جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

رویکرد غرب‌گریزی رویکردی است که پژوهشگاه حوزه و دانشگاه را می‌توان به عنوان نمونه‌ی این رویکرد نام برد. آن‌ها پارادایمی مثل پارادایم اجتهادی دانش دینی را مطرح کرده‌اند و در این رابطه، جناب استاد عابدی شاهرودی نظریه‌ای دارد که از آن به علم دینی اجتهادی عام تعبیر می‌‌شود. شهید صدر را نیز می‌توان در این طبقه جای داد.

هنوز هیچ كس نمی‌داند كه سرنوشت انسان در كره خاكی با كرونا به كجا خواهد انجامید. بسیار خوشبینانه از غلبه بر بیماری و آغاز پایان دوران قرنطینه و بازگشت به زندگی اجتماعی پیشین سخن می‌گویند، در حالی كه شماری دیگر به هشدارها و تهدیدهای پزشكان و متخصصان مبنی بر بازگشت دوباره ویروس یا احتمال شدت گرفتن میزان ابتلا به آن اشاره می‌كنند. همچنان اطلاعات و آگاهی‌های انسان از ساختار و رفتارهای این ویروس موذی اندك است و بساط گمانه‌زنی و بحث درباره آن داغ است. در همین مدت كوتاه كرونا واكنش‌های متفاوتی را میان انسان‌ها پدید آورده است، از ناامیدی و یأس تا امیدهای واهی و خیال‌پردازی‌های خام، از تشدید نژادپرستی تا خودخواهی‌های ناپسند و صدالبته ایثارها و فداكاری‌های آنها كه با شجاعتی مثال‌زدنی و ستودنی در صف اول مقابله با كرونا ایستاده‌اند. این واكنش‌های متفاوت زمینه قابل توجهی برای تامل در رفتارها و گفتارهای آدمیان در شرایط بحرانی را فراهم كرده است. در گفتار پیش‌رو، پروفسور اومبرتو گالیمبرتی، فیلسوف و متفكر معاصر ایتالیایی درباره برخی از این واكنش‌ها به تاملاتی جالب توجه و خواندنی پرداخته و با واقع‌بینی و عقلانیتی قابل ملاحظه، بدون تعارف به نقد واكنش‌های جوامع و افراد پرداخته است. متن حاضر ترجمه روایتی از گفت‌وگوی مجله ایتالیایی كیو با این اندیشمند معاصر ایتالیایی است كه همزمان با هفتاد و هشتمین سالروز تولد او از نظر می‌گذرد.

گزاره‌­ها و آموزه‌­های دین یا به‌صورت «مستقیم» و یا به‌صورت «غیرمستقیم» تأیید عقلی یا تجربی دریافت می‌­کنند و به این واسطه، متصف به صفت «بین­‌الاذهانیت» می­‌شوند و برای فرد غیرمسلمان نیز اعتبار و حجیت معرفتی پیدا می‌­کنند.

کانت تأثیرگذارترین فیلسوفِ مدرن است. عملاً همۀ جنبش‌های فلسفیِ بعد از انتهای قرنِ هجدهم خوانش، تفسیر، یا تغییری در فلسفۀ «سنجش‌گرانه»۱، «چرخشِ استعلایی» یا «انقلاب کپرنیکی» اویند. فهمِ تأثیر ماندگارِ کانت دشوار و گاهی، خصوصاً برای نامتخصصان، باورش هم سخت است. بخش عمده‌ای از تأثیر او درواقع تا حدی به‌خاطر بدفهمی‌های مختلف از اوست. کانت اگر می‌خواست می‌توانست طنازانه یا حتی زیبا بنویسد. اما او به‌خلافِ دیوید هیوم خود را اهلِ قلم نمی‌دانست و به‌خلاف رنه دکارت به‌دنبال این نبود که با نثری زیبا درکی جدید از طبیعت و علم را به عامۀ مردم بیاموزد. نثرِ او پُر است از زبانِ تخصصیِ هولناکی که او از سنتِ مدرسیِ ولفی آموخته بود، سنتی که او در بسترِ آن رشد یافت.

پیروزمند در بخشی از کتاب تصریح می‌کند، بررسی آرا و نظریات گذشته، ناتوانی فلاسفه‌ی علم غرب از معرفی معیار صحت متقنی برای فرضیه‌های علمی را نشان داده است، لکن به لطف الهی با پیشنهاد کارآیی در جهت الهی به‎عنوان‎ معیار صحت قوانین علوم کاربردی، مشکل این بحث گشوده می‌شود. به اعتقاد ما نظریه‌ها، نظام احتمالات قاعده‌مندشده‌ای هستند که باید کارآیی آن‌ها‎ در جهت توسعه و تکامل الهی به اثبات برسد.

نگاه دين به جهان و در ذيل آن به انسان در پرتو معرفت‌شناسی عقلانی و وحيانی نگاهي مادی گرايانه و دنيوی نيست. در نگاه دنيوی همه‌ی حقيقت در طبيعت و زندگی دنيوی كه از ديدگاه ديني، مرتبه‌ی نازل هستي است، خلاصه شده و به عبارت بهتر، طبيعت و زندگی دنيوی همه‌‌ی حقيقت است.

چه معانی‌ای برای توسعه ارائه شده است؟ قلمرو دین کجاست؟ آیا دین برای توسعه‌ی اجتماعی بشر برنامه دارد؟ نقش‌آفرینی دین در اداره‌ی حکومت چه لوازمی دارد؟ محتوای علوم در قرون اخیر با سده‌های قبل چه تفاوتی کرده است؟ علت رشد سریع علوم جدید چیست؟ رابطه‌ی علم و تکنولوژی چیست؟ دانشگاه‌ها و حوزه‌ها در پاسخ‌گویی به نیازهای نظام جمهوری اسلامی چه وظیفه‌ای دارند؟ و ..

متفکران بزرگ ما در دوره‌های اولیه، با حق و حقیقت نسبتی برقرار کردند و به تأسیس تفکراتی فلسفی پرداختند و در دوره‌های بعد دیگران آمدند و بر سر همان سفره‌ای نشستند که پیشینیان پهن کرده بودند. دوره‌های بعدی هم البته ابتکارهایی داشتند، ولی آن دورۀ نخستین تکرارشدنی نیست. ممکن است لحظات دیگری باشد که مجدداً اهل اندیشه و اهل فکر نسبتی با حق برقرار کنند، ولی اگر نکردند، نمی‌شود گفت به قهقرا رفته‌اند.

علم دینى یک علم جهت‏‌دار است و روى کاربردهاى علم اثر مى‌‏گذارد و از تخریب‌هایى که علم سکولار موجود به بار آورده است و مى‌‏آورد، جلوگیرى مى‏‌کند.