا را به نحو وافی وافر مطرح کرده‌ اند. مولف همچنین درباره عالم برزخ، نحوه خلقت فرشتگان، نفخ صور، حشر و نشر مردم در صحرای قیامت، حساب و کتاب، میزان، صراط، شفاعت، بهشت و دوزخ بحث مستوفایی به عمل و در خلال مباحث به داستان‌ های جذاب و شیرینی اشاره می‌ کند. این مباحث در حدود ده مجلد خواهد شد که قسمت معاد شناسی از دوره علوم و معارف اسلام را تشکیل می دهد. اهم عناوین و مباحث جلد هشتم عبارتند از: در صراط و معنای آن در روز قیامت، حقیقت صراط و انحصار مصداق اعلای آن به امیرالمؤمنین علی علیه السلام، صراط جهنم و راه به سوی بهشت، حقیقت میزان اعمال در روز قیامت، میزان عمل، پیغمبران و امامان هستند، در کیفیت حساب روز قیامت، اختلاف طبقات مردم در آسانی حساب، عمومیت سؤال و حساب برای تمام مردم و...

«معاد شناسی»، یکی از آثار ارزشمند علامه طهرانی بشمار می‌ رود. دوره کتاب های «معاد شناسی» نگارش سخنرانی های مجالسی است که توسط علامه طهرانی با عنوان معاد برگزار می شده است. معاد یکی از اصول عقاید پنج گانه شیعه است و در این زمینه سخنان زیادی گفته شده و کتب فراوانی نگارش یافته است. ایشان با استفاده از آیات قرآنی و اخبار معصومین علیه‌ السّلام و ادله عقلی و مطالب ذوقی کیفیت سیر و حرکت انسان در دنیا و نحوه تبدل و نشأت غرور به عالم حقائق و ارتحال او به سوی خدا را به نحو وافی وافر مطرح کرده‌ اند. مولف همچنین درباره عالم برزخ، نحوه خلقت فرشتگان، نفخ صور، حشر و نشر مردم در صحرای قیامت، حساب و کتاب، میزان، صراط، شفاعت، بهشت و دوزخ بحث مستوفایی به عمل و در خلال مباحث به داستان‌ های جذاب و شیرینی اشاره می‌ کند. این مباحث در حدود ده مجلد خواهد شد که قسمت معاد شناسی از دوره علوم و معارف اسلام را تشکیل می دهد. اهم عناوین و مباحث جلد نهم عبارتند از: عمومیّت‌ معاد برای‌ تمام‌ موجودات‌ زمین‌ و آسمان، شفاعت و مسائل کلی آن، شفاعت‌ کنندگانِ روز قیامت، اصناف‌ شفیعان‌ در روز قیامت، کسانی‌ که‌ مورد شفاعت‌ واقع‌ می‌ شوند، حقیقت‌ شفاعت‌ و ثبوت‌ آن. منبرِ وسیله‌ و پرچم‌ حمد، در روز قیامت‌ از آنِ رسول‌ الله‌ و آل‌ اوست. ساقی‌ حوض‌ کوثر و نهرهای‌ بهشت.