جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

فلسفه قاره‌ای امروزه به نهضت‌های فلسفی پدیدارشناسی، اگزیستانسیالیسم، هرمنوتیک، پست‌مدرنیسم و فمینیسم اشاره دارد. در اندیشه پست‌مدرن با عنوان نحله‌ محوری فلسفه دین قاره‌ای، عدم قطعیت، اصل اساسی بوده و نسبیت‌گرایی، تاریخ‌مندی معنا و برساختگی معنا، به عنوان بازتاب‌های فلسفی آن شناخته می‌شوند. مواجهه معرفت دینی با این بازتاب‌ها، در قوالبی بروز و پیامدهایی بر معرفت داشته است. بر این اساس بیان جایگاه اندیشه پست‌مدرن در فلسفه دین قاره‌ای و گفت‌وگوی پست‌مدرنیسم با معرفت دینی، چالش‌ها و پیامدهای برآمده‌ی از این گفت‌‌وگو و در نهایت، چگونگی نقش آفرینی اسلام شیعی در این دوره، موضوع اصلی مقاله حاضر را تشکیل می‌دهد. در این خصوص با ترسیم جایگاه اندیشه پست‌مدرن در فلسفه دین قاره‌ای، تبیین وجوه مثبت و منفی چالش‌ها، پیامدها و اثرات این اندیشه بر معرفت، پیشنهادهایی برای نقش‌آفرینی ارائه می‌شود. مقاله حاضر با کاربست روش توصیفی- تحلیلی در پی پاسخ به این پرسش است که مزیت‌ها و معایب اندیشه پست‌مدرن برای معرفت دینی چیستند و نقش‌آفرینی اسلام در جهان چسان باید باشد؟ نتیجه آنکه: وجوه مثبت اندیشه پست‌مدرن می‌تواند به مثابه یک تسهیل گر برای معرفت دینی ایفای نقش کند؛ با نوفهمی و نوآوری در دین‌پژوهی و اعتبار بخشی به دیگری‌ها می‌توان امیدوار به ارائه نقشی درخور در دوران سیطره نیهیلیسم شد؛ فلسفه دین با مطالعه سنت، شرایط تاریخی ا ی که بر معرفت دینی تأثیر می گذارد، بشناسد؛ فلسفه دین به تأثیرگذاری ایده ها بر اعمال زندگی بنگرد؛ برای فهم متون دینی باید با تفاهم بین الاذهانی در پی تعالی فهم باشد.

مسئله تأثیر شیاطین در معرفت دینی، از مسائلی است که خاستگاه قرآنی دارد. پژوهش پیش رو تلاش دارد با روش توصیفی تحلیلی و به شیوه کتابخانه‌ای، تأثیرات شیاطین در کسب معرفت دینی از منظرآیات قرآن را با تأکید بر آرای علامه طباطبایی، کیفیت و کمیت سنجی نموده و گستره آن را بیان نماید؛ یافته‌های پژوهش حاکی است شیطان با ایجاد غفلت و تضعیف عقل، تلاش دارد انسان را از کسب معرفت دینی بازنماید و با زینت بخشی به پندار و کردار، انحراف در معرفت دینی او ایجاد کند. نتیجتا انسان با پیروی محض از هوای نفس و دلبستگی به دنیا، در معارف دینی دچار گسست می‌شود و شیطان بر او تسلط کامل یابد. بدین ترتیب تلاش شیطان در زوال معرفت دینی محقق می‌شود. در چنین مرحله‌ای انسان به تکذیب آیات الهی می‌پردازد.

ترجمه ماشینی : این کتاب به جایگاه دانش دینی در دین، به ویژه در مسیحیت می پردازد. کتاب با بررسی تفاوت بین مفاهیم کلی معرفت و اعتقاد، رابطه بین ایمان و معرفت، و دلایلی که چرا اعتقاد به عنوان ایمان، و نه معرفت، محوری در ادیان ابراهیمی است، آغاز می شود. مسیحیت. برخی از متفکران دینی به صراحت معرفت دینی را پذیرفتند و به دنبال آن بودند، مانند سنت توماس آکویناس، در حالی که برخی دیگر، به ویژه سورن کیرکگور، دانش را ناسازگار با ایمان می دانستند. این کتاب همچنین به بررسی دو شهود دینی متضاد درباره دانش، هر دو در سنت مسیحی می‌پردازد. یکی، ایمان مستلزم مبارزه با شک است. برای دیگری، ایمان مستلزم یقینی است که شک را از بین می برد. برای اول، معرفت دینی ایمان را از بین می برد. دوم اینکه علم دینی با ایمان سازگار است و آن را کامل می کند. اگرچه این کتاب بر سنت مسیحی تمرکز دارد، اما سنت‌های دیگری را نیز مورد توجه قرار می‌دهد، از جمله فصلی درباره جایگاه معرفت دینی در سنت‌های دینی غیرخدای. فصل آخر به بررسی این می‌پردازد که چگونه رسیدن به حکمت که در سنت‌های یهودی و مسیحی تجسم یافته است، ممکن است از دستیابی به معرفت دینی متمایز باشد.

اساس همة معارف، اصل شناخت «وجود» است. صدرالمتألهين علم را از سنخ وجود و ايمان را از سنخ علم می‌داند؛ لذا پیرو طرح نظریة تشکيک در وجود، تشکيک را در علم و نيز در ايمان جاري مي‌داند؛ يعني معرفت نفوس به متعلقات ايماني، همان شناخت به متعلقات فلسفي و وجودي است و در اين ساحت مي‌توان معرفت فلسفي را از سنخ معرفت ديني دانست. لذا حقايق وجوديه‌اي مانند خدا، نبي، معاد و حشر، از متعلقات معرفت فلسفي يا حکمت است که صدرالمتألهين علم به آنها را معادل معرفت ديني يا ايماني مي‌داند. صدرا براي اين نوع معرفت، طبق تشکيک وجود مراتب مختلفي را ذکر مي‌کند که برخي از اين مراتب، حقيقي و برخي غيرحقيقي‌اند. به بيان وي، نفس انساني در اثر طي کردن مراتب مختلف حسي، خيالي و عقلي، و همچنين اکتساب صور مختلف در علم حصولي و نيز علم مکاشفه‌اي، به‌تدريج مراتب استکمال را (هم در معرفت فلسفي و هم معرفت ديني) طي مي‌کند و از قوه به فعليت مي‌رسد. البته اين امر در کنار قرائن ديگري چون استعمال اسامي مختلف حکمت، نور و فقه، نشان مي‌دهد که نفوس انساني در اثر استکمال در مراتب خود، هم به معرفت فلسفي و هم معرفت ديني دست مي‌يابند که خود نشان از پيوند و ارتباط وثيق ميان معرفت ديني و فلسفي دارد.

ویتگنشتاین با نگاه زبان شناختی به باورهای دینی وکیرکگارد بانگاه متعارض به گزاره های دینی جزء ایمانگرایان قلمدادمیشوند، پلانتینگا دارای رویکرد برونگرایانه و اعتمادگرایانه است. او در سازو کار رسیدن به معرفتشناسی عام خود ابتدا از عملکرد قوای صحیح معرفتی و معرفت تضمین شده سخن میگویدوسپس بااین مبانی وارد معرفت شناسی دینی میشود.پلانتینگادر معرفت شناسی دینی دارای رویکرد فضلیت محوری است،فضیلتمندی باورهای ناشی از حس الوهی ،بخاطر پایه و یقینی بودن این قوه است ، استدلال براساس واقعا پایه بودن ما را به ایمانگرایی رهنمون میکند. اواز پایه بودن باورهای حاصل از حس الوهی ، معرفت طبیعی خداوند را نتیجه میگیرد،این شناخت ،طبیعی،غیرعقلانی ، موثق و تضمین شده است، علاوه براین پلانتینگا در تجربه دینی نیز ،ایمانگرایانه عمل کرده است زیرا باورهای دینی حاصل از تجربه دینی باورهایی پایه و خطاناپذیرهستند ،بنابراین اعتقاد به خداوند هم به نحو پایه وبدون استدلال پذیرفته میشود. پلانتینگا باانکه در ظاهر به ایمانگرایی اعتراف نمیکند وچنین ادعایی را قبول ندارد اما ایمانگرا بودن وی از لوازم پذیرفتن نظریاتش است وبدون قائل شدن به ایمانگرایی ،میتوان گفت دستگاه و ساختار معرفت شناسی دینی او بدرستی طرح ریزی نشده است.

رابطه خداوند با جهان و موجودات آن، رابطه ایجادی بوده و او فاعل و خالق نظام امکانی است. در تبیین چگونگی این فاعلیت، میان مشهور متکلمان و فیلسوفان اختلاف نظر کلی وجود دارد. در این میان، اختلاف نظر دیگری نیز مشاهده می‏شود که در یک سوی آن دیدگاه فیلسوفان و در سوی دیگرش برخی آیات و شماری از روایات قرار گرفته و ناسازگاری را نشان می‏دهد؛ زیرا برخلاف نظر فیلسوفان که علم خداوند را یگانه منشأ صدور فعل می‏دانند، در قرآن به صورت پراکنده و در شماری از روایات به روشنی به این معنا توجه داده شده که ایجاد موجودات به طی شدن مراتب و مراحلی بستگی دارد. مسئله این است که چگونه می‏توان این کثرت را (اگر خارجی باشد) با اصول عقلی ناظر به مرتبة خاص وجود خداوند سازگار دانست؟ در این نوشتار کوشیدم که نشان دهم یافته‏های فلسفی، به ضمیمه برخی آموزه‏های دینی، این ناسازگاری را برطرف می‏کند.