جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

عرفان اسلامى از آغاز ظهور قرن به قرن تکامل یافت در هر قرنى عرفاى بزرگى ظهور کردند و به آن کمال بخشیدند و به سرمایه اش افزودند. البته این تکامل سیرى تدریجى داشت ولى در قرن هفتم به دست محیى الدّین با حرکت جهشى به نهایت کمال خود رسید. او عرفان را وارد مرحله جدیدى کرد که سابقه نداشت. محیى الدّین بیش از دویست کتاب نگاشته مهم ترین کتابهاى او یکى (فتوحات مکیّه) است که درحقیقت یک (دایرةالمعارف) عرفانى است و دیگرى کتاب (فصوص الحکم) است. ملاّصدرا با همه احترامى که براى ابن عربى قائل است امّا از آن جا که خود پژوهشگرى است بى نظیر و داراى نبوغى سرشار در پاره اى مسائل نظر ابن عربى را رد مى کند و در برخى مسائل سخن او را به عنوان تأیید بر پژوهش خویش مى آورد و در مسائلى چند چنین مى نماید که از او تأثیر پذیرفته است. بنابراین نمى توان او را پیرو بى چون وچراى ابن عربى دانست و این واقعیّتى است که ما در سرتاسر نوشته ها و آثار ملاّصدرا بویژه در اسفار با آن روبه رو هستیم. بارى نگارنده به مقتضاى حوصله تنگ این مقاله دیدگاههاى هر دو دانشمند بزرگ را برپایه مسائل مطرح شده در اسفار ملاّصدرا پى مى گیرد و از سایر نگاشته هاى او چشم مى پوشد.

کتاب «وحی و نبوت» نوشته مرتضی مطهری است، که در نه قسمت به تبیین این اصل اعتقادی مسلمانان می پردازد. استاد مطهری در آغاز کتاب ارتباط نبوت را با خدا شناسی توضیح می دهد. اعتقاد به اصل نبوت از اصل هدایت عامه ناشی می شود. اصل هدایت منحصر به انسان نیست اما عالی ترین درجه هدایت و وحی مربوط به سلسله پیامبران است. استاد مطهری در قسمت بعد اختصاصات پیامبران را توضیح می دهد که عبارت اند از: - اعجاز - عصمت - رهبری - خلوص نیت - سازندگی - درگیری و مبارزه قسمت بعدی کتاب به نقش تاریخی پیامبران می پردازد. موضوع بعدی که استاد مطرح می کند تبیین این آموزه قرآنی است که «دین خدا از آدم تا خاتم یکی است... اصول مکتب انبیاء که «دین» نامیده می شود یکی بوده است. قسمت بعدی به معرفی معجزه ختمیّه می پردازد. استاد مطهری در ادامه با تفصیل بیشتری ویژگی های درونی و محتوایی قرآن را بر می شمارد. موضوع مهم دیگری که در کتاب ختم نبوت آمده است، معرفی مشخصات اسلام و ارائه تصویری منظم و نسبتاً جامع از اسلام است. قسمت آخر کتاب به معرفی پیامبر اکرم (ص) اختصاص دارد.

کتاب «نظام حقوق زن در اسلام» تالیف استاد شهید مرتضی مطهری، مجموعه مقالاتی است که به تناوب در مجله زن روز در سال‌ های 45-46 با عنوان «زن در حقوق اسلامی» منتشر شده است. این مجموعه مقالات، نخستین بار در سال 1353 شمسی در قالب کتابی مستقل با مقدمه و پیشگفتار استاد مطهری منتشر شده است. عناوین اصلی این کتاب به یازده بخش، شامل موارد زیر تقسیم می شود: بخش اول خواستگاری و نامزدی؛ بخش دوم ازدواج موقت؛ بخش سوم زن و استقلال اجتماعی؛ بخش چهارم اسلام و تجدد زندگی؛ بخش پنجم مقام انسانی زن از نظر قرآن؛ بخش ششم مبانی طبیعی حقوق خانوادگی؛ بخش هفتم تفاوت های زن و مرد؛ بخش هشتم مهر و نفقه؛ بخش نهم مسأله ارث؛ بخش دهم حق طلاق؛ بخش یازدهم تعدد زوجات

کتاب «سیری در نهج البلاغه» تالیف مرتضی مطهری است. این کتاب همچنان که از نامش پیداست سیری در دنیای پر از زیبایی و شگفتی نهج البلاغه است. استاد مطهری کتاب نهج البلاغه را از نظر موضوعی به هفت بخش تقسیم نموده و توضیحاتی پیرامون آن داده است. در مقدمه این کتاب نیز از نحوه آشنایی خود با نهج البلاغه و دنیای پر راز و رمز آن سخن گفته و همچنین از استاد خود یادی نموده اند. عناوین زیر از جمله ی مطالب این کتاب است: • تاثیر و نفوذ نهج البلاغه و مسئله حکومت. • اعترافات تلخ اهل بیت (علیهم السلام) و خلافت. • انس و لذت زهد و عشق و پرستش. • گناه زدایی، خودیابی و خدا یابی. • آشنایی با منطق علی (علیه السلام) در نهج البلاغه. • وابستگی ها و آزادگی ها. • درجات عبادت ها و تلقی نهج البلاغه از عبادت. • عدل از جود بالاتر است. بطور کلی استاد مطهری درباره سلوک و عبادت، حکومت و عدالت، اهل بیت و خلافت، مواعظ و حکمت ، دنیا و دنیا پرستی و الهیات و ماوراء و الطبیعه از دیدگاه نهج البلاغه سخنی گفته هر چند ایشان بیان می کند که دین سیری ناتمام به گردشی کوچک در دنیای نهج البلاغه است.

کتاب "مدخل إلی العلوم الإسلامية" ترجمه کتاب "کلیات علوم اسلامی" اثر استاد شهید مطهری است. این کتاب جلد دوم از مجموعه کلیات علوم اسلامی است. جلد اول از اين مجموعه شامل دو بخش منطق و فلسفه، جلد دوم مشتمل بر سه بخش كلام، عرفان و حكمت عملى، و جلد سوم دربردارنده دو بخش اصول فقه و فقه است. ويژگى مهم اين سلسله مباحث اين است كه چون در اصل، تقريرات درسهاى استاد شهيد مطهری براى دانشجويان سالهاى اول دانشكده الهيات و معارف اسلامى دانشگاه تهران بوده، با بيانى روان و شيوا اطلاعات بسیار جالبی را برای آشنایی ابتدایی با این علوم فراهم می کند.

کتاب "حداثة عند كانط في رحاب آراء الشيخ مرتضى مطهري" ترجمه کتاب "دوران نقادی: تحلیل کانت از مدرنیته و نقد آن از دیدگاه مرتضی مطهری" می باشد که توسط استاد "علي أكبر أحمدي" به رشته تحریر درآمده است موضوع کتاب حاضر، بررسی دیدگاه‌های «ایمانوئل کانت» (1724 - 1804) دربارة دوران نو و نقد آن توسط «مرتضی مطهری»، فیلسوف و اسلام شناس معاصر است. دوران نو، در نتیجة مجموعه رخدادهای فکری و اجتماعی در بین سده‌های پانزدهم تا هفدهم میلادی و شکل‌گیری جنبش روشنگری در قرن هجدهم به وقوع پیوست. فیلسوفان و جامعه شناسان و متفکران بسیاری در این حوزه قلم زده و نظریه پردازی کرده‌اند. نگارنده در این اثر نگاهی ویژه به تحلیل‌ها و نقدهای شهید مطهری دربارة آرای کانت داشته است. شهید مطهری با تکیه بر مبانی فلسفی و دینی خاص، مدرنیتة کانت را مورد ارزیابی قرارداده است. این کتاب در دو بخش تحلیل مدرنیته از دیدگاه کانت و نقد مدرنیته کانتی از دیدگاه مرتضی مطهری به قلم دکتر علی اکبر احمدی نوشته شده است. مولف در پیشگفتار کتاب تصریح کرده است که مطهری، کانت را در کنار اشاعره می نشاند و آراء او را وفق مبانی اشعریت تحلیل و تفسیر می کند. از نظر مطهری گوهر تفکر اشعری جدایی تعقل از تدین و در معنایی وسیع تر جداسازی انسان از خداست. مطهری در فلسفه کانت صورت جدیدی از اشعریت می بیند و اگر چه اشعریت جدید نمی تواند در آثار و نتایج متفاوت با اشعریتی باشد که در گذشته متصور بود.

مفاهیمی چون رابطه دین و دولت، دموکراسی، آزادی، حقوق بشر و حقوق زنان و مانند آن ازجمله مفاهیمی است که توجه اندیشمندان اسلامی معاصر را به خود جلب کرده است. چه درحوزه نظری و چه در حوزه عملی تلاش اندیشمندان اسلامی در مواجهه با این مفاهیم نوین، پاسخ به این سوال اساسی است که تا چه حد این مفاهیم با اسلام سازگاری دارد؟ در این میان دو تن از اندیشمندان معاصر اسلامی که سعی در تطبیق موازین و آموزه های اسلامی با مقولات نوین سیاسی نموده اند، محسن کدیور و مرتضی مطهری می باشند که در این پژوهش بر آن هستیم که تفاوتها و شباهتهای اندیشه سیاسی این دو اندیشمند را در زمینه دین و دولت، دموکراسی، آزادی، حقوق بشر و حقوق زنان مورد بررسی قرار دهیم.. کدیور که در آموزه های اولیه خود از نظریه ولایت فقیه انتخابی دفاع می کرد، در نظریه اخیر خود در بحث سکولاریسم و نواندیشی دینی، سکولاریسم به معنی جدایی نهاد دین از دولت را مبنای کار خود قرار داد و آنرا به نفع دین و دولت می داند. اما مطهری از طرح وابستگی دین و سیاست حمایت می کند و لازمه این وابستگی را، وابستگی سیاست به دین تلقی می کند. دموکراسی درنظر هر دو اندیشمند، بهترین و کم ضرر ترین نوع حکومت معرفی می شود که با موازین اسلام و احکام شرعی سازگار است ولی از لحاظ نوع دموکراسی؛ مطهری دموکراسی اسلامی را انتخاب می کند و کدیور، بیشتر به دموکراسی به معنای متعارف آن گرایش دارد. کدیور آزادی را در کنار عدالت مفهوم کلیدی سیاست می داند و ابزار تحقق آزادی را، آزادی بیان و عقیده و مذهب و فعالیت احزاب بدون محدود کردن یا توقف حتی موقت می داند. اما مطهری هرچند به انواع آزادیها اعتقاد دارد و آزادی را لازمه پیشرفت و بقای اسلام می داند و آزادی تفکر و اندیشه را صریحا می پذیرد ولی آزادی عقیده و دین را قبول ندارد. کدیور موازین حقوق بشر و اعلامیه جهانی را بر گرفته از سیره عقلا و مستقلات عقلیه قلمداد می کند که در تفکر اصولی شیعه قابل انطباق است و بشر را از آن حیث که بشر است سزاوار حق می داند. مطهری نیز اگر چه حقوق طبیعی را به عنوان منشا حقوق مورد تاکید قرار می دهد ولی بر خلاف کدیور صریحا مفاد اعلامیه حقوق بشر را نمی پذیرد و انتقاداتی را نسبت به آن عنوان می کند. مسئله حقوق زنان، از جمله مسائلی است که کدیور و مطهری دو نوع گرایش متفاوت را در خصوص آن ایراد نموده اند، کدیور با بیان عدالت مساواتی به جای عدالت استحقاقی، تفاوت فیزیولوژیکی یا بیولوژیکی زن با مرد را باعث تبعیض حقوق زن و مرد نمی داند. و مطهری با بیان حقوق مساوی زنان نه مشابه، معتقد است تفاوت در حقوق طبیعی زن و مرد به نفع هر دو می باشد و باعث تکامل و رشد جامعه و اجتماع می شود لذا کاملا منطقی و عاقلانه است.