جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

چکیده:امام علی (ع)نمونه کامل انسانیت و تقوا است لذا بررسی کردن ابعادمختلفشخصیتآن بزرگوار که نمونه کاملی از صفات نیکو می باشد، امری تقریبی است که نمی توان به طور کامل آن را ادا کرد. نهج البلاغه کتابی شریف است که در آن امام (ع) به ویژگی های شخصیتی خویش اشاره کرده است که هر کدام از آنها دری به سوی بحث و بررسی است. این پژوهش با تکیه بر کلام شریف امام علی (ع) در نهج البلاغه، و شروح مختلف آن و همچنین استناد به قرآن کریم و کتب حدیثی و روایی، به بررسی موقعیت و شخصیت امام علی (ع) در نهج البلاغه پرداخته است. در بررسی موقعیت و شخصیت امام (ع)، شخصیت معنوی، نظامی، اجتماعی و حکومتی وی مشخص شده است که هر کدام شامل مباحثی متعدد می باشد.ویژگی هایی مانند: قناعت و نگاه زاهدانه به دنیا، ایمان، یقین، مطابقت قول و فعل،انس با مرگ،بخشندگی، فضل و دانش گسترده و الهی، حق طلبی، عدالت خواهی، عدالت محوری، مظلومیت، حقانیت برای خلافت، همراهی و پیروی تام و تمام از پیامبر اسلام(ص)، سوابق جنگی و شجاعت و... ازجمله مباحثی است که امام علی(ع) در خصوص موقعیت و شخصیتِ اجتماعی، فرهنگی، اعتقادی، سیاسی و نظامی و.. خود پردازش نموده است. در نتیجه شخصیت امام (ع) و اهل بیت (ع) را از نظر نکات بلاغی و صناعات ادبی، در این پژوهش مورد بررسی قرار داده شده است. این پژوهش در پی پاسخ به این سوال می‌باشد: موقعیت و شخصیت امام علی (ع) در نهج البلاغه چیست؟کلمات کلیدی:

حضرت علی (ع) پس از یک دوره بازگشت به سنت های اشرافی جاهلی، جعل حدیث ، بدعت و انحراف از اصول قرآنی و سنت نبوی، به خلافت رسید. وی ناگزیر به تغییر بنیادین و اصلاح واقعی ساختار نظام خلافت اسلامی نا گزیر به احیای تمدن سازی نبوی و بنیان تمدن علوی بود. لذا آن حضرت در این راستا اقدام به بنیان نظام سازی سیاسی، نظام سازی اجتماعی، نظام سازی فرهنگی ونظام سازی اقتصادی کردند. نظام سازی فرهنگی نیاز به نهاد سازی فرهنگی داشت که سیره احیاگر تفکر دینی امام علی(ع)، ما را با آن آشنا خواهد کرد . امام علی(ع) در دوران خلافت خود به تفسیر قرآن، تربیت اخلاقی جامعه اسلامی، تعلیم وتربیت، مبارزه با اشرافیت، تبیین جایگاه امامت الهی واهل بیت، وتیین پایه های فکری مسلمانان وجلوگیری از تحریف سخنان رسول الله(ص)اقدام کردند. در این مقاله راهکارهای احیای تفکر دینی از سوی امام علی(ع) با شیوه توصیفی تحلیلی، تبیین خواهد گردید. پیروزی انقلاب اسلامی در مقابل تفکر دنیوی گری دنیای مدرن ، نوید تجدید حیات اسلامی را فراهم کرده است .امید می رود تا با حضور دین در عرصه حیات اجتماعی دنیای اسلام زمینه تحقق آرمان ها و احیای تفکردینی وتمدن سازی علوی فراهم گردد.

از مهمترین نکات مورد توجه در سازمان های مدیریتی تبیین اصول اخلاقی حاکم بر سازمان مدیریتی است. نهج البلاغه مهم ترین و اساسی ترین متن حکومتی و مدیریتی امام علی علیه السلام است که در بردارنده ی اصول اخلاقی مدیریت به کارگزاران می باشد. که مهم ترین اصول اخلاقی از منظر ایشان عدالت پیشگی تقوا گرایی امانت داری مسولیت پذیری نظارت و کنترل عادلانه، رفق و مدارا و پایبندی به عهد و پیمان می باشد وهمچنین در فرمایشات حضرت در خصوص تحقق حاکمیت اخلاق در سازمان مدیریتی اصولی نیز درگزینش کارگزاران مورد توجه قرار گرفته که عبارتند از معیارهای عقیدتی ، ماهوی تخصصی ، معیارهای ارزشی اخلاقی که برای سازمان های مدیریتی قابل الگوگیری است.

پژوهش حاضر به شیوه ی تحلیلی-توصیفی،بررسی عوامل معادگریزی و راه های برون رفت از آن در آموزه های علوی و با تکیه بر نهج البلاغه است. در این راستا غالب تحقیقات صورت گرفته در باب اثبات معاد در قرآن، اعتقاد به معاد و آثار تربیتی ای که این اعتقاد در زندگی فردی و اجتماعی دارد را مطرح کرده اند. امّا این تحقیق بر آن است تا ابتدا به اثبات معاد در نگاه امام علی (ع) بپردازد، زیرا برای ورود به هر بحثی ابتدا نیاز به اثبات آن است. و سپس با تکیه بر سخنان امام (ع) عواملی را که سبب گریز و دوری از معاد می شود و در مقابل راه هایی که انسان را از این حالتِ گریز خارج می کنند، نمایان سازد، که به مجموع آن که سبب تنظیم رفتار انسان در چهار چوب اسلام می شود، اخلاق اسلامی گفته می شود. این مهم در دو سطح شناختی و عملی جستجو شده است و بیشتر روی سخن با مخاطب معتقد به مبدأ و معاد می باشد.مجموع سخنان امام (ع) بیانگر آن است که عوامل شناختی که سبب گریز از معاد می شود، جهل و غفلت است که از اندیشه و احوالات درونی سرچشمه می گیرد و از عوامل عملی که نتیجه گرفتار آمدن در شهوت عملی می باشد، دنیاطلبی ست که امام (ع) در سخنان خود آن را نکوهش کرده و به دوری از آن سفارش فرموده است و دیگری ترس مذموم نسبت به مرگ و معاد است.از جمله راه هایی که در بُعد شناختی در معارف علوی سبب برون رفت از این حالتِ گریز می شود اصل شناخت، ایمان و یاد معاد است. علاوه بر آن، ذکر، تقوا و زهد نیز در کلام امام (ع) از مهم ترین راه های عملی برون رفت از معاد گریزی اند.

یکی از زیباترین شاخصه های اخلاق فردی و اجتماعی عدالت طلبی است که اسلام نیز آن را فضیلتی بزرگ می شمارد. بارزترین شخصیت عدالت طلب در اسلام بعد از پیامبر(ص)حضرت علی(ع)می باشد که به حق تجسم عینی عدالت بود. ایشان با به کارگیری عدالت در زمینه های مختلف اعم از زندگی فردی و حکومتی ،الگوی مناسبی برای عدالت دوستان می باشد. از مهم ترین اقدامات او در جهت تحقق عدالت اقتصادی، توزیع عادلانه درآمدها و ثروت ها بود.پیامبر(ص) بعد از تشکیل حکومت در مدینه اقدامات مهمی را در زمینه اقتصاد انجام دادند، که از مهم ترین آنها:منعربا، احتکار، اسراف طبق دستور قرآن و تأسیس بیت المال و توزیع عادلانه درآمدها و ثروت‌ها بود.در زمان ابوبکر به سنت پیامبر(ص)در تقسیم بیت المال به طورنسبی عمل شد، اما در زمان عمر با افزایش فتوحات و غنائم، درآمدها نیز افزایش یافت. او گروهی مانند سابقین، مجاهدین ، زنان و خویشان پیامبر را بر دیگران برتری می داد. در زمان عثمان وضع بدتری به وجود آمد.به گفته علی(ع) او و خویشاوندانش مال خدا را مانند شتر گرسنه ای که به علف بهاری رسیده باشد، خوردند.عثمان درآمدها و ثروت های حکومت را نه به شیوه پیامبر(ص) و ابوبکر و حتی عمر، بلکه به طرز چشم گیری به صورت ناعادلانه تقسیم کرد. سرانجام ، این عمل و اعمال سوء دیگرش او را به نابودی کشاند امام علی(ع) بعد از بدست گرفتن حکومت، توزیع عادلانه درآمدها و ثروت‌ها را سرلوحه برنامه های اقتصادی خود قرار دادند و اقدامات مهم ایشان در این زمینه عبارتند از: مصادره اموال نامشروع، استرداد اموال به بیت المال، مبارزه با رفاه طلبی مسئولان نظام، محرومیت زدایی، توجه به قشر محروم و تأکید بر سادگی مسئولان.در این رساله کوشش شده تا توزیع عادلانه ی درآمدها و ثروت ها توسط حضرت علی(ع) مورد بررسی قرار گیرد. و نیز به منظور درک بهتر شرایط اقتصادی جامعه در زمان حضرت علی(ع) مختصری از اقتصاد عرب جاهلی و صدر اسلام و نیز نحوه ی توزیع درآمد و ثروت توسط ابوبکر، عمر و عثمان ذکر شده است.