جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

به راستی سرآغاز هر اندیشه‌ای، اندوه نوعی «فقدان» است؛ فقدان «دانایی» و شناخت حقیقت كه اگرچه رخ برگرفته و خود را در ابهامات و معماهای حیات پوشانده است اما نوعی جذبه و اراده معطوف به «دانستن» را در ما ایجاد كرده كه ما را دچار رنج حاصل از خلأ وجودی‌اش می‌كند. این حقیقت آشكار و پنهان كه تناقض اصلی و هوشمندانه حیات محسوب می‌شود، منجر شده كه فلاسفه و اندیشه‌ورزان بزرگ تاریخ همچون سقراط، افلاطون، ارسطو، دكارت یا حتی شوپنهاور، سرآغاز فلسفه و اندیشه را حیرت و رنج حاصل از این فقدان ذاتی بشر بدانند.

در آغاز سال 1906، فروید مقاله ای کوتاه در باب موضوعی شگفت نوشت به نام مختصات بیمارگون در تئاتر. این نوشتۀ کوتاه هیچگاه به زبان آلمانی منتشر نشد، اما ماکس گراف نسخۀ دستنویس مقاله را که از فروید گرفته بود نگاه داشت، به زبان انگلیسی ترجمه کرد و ترجمۀ انگلیسی خود را در سال 1941 به چاپ رسانید... فروید هرگز از این مقاله سخن نگفت و حتی آن را از یاد برد... لکن این مقالۀ شش صفحه ای حاوی نظرات عمیقی است که شایسته است بیشتر گسترده و پرورده شوند. فروید به اجمال نشان می دهد که اثر هنری با استفاده از چه وسایلی مردم را تحت تأثیر قرار می دهد و به هیجان در می اورد و چگونه به هدف خود می رسد. او از شعر غنائی و رقصهای مذهبی و خاصه از درام مثال می آورد و توضیح می دهد چرا نمایش رنج جسمانی در صحنه به ندرت قابل تحما است، حال آنکه رنج روانی نقش عمده ای در تئاتر دارد....

مسلمین، مقهور شدنِ نظامی‌شان را ناشی از فقدان علم و تکنولوژي تصور کردند و رهبرانشان به آن‌ها گفتند که شکوه ازدست‌رفته‌شان به محض آنکه آن‌ها [بتوانند] علم و تکنولوژي اروپاییان را کسب کنند، اعاده خواهد شد.

گسترش مرزهای جغرافیایی و در پسِ آن، فراورده‌ی فرهنگی، پیوسته تیزهوش‌ترین‌های زمانه را به پاسخ قاعده‌مند به حجم زیادی از سؤالاتی می‌کشاند که از میان مسائل دیگر برمی‌آمد، مسائلی همچون دغدغه‌های جدید دینی، نیازهاي خاص توده‌های تغییریافته و مهاجر و پدید آمدن مقررات اداری و مالی میان دولت و شهروندان.

بومی‌سازی و اسلامی‎سازی یک مفهوم عام و خاص است؛ از یک سو بحثی عام است و در سراسر جهان، در کشورهای جهان‌سوم به دنبال این هستند که به نوعی هویت خود را در آن علم و دانشی که در حال تدریس است، بازتاب دهند؛ در کشورهای اسلامی در واقع به طور خاص این بومی‎سازی همان مفهوم اسلامی‎سازی می‎شود.

اخیراً در گروههای اجتماعی مسائلی مربوط به اخلاق جوانان مطرح شده که انگیزه ای شد برای نوشتن این یادداشت. پیشنهاد من به وزیر محترم آموزش و پرورش این است که ترتیبی داده شود تا اخلاق بدون هیچگونه پسوند و پیشوندی و فقط اخلاق، صرفاً به دلیل خوب و پرثمر بودن از کودکستان تا دانشگاه تدریس شود و برنامه دقیقی از سوی اطاق فکر یا اندیشکده‌ای که به همین منظور تشکیل می‌شود فراهم گردد. مثلاً معلم در کلاس اول ابتدائی با کودکان به بحث و گفتگو بنشیند و بپرسد که بچه‌ها شرف یعنی چه، شرف چه معنائی دارد، آدم باشرف کیست و آدم بی‌شرف کیست. اگر روی همین کلمه چند ماه آقا یا خانم معلم بچه‌ها را به تفکر وا دارد و آنان را برانگیزاند که در بحث شرکت کنند و نشاط و علاقه‌ای در کلاس پدید آورد که هر بچه‌ای بدون ترس و خجالت این شهامت را پیدا کند که دست خود را به نشانۀ اینکه سخنی دارد بالا بگیرد، و چنان شوری در کلاس به وجود آید که همه بچه‌ها یکی دو ماه در اطراف این مفهوم که شرف چیست و بی‌شرف کیست بحث و گفتگو کنند، مسلماً معنای شرف چیست و بی‌شرف کیست در اعماق وجودشان رسوخ خواهد کرد ومی‌توان این امید را داشت که در رفتار و گفتارشان ملکه گردد.