جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

‫حاکميت از مسائل بنيادين در فلسفه سياسي اسلام است. تحقيق حاضر در چهار فصل در پي تبيين حاکميت سياسي از منظر فلسفه سياسي اسلامي و نسبت سنجي آن با حاکميت سياسي در افغانستان است. در هر اجتماعي دستگاه حاکميتي لازم است تا بر جامعه کنترل و نظارت داشته باشد و تزاحم منافع افراد و گروهها را کنترل نموده، به سوي قانونمندي و جلب منفعت جامعه سوق دهد. از سوي ديگر، حاکميت سياسي يکي از محوريترين و جديدترين مفاهيم در فلسفه سياسي اسلامي است که نشانگر جوهر دولتها و بيانگر چگونگي رابطه بين حاکم و مردم است. دولت بدون حاکميت، فاقد تشکل و حيات سياسي است و در واقع نه دولتي بدون حاکميت بر پا ميشود و نه ميتواند به حيات سياسي خود ادامه دهد. با اين وجود، حاکميت سياسي در افغانستان به عنوان يک طعمه همواره مورد سرقت قرار گرفته است. حاکميت قومي - قبيلهاي، موروثي، استبدادي و تک حزبي، از معظلات اساسي اين کشور است که باعث گرديده هرگاه جوانههايي از حاکميت ملي در اين کشور در حال روييدن باشد، افرادي از داخل کشور همانند ويروس با حمايتهاي بيروني، اقدام به خشکاندن اين جوانهها نموده و آن را به سمت حاکميت قومي- قبيلهاي سوق دهند. بيسوادي، فقر، آوارگي، عدم توسعه کشور در ابعاد و زواياي گوناگون، قتل وکشتار، بيخانماني، نسل کشيها، بيحرمت شدن انسانها، لگدمال شدن کرامت انساني، بي عدالتي و رعايت نشدن حقوق شهروندان، از دستاوردهاي حاکميت سياسي در افغانستان معاصر بوده است. در اين پژوهش، به منظور ارائه الگويي مناسب براي حاکميت در افغانستان، نخست به ماهيت حاکميت از ديدگاه فيلسوفان سياسي اسلامي و به طور مشخص به ديدگاه فارابي و اين سينا اشاره شده است. سپس گونههاي متفاوت از حاکميت در افغانستان تبيين و بازشناسي شده و نقاط قوت و ضعف حاکميت سياسي با توجه به معيارها و شاخصههاي ارائه شده، بيان شده است. در پايان، راهبرد کلان از حاکميت سياسي مورد نظر در فلسفه سياسي اسلامي در جامعه افغانستان ارائه شده است.

دعا برخاسته از اندیشه، دغدغه و سبک ‌زندگی هر فرد است بررسی ادعیۀ حضرت فاطمه زهرا (س) تا حدودی اندیشه‌های وی را برای ما روشن می‌سازد. ادعیۀ گوناگونی از حضرت فاطمه زهرا (س) نقل گردیده که بخشی از آن‌ها در تعقیبات نماز وارد شده است. قدیمی‌ترین منبع این تعقیبات کتاب "فلاح‌السائل و نجاح‌المسائل" سیدبن‌طاووس (م664ق) و سپس"بحارالأنوار" علامه مجلسی (م 1037ق) می‌باشد که تعقیبات نماز ظهر، عصر، مغرب و عشاء حضرت فاطمه زهرا (س) را که از خود حضرت زهرا (س) صادر شده است، بیان کرده‌اند. در این پژوهش با استفاده از روش "تحلیل محتوای مضمونی" که یکی از روش‌های علمی و دقیق است و با آن می‌توان به یک الگوی جامع از درون‌مایۀ کلام معصوم رسید این تعقیبات به صورت کمّی و کیفی مورد بررسی قرار گرفته است. به‌طور کلی این ادعیه شامل چهار جهت‌گیری «خداشناسی»، «انسان‌شناسی»، «فرجام‌شناسی» و «واسطه‌شناسی» می‌شود که از این میان تمام مضامین دعا مورد تحلیل کمّی واقع شده است اما در تحلیل کیفی تنها به بررسی دو مقولۀ «خداشناسی» و «انسان‌شناسی» که پربسامدترین موضوعات هستند، پرداخته می‌شود. نتایج علمی و سنجش آماری مضامین اصلی این ادعیه حاکی از آن است که مقولۀ خداشناسی شامل صفات جلال و جمال خداوند است و مقولۀ انسان‌شناسی شامل موضوعات نیازهای ‌دنیا و توصیف فقر وجودی انسان می‌شود. قالب‌های بیانی تعقیبات نماز حضرت زهرا (س) عبارت است از: «تسبیح»، «تحمید»، «تکبیر»، «تهلیل»، «مناجات» و «دعا». ایشان در قالب‌های بیانی تسبیح، تحمید، تکبیر و تهلیل به توصیف صفات جلال و جمال خداوند پرداخته‌اند و در قالب‌ بیانی مناجات، به بیان صفات جلال و جمال خداوند و فقر و ضعف خود نسبت به خداوند می‌پردازد، در قالب بیانی دعا نیز نیازمندی‌های خود را که در هر یک از مراحل دنیا، هنگام وفات، عالم برزخ، عالم قیامت و عالم بقا دارند از خداوند مسئلت می‌نمایند. بیشترین توجه‌ حضرت فاطمه زهرا (س) در این ادعیه به نیازهای زندگی دنیایی است زیرا که دنیا را محل بهر‌ه‌گیری برای دیگر مراحل زندگی می‌داند. از دیگر نتایج این پژوهش کشف ساختار هندسی ادعیۀ حضرت فاطمه زهرا (س) است که در هر عصری و برای هر انسانی می‌تواند راهگشا باشد.

‫مدارا به معناي ملايمت و بردباري در برابر رفتار ديگران و قاطعيت به معناي اجراي مناسب قانون و بهره گرفتن از قدرت مشروع در جهت اجراي عدالت، دو دستور اخلاقي – اجتماعی قرآن است، اين دو دستور بر يك سري مباني و اصول بنيادي استوارند، از جملة اين اصول مي توان به، اعتقاد به خدا ، رحمانيت خدا، تقرب به صفات الهي، اجتماعي بودن انسان، هدايت پذيري انسان، كرامت انسان، خدامحوري و نفي اومانيسم، عدالت و... اشاره كرد. مداراي قرآن دايره اي به گستردگي مدارا با كفار و مشركان تا مدارا با هم كيشان دارد؛ رفتار نيك، پرهيز از هر گونه كلام ناپسند، شرح صدر، قبول پناهندگي و... از جمله جلوه هاي مداراي مسلمين با مشركان و كفار است. مجادله احسن، فراخواني به مشتركات ديني، دعوت به گذشت وصبر، از جلوه هاي مدارا با پيروان ساير اديان الهي است. دستور به عفو، صفح، نادیده انگاری خطاها، پاسخ بدی به خوبی، صبر و ...، در ارتباط با برخورد مسلمین با یکدیگر نیز، مورد سفارش اکید قرآن است؛ البته مداراي بي قيد و شرط را هيچ عقل سليمي نمي پذيرد، اگر در جايي مدارا باعث شكسته شدن حقوق الهي يا موجب تقويت جبهه باطل گردد يا عدالت را پايمال کند در اين گونه موارد مدارا جايز نيست و برخورد قاطعانه ضرورت مي يابد؛ اما بر خلاف مدارا كه توصيه حداكثري به آن است، قاطعيت در موارد ضرورت، در ارتباط با عوامل ناامني اجتماعي و...، صورت مي پذيرد؛ نکته اساسی در این زمینه این است که، عملكردها ي قاطعانه به تصريح قرآن بايد در چهار چوب عدالت صورت گيرد. از جمله موارد قاطعيت، قاطعيت در اصول به معناي نرمش ناپذيري با معاندان ارزش ها و اصول اسلامي است، عدم مدارا با اين گروه داراي مراتبي چون نهي از دوستي، نهي از اطاعت و موافقت عملي و زباني و لزوم برائت است. آخرين مرحلة عدم مدارا و تحمل در قرآن، جهاد با دشمنان دين حق است، جهاد به عنوان نمادي از استواري و قاطعيت در قرآن مطرح و داراي شرائط و اهداف مشخص است. از ديگر موارد اعمال قاطعيت، قاطعيت در احكام جزائي اسلام است، احكام جزائي اسلام، مجازاتي است كه خداوند متعال براي پاسداري از اخلاق افراد و جامعه به تناسب جرم و اهميت آن وضع نموده است، مانند مجازات قصاص، سرقت، زنا و ... واژگان كليدي: مدارا، عفو، صفح، تساهل و تسامح، قاطعيت، خشونت

در این پژوهش تلاش شده است تا آموزه‌های تربیتی مکتب واقع‌گرایی به منظور بهبود کیفیت نظام تعلیم وتربیت ایران شناسایی و معرفی گردد بنابراین طبق روش پژوهشی سندی – تحلیلی آموزه‌های تربیتی این مکتب به همراه اندیشه‌های ارسطو ،کمنیوس و جان‌لاک که از سرمداران و بزرگان این مکتب هستند در نظام تعلیم و تربیت ایران در سه حیطه مربوط به فراگیر، روشهای یاددهی-یادگیری و محتوای برنامه‌های آموزشی مورد بررسی و شناسایی قرارگرفته است در مرحله بعدی بااستفاده از کتابها و نتایج تحقیقات انجام شده در این راستا به برخی از مسایل و مشکلات تعلیم و تربیت ایران اشاره شدهو تلاش بر این بوده با استفاده از آموزه‌های تربیتی واقع‌گرایی راهکارهایی به منظور رفع برخی از این مسایل و مشکلات ارائه شود. این راه کارها عمدتآ در دو بخش محتوای برنامه های آموزشی و رابطه معلم و شاگرد ارائه گردیده است در پایان محقق به تحلیلو نتیجه‌گیری پرداخته و پیشنهادهایی را برای بهبود کیفیت نظام تعلیم و تربیت و همچنین پیشنهاداتی را برای انجام تحقیقات بعدی در این زمینه ارائه داده است.