جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

کتاب «الرد علی الوهابیة» توسط شیخ محمدجواد بلاغی به رشته تحریر در آمده است. یکی از مصادیق مورد اختلاف وهابیت با سایر فرقه ها ساختن بنا بر روی قبور است عملی که شیعه آن را صرفا نوعی احترام و از مصادیق تعظیم شعائر میداند ولي وهابيت قائل به حرمت اين عمل مي باشد. مطالب کتاب با یک سوال که یکی از علمای مکه از علمای مدینه پیرامون حکم بنای بر قبور پرسیده است آغاز شده و لذا کتاب در پنج فصل برخی مباحث اعتقادی مورد اختلاف بین وهابیت و سایر مذاهب را بیان و توضیح میدهد. نویسنده در هر فصل با ارائه ی مستندات قرآنی و روایی جای بیان هیچ گونه شبهه ای را برای معاندین قرار نداده است و به این نتیجه می رسد که بنای بر قبور نه تنها امری متداول در اعصار مختلف بوده است بلکه از مصادیق تعظیم شعائر می باشد.

کتاب «الجمل و النصرة لسید العترة فی حرب البصرة» تألیف عالم برجسته شیعه محمد بن محمد نعمان عکبری بغدادی معروف به شیخ مفید (متوفای ۴۱۳ ق) است. این کتاب یکی از متون کهن کلامی - تاریخی شیعه است که مؤلف در آن به واقعه جنگ جمل، فتنه‌ها، ابهامات و آراء و عقاید مسلمانان نسبت به آن پرداخته است. این کتاب به زبان‌ های فرانسوی و فارسی ترجمه شده است. شیخ مفید این کتاب را به درخواست فردی نگاشته که از او خواسته کتابی درباره جنگ جمل و آراء و عقاید مسلمانان درباره آن واقعه بنویسد. شیخ مفید اعتقاد داشت کتاب‌ هایی که پیش تر درباره جنگ جمل نوشته شده بودند آشفته و پر از اشتباهات فراوان اند و حقیقت در آن‌ ها گم شده است. او این کتاب را در دو بخش تنظیم کرده است. در بخش اول، این واقعه از جنبه کلامی بررسی شده است و در بخش دوم، به تاریخ آن و گزارش این واقعه پرداخته است.

كتاب «الفجر الصادق فی الرد علی منکری التوسل و الکرامات و الخوارق» نوشته يكى از انديشمندان برجسته اهل سنت عراق، علامه جميل صدقى زهاوى است كه با قلمى روان و مستدل به نقد و بررسى فرقه وهابیت پرداخته است. وهابيت فرقه‌ اى است كه در قرن دوازده هجرى در درعيه از مناطق نجد عربستان ظهور يافت و بر اساس انديشه ظاهر گرايى محمد بن عبدالوهاب و در سايه شمشير محمد بن سعود رشد نمود. باورها و آموزه‌ هاى اين فرقه از همان آغاز با نقد انديشمندان جهان رو به‌ رو شد.

کتاب «جواهر الکلام فی معرفة الامامة و الامام» نوشته علی حسینی میلانی، موضوع امامت را از ابعاد و زوایای کلامی و اعتقادی با بهره‎ گیری از منابع و متون معتبر شیعی مورد مطالعه و پژوهش قرار می ‎دهد. نگارنده در مقدمه بر ضرورت طرح مباحث امامت و آشنایی با آراء و نظریات مذاهب در این زمینه تاکید ورزیده و آنگاه قواعد و اصول بحث و مناظره در این موضوع را یک به یک شرح می ‎دهد که پرهیز از تعصبات و رعایت امانت در نقل قول‎ ها از آن جمله‎ اند. علم کلام از دیدگاه دو فرقه مهم اشاعره و معتزله مبحث دیگری است که نویسنده بدان پرداخته و ضمن طرح آراء و نظریات آن‎ ها تالیفات و تحقیقات آن ها را هم نام می ‎برد. مولف در جای دیگر کتب حدیثی اهل ‎سنت را معرفی کرده و مطالبی هم در مورد اصالت، حقانیت و سندیت روایت ‎های آن بیان می‎ کند. عالمان جرح و تعدیل در میان اهل ‎سنت فراوانند که نگارنده نمایندگان برجسته آن را در مبحث جداگانه ‎ای نام برده که در میان آن ‎ها ابن سعد، ابن حزم اندلسی، شمس ‎الدین ذهبی و جلال ‎الدین سیوطی به چشم می‎ خورد. مولف در پایان درباره ضوابط جرح و تعدیل، معرفی مفسران اهل ‎سنت و نیز منصب مهم امامت از نگاه منابع محکم و متقن شیعه بحث کرده و به شبهات طرح شده در موضوع امامت پاسخ می ‎گوید.

کتاب «تبرک بالصالحین و الاخیار و المشاهد المقدسه»، پیرامون موضوع تبرک که از معتقدات مکتب شیعی می باشد نگارش یافته است. مولف در ابتدای کتاب خود به بررسی معنای برکت در قرآن و سیر تبرک در تاریخ و امت های سابق پرداخته است و سپس به منظور موجه ساختن مسئله تبرک، شواهدی از سیره مسلمین، صحابه و تابعین به آثار پیامبر مطرح کرده است. از موضوعاتی که در کتاب مورد بررسی قرار گرفته است می توان به: تبرک نزد اهل بیت، تبرک و طلب شفا از تربت حسین (ع)، نظرات برخی از علما در موضوع تبرک، تبرک به صحابه و صالحین و دیگر موضوعات مرتبط اشاره کرد.

کتاب حاضر، از مجموعه «سلسله مباحث وهابیت‌ شناسی»‌ حاوی شرح و تفسیر تاریخ و عقاید وهابیان است. نگارنده در این نوشتار می‌ کوشد به یکی از مسائل مهم‌ اختلاف در کلام اسلامی؛ یعنی مسئله تجسیم و جسم‌ بودن خداوند بپردازد و با بهره‌ گیری از ادله موجود این شبهه وهابیت را رد کند. این عقیده را اهل حدیث، حشویه، و وهابیان به وجود آورده‌ اند. در حالی که دیگر علمای اسلامی بر جسمانی نبودن خداوند متعال اتفاق نظر دارند و بر آن ادله‌ ای از عقل، قرآن و حدیث آورده‌ اند.

«كنت اميريا»، كتابى است به زبان عربى در رد عقايد وهابى و آيين سلفی گرى، نوشته محمد عبدالمحسن آل شيخ. ساختار كتاب، مشتمل بر مقدمه ناشر و متن داستان است. گزارش محتوا اين كتاب، داستان يك پزشك اطفال است كه مدتى به آيين وهابيت وفادار بوده، اما پس از چندى به فساد عقيده اين گروه پى برده و ماجراى زندگى خود را قبل و بعد از هدايت يافتنش، در آن منعكس ساخته است تا عبرتى براى جوانانى شود كه بر ادعاهاى باطل خويش در مذهب سلفى پاى می فشارند. وى در آغاز كتاب چنين می گويد: قبل از نگارش داستان زندگى خويش، مدتى به خاطر ترس از اينكه مرا به سياسی كارى متهم سازند، از نوشتن آن خود دارى نمودم اما پس از آن تصميم به نگارش داستان زندگى خويش گرفتم تا كسانى كه راه و روش مرا پيموده ‏اند، با خواندن داستان زندگيم عبرت گرفته و از خرافات و بدعت‏ ها دورى گزينند و از ظلمت به نور راه يافته و از لغزش‏گاه‏ ها بپرهيزند. به گفته خود وى، او مدتى سخت طرف‏دار بزرگداشت امرا و حاكمان بلاد اسلامى بوده و ايشان را به عنوان اولى الامر، واجب الاطاعة می ‏دانسته و آنان را همچون پيامبر و خلفا و صحابه تقديس می‏ نموده است و خلاصه از هيچ‏گونه تعظيم و احترامى در حق آنان فروگذار نمی ‏كرده است. هم‏چنين تمام تلاش خود را براى نشر اين انديشه به كار می ‏بسته است. در مقابل مخالفان عقيده خويش نيز موضعى سرسختانه اتخاذ كرده و كسانى را كه متعرض واليان و حكام می ‏شدند، زنديق و خارجى می ‏خوانده كه دشمنى اسلام و دين و نيز امت اسلامى و سرزمين اسلام را در انديشه دارند. اما پس از حادثه ‏اى كه براى وى و خانواده ‏اش در اثر هجوم وحشيانه نيروهاى آمريكايى روى می دهد و در جريان آن جوانى شيعه كه همسايه نويسنده بوده و او همواره با او و عقايدش دشمنى می ورزيده، زبان اعتراض به وضع موجود گشوده و وضعيت اسفناك كشور را معلول حكومت حاكمان نالايق و فاسد می داند، به خود آمده و با مطالعه منابع مختلف، در عقايد خويش تجديد نظر نموده است.

«استقصاء النظر فی القضاء و القدر»، رساله اى است کوتاه از علامه حلى؛ جمال الدین ابى منصور الحسن بن یوسف ابن على بن المطهر متوفاى 726 ق، در موضوع قضا و قدر از مسائل بسیار مهم کلامى است. علامه حلى این اثر را در پاسخ به درخواست سلطان الجایتو محمد خدابنده که از ایشان خواسته بود ادله و براهین دال بر مختار بودن انسان را بیان کند، به رشته تحریر درآورد. از این رو مؤلف در این رساله، به بیان دیدگاه هاى اشاعره، معتزله و امامیه درباره این مسأله پرداخته و پس از آن به توالى فاسده اى که از پذیرش دیدگاه اشاعره در مورد مسأله مذکور لازم مى آید، اشاره کرده و به أهم احتجاجات و براهین این گروه جواب هاى حلى و نقضى مى دهد. علامه حلى در این رساله مختار بودن انسان را امرى ضرورى و بدیهى دانسته و ادله عقلى فراوانى بر این مدعا اقامه کرده و به آیات متعدد قرآن کریم در اثبات مدعاى عدلیه (امامیه و معتزله) استناد مى جوید. به گفته نویسنده عدلیه افعال انسان را به دو بخش تقسیم مى کنند: بخشى از افعال بسته به قصد و انگیزه انسان است؛ مانند حرکات اختیارى که از وى صادر مى شود. بخش دیگر افعال منوط به قصد و اراده انسان نیست و انسان در وقوع آنها هیچ گونه نقشى ندارد؛ مانند رشد و نمو بدن انسان، تپش نبض و...؛ اما اشاعره بر اثبات دیدگاه جبرگرایانه خویش چهار دلیل اقامه کرده اند که علامه حلى به پاسخ از آنها مى پردازد.

کتاب «دیدگاه های شیعه در مسائل مربوط به تقریب» تالیف جعفر سبحانی تبریزی، به بررسی برخی از مباحث مطرح شده در مکتب شیعه پرداخته و ضمن بیان نظرات این مکتب راجع به بعضی از موضوعات، به برخی از ایرادات و شبهات وارد بر شیعه نیز پاسخ می دهد. مولف در ابتدای کتاب مباحثی را پیرامون پیدایش تشیع مطرح کرده و سپس موضوع عصمت ائمه اطهار (ع) را با بیان دلیل مورد بررسی قرار می دهد و در ادامه به بررسی موضوعاتی مانند: مصحف فاطمه (ص)، ایمان ابوطالب از نگاه شیعه، رفع تهمت تکفیر صحابه از شیعه، موضوع سجده بر تربت و دیگر مباحث عقیدتی می پردازد.

«رؤية الله في ضوء الكتاب و السنّة و النقل الصريح»، اثر آية الله سبحانى مى‌ باشد. عقايد اشاعره (اهل حديث) كه ابوالحسن اشعرى در كتاب الانابه آنها را تا 51 اصل شمرده است، بيان مى‌ كند، خداوند بر عرش خود استقرار دارد، خدا چهره‌ اى دارد؛ ولى بدون كيفيّت (بلا كيف)، خدا داراى دو دست است، بدون كيفيّت، خدا چشم دارد؛ اما بدون كيفيّت و براى همه اين اصول به آياتى از قرآن كريم استناد مى‌ كند. اين بحث كه در كتب كلامى به تجسيم، تشبيه و رويت خدا معروف شد، قرن‌ هاى زيادى از بحث‌ هاى داغ محدّثان و متكلمان بود تا اين كه به ابن تيميّه مى‌ رسيم. او در رساله حمويه و واسطيّه اين مساله را مى‌ آورد با اين جمله: كه ما از مجموع آيات نتيجه مى‌ گيريم كه خدا در بالاى اين عالم محسوس است. در ردّ اين عقيده كتاب‌ هاى زيادى به رشته تحرير درآمده است كه يكى از اين كتب از انديشمند و متفكر اسلامى آية الله سبحانى مى‌ باشد كه در كتاب خود در صدد ابطال اين نظريه با براهين عقلى و آيات قرآن و روايات است. ايشان اين نظريه را وارداتى می داند و ريشه اين نظريه را در كتب عهدين مى‌ داند كه از طريق اجبار يهود وارد محيط اسلامى شد كه از شخصيت‌ هايى كه به ظاهر اسلام آورده بودند و اين نظريه كفرآميز را وارد جامعه اسلامى كردند كعب الاحبار و وهب بن منبه نام مى‌ برد. ايشان دلايلى را كه بر رويت خدا از طرف اشاعره بر رؤيت خداوند از قرآن كريم مى‌ آورد، آيه الى ربها ناظرة و رواياتى از صحاح و مسانيد ذكر و براهين عقلى آنها را نيز بازگو مى‌ كند و سپس تمام اين ادلّه نقلى و عقلى را پاسخ مى‌ دهد و براى عدم رؤيت به 3 آيه از قرآن و روايات پيامبر (ص) و روايات ائمه (ع) استدلال كرده و در بخش ديگر از كتاب براهين عقلى بر عدم رؤيت ذكر مى‌ كند تا اينجا رؤيت خدا كه تفسير حسى با ديدگان مادى بود در كتاب آمده و رؤيت يك تعبير ديگر دارد كه اين عقيده مخصوص شيعيان و معتزله مى‌ باشد و آن رؤيت قلبى و شهود باطنى مى‌ باشد كه اين رؤيت در پرتو ايمان كامل به دست مى‌ آيد كه اين بحث در بخش آخر كتاب ايشان گنجانده شده است و ادله نقلى و برهان‌ هاى‌ عقلى او را به طور كامل ذكر مى‌ كند. اين بحث در كتب راهنماى حقيقت و فرهنگ عقائد و مذاهب اسلامى از ايشان نيز آمده است.