جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

فیلسوف و مورخ فرهنگ ویلهلم دیلتای (1833-1911) تأثیر قابل توجه و مستمری بر فلسفه قاره قرن بیستم و در طیف وسیعی از رشته های علمی داشته است. کتاب «دانش هرمنوتیک و مطالعه تاریخ» سومین جلدی است که در مجموعه شش جلدی مهمترین آثار وی در انتشارات دانشگاه پرینستون منتشر شده است. قسمت اول سه اثر وی در زمینه هرمنوتیک و تاریخ آن را در دسترس قرار می دهد: "سیستم هرمنوتیک شلایرماخر در رابطه با هرمنوتیک پروتستان قبلی" (مقاله جایزه سال 1860) ؛ "درباره درک و هرمنوتیک" (68-1867) ، بر اساس یادداشتهای سخنرانی دانش آموزان ، و "ظهور هرمنوتیک" (1900) ، که تاریخ هرمنوتیک را به یونان هلنیستی باز می گرداند. تمام مکمل های این مقاله معروف در اینجا ترجمه شده است ، برخی از آنها برای اولین بار است. در آنها ، دیلتای سه آپوریای فلسفی در مورد هرمنوتیک بیان می کند و یک همگرایی نهایی بین فهم و تبیین را ارائه می دهد. بخش دوم ترجمه مقالات مروری توسط دیلتی در مورد استفاده باکل از تاریخ آماری و تاریخ فرهنگی بورکهارت را ارائه می دهد. مقاله ای "فردریش شلوسر و مشکل تاریخ جهانی ؛" و یک سخنرانی به یاد سالهای اولیه او به عنوان شاگرد بوکه ، جاکوب گریم ، مامسن ، رانکه و ریتر. این مقاله همچنین حاوی مقاله مهم تاریخی "قرن هجدهم و جهان تاریخی" است که در آن دیلتای روشنگری را مورد بررسی مجدد قرار می دهد تا سهم قابل توجه خود را در ظهور آگاهی تاریخی نشان دهد.

آنتوان بِرمن فیلسوف و مورخ و نظریه‌داز معاصر فرانسوی است که به‌دلیل نوع نگاه خاص خود به ترجمه، تأثیر فراوانی در حوزۀ نقد و مطالعات ترجمه داشته است. وی مدل ریخت‌شکنانۀ خود را در قالب سیزده گرایش بیان و از موارد ناهمگونی میان ترجمه و متن مبدأ، به‌عنوان سیستم تحریف متن یاد کرده است. پژوهش حاضر با روش توصیفی‌تحلیلی بر آن است تا هفت گرایش از گرایش‌های ریخت‌شکنانۀ بِرمن را در ترجمۀ فارسی الهی قمشه‌ای از سورۀ مریم، مورد بررسی و نقد و ارزیابی قرار دهد. نتایج پژوهش حاکی از آن است که در ترجمۀ قمشه‌ای، عناصر تفسیری و توضیحات کوتاه میان‌پرانتزی زیادی به‌کار رفته و متن ترجمه در برخی موارد، از متن اصلی فاصله گرفته است. در مجموع و در میان این سیزده مؤلفه، اطناب، شفاف‌سازی، منطقی‌سازی و تخریب سیستم‌های متن از عوامل اصلی تحریف متن در ترجمۀ قمشه‌ای است و در حوزه‌های آراسته‌سازی، تخریب کمّی و تخریب کیفی نیز، انحرافات اندکی از متن مبدأ به‌چشم می‌خورد. در مجموع، همۀ این مؤلفه‌ها باعث تخریب ساختاری و معنایی متن مبدأ شده است.

فیلسوف و مورخ فرهنگ ویلهلم دیلتای (1833-1911) تأثیر قابل توجه و مستمری بر فلسفه قاره قرن بیستم و در طیف وسیعی از رشته های علمی داشته است. کتاب «دانش هرمنوتیک و مطالعه تاریخ» سومین جلدی است که در مجموعه شش جلدی مهمترین آثار وی در انتشارات دانشگاه پرینستون منتشر شده است. قسمت اول سه اثر وی در زمینه هرمنوتیک و تاریخ آن را در دسترس قرار می دهد: "سیستم هرمنوتیک شلایرماخر در رابطه با هرمنوتیک پروتستان قبلی" (مقاله جایزه سال 1860) ؛ "درباره درک و هرمنوتیک" (68-1867) ، بر اساس یادداشتهای سخنرانی دانش آموزان ، و "ظهور هرمنوتیک" (1900) ، که تاریخ هرمنوتیک را به یونان هلنیستی باز می گرداند. تمام مکمل های این مقاله معروف در اینجا ترجمه شده است ، برخی از آنها برای اولین بار است. در آنها ، دیلتای سه آپوریای فلسفی در مورد هرمنوتیک بیان می کند و یک همگرایی نهایی بین فهم و تبیین را ارائه می دهد. بخش دوم ترجمه مقالات مروری توسط دیلتی در مورد استفاده باکل از تاریخ آماری و تاریخ فرهنگی بورکهارت را ارائه می دهد. مقاله ای "فردریش شلوسر و مشکل تاریخ جهانی ؛" و یک سخنرانی به یاد سالهای اولیه او به عنوان شاگرد بوکه ، جاکوب گریم ، مامسن ، رانکه و ریتر. این مقاله همچنین حاوی مقاله مهم تاریخی "قرن هجدهم و جهان تاریخی" است که در آن دیلتای روشنگری را مورد بررسی مجدد قرار می دهد تا سهم قابل توجه خود را در ظهور آگاهی تاریخی نشان دهد.

دهه‌های پایانی قرن نوزدهم و دهه‌های آغازین قرن بیستم شاهد بروز و ظهور نحله‌ای در فلسفه با عنوان اگزیستانسیالیسم بود. این گرایش فلسفی با تأکید بر اهمیت انسان و نقش و جایگاه آن و نیز توجه به زندگی انضمامی انسان، تأثیرات عمده‌ای بر فلسفه گذاشت و نشان داد که وجود واقع‌بودۀ آدمی نیز باید سهم مناسب خود را در فلسفه‌ورزی‌های ما داشته باشد. با اگزیستانسیالیسم، نحوۀ خاص وجود انسان محل تأمل فلسفی قرار گرفت. اگرچه بسیاری از فیلسوفانی که اگزیستانسیالیست خوانده شده بودند از پذیرفتن این عنوان امتناع ورزیدند، اما نقطۀ مشترک آن‌ها توجه ویژه‌ای بود که به وجود خاص انسان داشتند. متون کتاب حاضر، با عطف نظر به این واقعیت که هر کدام از این فلاسفه شیوۀ خاصی برای پرداختن به اگزیستانس داشته‌اند، گردآوری شده‌اند، تا از این طریق بتوان از چشم‌اندازهای گوناگون به این موضوع فلسفی نگریست. این نگاه چندوجهی، خوانندۀ کتاب را به نحو اساسی با موضوع مورد بحث درگیر می‌کند و می‌تواند نقطۀ آغاز مناسبی برای پژوهش در باب اگزیستانس انسان باشد.

محمدکریم‏خان کرمانی (1225 - 1288ق) در رسالۀ فی تزییف کتاب أفرنجی فی حرکات الأفلاک (1269ق) خلاصه‌ای عربی از کتابی دربارۀ نظریۀ خورشیدمرکزی و تبیین آن بر اساس مکانیک‌ دکارت و نیوتن را آورده و آن را نقد کرده است. می‌دانیم خورشیدمرکزی و مکانیک‌باوری بر اساس تفسیری جدید از مابعدالطبیعۀ ریاضی‏باوری فیثاغورسی ایجاد شده بود. کرمانی، بر اساس اصول مابعدالطبیعیِ ارسطوییِ مکان و حرکت، دلایل قائلان به خورشیدمرکزی و تبیین‌های مکانیکی جدید آن‌ها را رد کرد و دلایل تجربی را برای نفی زمین‌مرکزی و پذیرش خورشیدمرکزی کافی نمی‌دانست. به عقیدۀ او، تبیین‌های دکارتی و نیوتنی برای خورشیدمرکزی با اصول مابعدالطبیعی حرکت طبیعی و نفی خلأ سازگار نیستند. کرمانی با تغییر در ویژگی صُلبیت افلاک و پذیرش رقّت آن‏ها، تغییری در مفهوم سنتی فلک ایجاد کرد تا به دلایل خورشیدمرکزی پاسخ دهد. علاوه ‌بر این، او معتقد بود دلایلی تجربی نیز برای نفی خورشیدمرکزی و حرکت زمین وجود دارند، و اِشکالات آزمایش‌های مؤید حرکت زمین را نشان داد. او آیات قرآن را نیز مخالف خورشیدمرکزی می‌دانست. نظام فلسفی - عرفانی مذهب شیخیه انگیزه‌ای برای رد نجوم جدید بود، اما کرمانی، مانند بسیاری از همتاهای مسیحی ارسطویی او در قرن هفدهم میلادی، برای مخالفت خود با نجوم جدید فقط بر نظام عقیدتی خود تأکید نکرد.

در این مقاله شبهه خدا به مثابه امر تاریخی به شیوه تحلیلی-توصیفی و با تکیه بر منابع کتابخانه‌ای مورد نقادی قرار گرفته است. شبهه کنت در مورد خدا مبتنی بر نظریه اندیشه‌ورزی سه مرحله‌ای است؛ که بر پایه آن بشر ابتدا الهی می‌اندیشد و سپس به سراغ فلسفه و سرانجام به دنبال علم می‌رود. آگوست کنت بر پایه شواهدی مانند استقراء، شهود و ضروت منطقی به این جمع‌بندی می‌رسد که این قانون بر اندیشه بشر حاکم است و اکنون جوامع انسانی به مرحله علمی یعنی آخرین مرحله از مراحل تطور اندیشه بشر رسیده است و بدین‌ترتیب خدا که در دوره ربانی یک اصل محوری بود اکنون به عنوان یک امر تاریخی به حاشیه رانده شده است. از آنجا که این شبهه مبتنی بر قانون مراحل سه گانه است، تلاش شد که این قانون را از چشم‌اندازهای متفاوت مورد نقادی قرار دهیم. در فرایند نقد شواهد مورد استناد از جمله استقراء، شهود و ضرورت منطقی مورد نقادی قرار گرفت. با نقادی قانون مراحل سه‌گانه ضعف شبهه خدا به مثابه یک امر تاریخی آشکار گردید.

منشأ دین یکی از مباحث مهم در فلسفه دین و کلام جدید است که در مورد آن دیدگاه‌های مختلفی از سوی متفکران غربی و اندیشمندان اسلامی مطرح شده است. آگوست کنت جامعه‌شناس مشهور فرانسوی منشأ دین را جهل آدمی می‌داند. ازآنجایی‌که نگرش وی در این زمینه مبتنی بر مراحل تکامل اندیشه بشر است و دین را محصول مرحله اول، یعنی دوره تبیین الهیاتی پدیده‌ها می‌داند؛ بنابراین ازنظر او دوران ادیان سنتی به پایان رسیده است. در مقابل شهید مطهری که از برجسته‌ترین اندیشمندان معاصر است؛ منشأ گرایش به دین را فطرت انسان می‌داند؛ یعنی گرایش به خداپرستی در ذات و نهاد انسان ریشه دارد. ازنظر وی بر مبنای فرمایش امیرالمؤمنین(ع) بعثت پیامبران برای آگاه کردن مردم به گرایش‌های نهفته در وجودشان مانند گرایش به حق و حق‌پرستی است. بر این اساس آنچه در این پژوهش صورت گرفته است، تبیین دیدگاه کنت و نقد آن بر مبنای نظریه فطرت استاد مطهری است. درنهایت بر اساس نقدهای وارد بر رویکرد کنت معلوم شده است که تلقی ساده‌انگارانه وی از دین و رسیدن به پارادوکسی که خودش نیز به آن اعتراف کرده است با نظریات تکاملى و کارکردى او قابل‌رفع نیست.