جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

کتاب "کناره های فلسفه" تا قسمت عمده‌ای حول ایده انسجام استعاری اندیشه فلسفی به عنوان تکرار فیزیک شکل می‌گیرد، به تعبیری متافیزیک به نحو استعاری از فیزیک استفاده می‌کند تا به خود انسجام ببخشد. اگر چه که متافیزیک می‌بایست خود را چیزی مبتنی بر مفاهیم در نظر بگیرد یا دقیق‌تر صرفا باید در حد ایده‌ها مرکزیت بیابد اما همواره از استعاره‌های فیزیکی بهره می‌برد تا استمرار حضور خود را تضمین کند. دریدا در ادامه با تفاوتی که ما بین اسطوره و مفهوم قائل می‌شود این ایده را ابراز می‌کند که متافیزیک اسطوره‌شناسی سفید پوستان است، یعنی اسطوره‌هایی که توسط مردان سفید پوست عمل آمده است همان فرهنگی که عقلانی و با غیاب اسطوره از اندیشه‌اش تعریف می‌شود. در اینجا دریدا برای ساختار شکنی ، در صدد رفتن به ناخودآگاه فلسفه است یعنی فضایی که انسجام ما قبل فهم فلسفه در آن‌جا رخ می‌دهد. (البته باید توجه داشت که این افکار دریدا در بطن اندیشه پست‌مدرن مطرح می‌شود و نقدهای بسیاری نیز بر اندیشه پست‌مدرن توسط برخی متفکران و فلاسفه بزرگ صورت گرفته است.)

کتاب موهبت مرگ یکی از پیگیرترین ملاحظات دریدا درباره دین است که پرسش‌هایی را پی می‌گیرد که اولین بار در کتاب او با نام زمان داده شده درباره حدود امر عقلانی مطرح می‌شود و مسئولیتی که آدمی می‌تواند در قالب پذیرش و قبول مرگ چه با قربانی شدن، چه قتل، چه اعدام یا خودکشی، بدان دست یابد. دریدا در این کتاب "جستارهایی بدعت آمیز در فلسفه تاریخ" یان پاتوچکا فیلسوف اهل چک را تحلیل می‌کند و اندیشه‌های او را با آثار هایدگر، لویناس و کیرکگارد مقایسه می‌کند و بسط می‌دهد.

ترجمه ماشینی: ژاک دریدا که پس از فروپاشی دیوار برلین و در چارچوب نقد "نظم نوین جهانی" که مرگ مارکس و مارکسیسم را اعلام می کند، نوشته شده است، "طیف شناسی" مارکس را می خواند -- وسواس او با ارواح، ارواح و ارواح. دریدا استدلال می‌کند که بیش از یک روح مارکس وجود دارد و این وظیفه وارثان اوست - ما همه وارثان مارکس هستیم - که میراث‌های ممکن، ارواح ممکن را غربال کنند و یکی را دوباره تأیید کنند و نه دیگری را. او فراتر از انکار کر کننده مارکس امروز است، انکار او تلاشی برای از بین بردن روح مارکس است. «اشباح مارکس» نشان دهنده اولین اثر مهم فیلسوف مشهور ژاک دریدا درباره مارکس و ورود قطعی او به فلسفه اجتماعی و سیاسی است.

ژان ژاک دریدا از جمله فیلسوفان تاثیرگذاری است که به آرشیو توجه داشته است. وی در کتابش با عنوان «تب آرشیو»، آرشیو را مکانی توصیف می­کند که در آن‌جا اندیشه با مادیّت گره می­خورد، با این حال وی هم‌چنان به دنبال این است که با تحلیل­های ساختارشکنانه­ از «آرشیو»، معنای جدیدی برای این مفهومِ گسترده خلق کند. آرشیو صرفا یک مفهوم است، تصوری است که در قالب واژه­ای برای چیزی ... به کار می­رود، ما هیچ مفهومی از آن نداریم. عبارت «هیچ مفهومی نداریم» می­تواند آرشیو را از فهمی که شدیدا متاثر از ریشه‌های لغت­‌شناختی‌اش در واژه یونان باستان و واژه لاتینی آرکیویوم(یا آرکیوم) است، برهاند. دریدا در بررسی­های ریشه‌شناختی‌­اش کشف می­کند که «آرخه» به معنای «مکان شروع» مشتمل بر دو اصل است: در مفهوم هستی‌­شناختی‌اش به معنای مکانِ «آغاز» («جایی که چیزها آغاز می‌شوند») است، در حالی­که در مفهوم قانونی‌اش به معنای مکانِ «قانون» («جایی که مردان و خدایان فرمان می­‌رانند») است. بنابراین اصطلاح آرشیو بر ظهور فرامین طبیعی و ساختگی دلالت دارد. دریدا سپس این‌گونه ادامه می­دهد که «آرکیونِ» یونانی- که «آرخه» را مستقیما به «آرکیویوم» لاتینی ربط می‌دهد- جایگاه اختصاصی «حاکمان» در یونان باستان بوده است. «حاکمان» قضاتِ ارشد دولت بودند که از اسناد مهم دولتی پاسبانی می­کردند. بنابراین «آرخیون» مکانی خصوصی با وظایفی عمومی محسوب می‌شد. لذا اصطلاح لاتینی «آرکیوم» به مفهوم قانونیِ «آرخه» که به نهادینه کردن قانون اطلاق می­شد، بر می‌گردد. (از وبلاگ فلسفه آرشیو نوشته علی قدیمی)

در بهار سال 2003 ، ژاک دریدا در پاریس برای بحث و گفتگو با مصطفی شریف روشنفکر الجزایری حاضر شد. این فیلسوف برجسته به طور مستقیم از بیمارستان، جایی که به تازگی مبتلا به سرطان لوزالمعده تشخیص داده شده بود ، به این رویداد پیوست ، بیماری‌ای که زندگی او را کمی بیش از یک سال بعد می‌گرفت. این‌که وی هنوز هم در این تبادل نظر شرکت می‌کرد گواهی بود بر بزرگی موضوع مورد نظر یعنی : رابطه بیش از پیش متشنج بین اسلام و غرب و پرسش‌هایی درباب آزادی ، عدالت و دموکراسی پیرامون آن. همانطور که شریف در این گزارش از گفتگوی خود می‌گوید ، مبحث اسلام طنین ویژه‌ای برای دریدا داشت - شاید می‌بایست چنین اندیشید که در اواخر عمرش افکارش به الجزایر ، کشوری که در سال 1930 به دنیا آمد ، متمایل می‌شد. این ریشه‌ها به عنوان انگیزه‌ای برای مکالمه آن‌ها به کار می‌آمد، که ابتدا متمرکز بر روش‌هایی بود که هویت الجزایر-یهودی دریدا، تفکر او را شکل می‌داد. از آنجا ، این دو نفر به سمت پرسش‌های گسترده‌تری درباره سکولاریسم و دموکراسی ، درباره سیاست و دین و اینکه چگونه سیاست، دین را دستکاری می‌کند؛ و در آخر پرسش‌هایی درباره توازی بین بیگانه هراسی در غرب و تعصب در بین اسلام‌گرایان می‌پردازد. سرانجام ، این بحث تلاشی برای در هم شکستن این عقیده است که اسلام و غرب دو تمدنی هستند که در یک مبارزه تلخ برای برتری گرفتار شده‌اند و تلاشی است برای ملاحظه دوباره آن‌ها هم‌چون دو کرانه دریای مدیترانه، دو نیمه از یک سپهر جغرافیایی ، مذهبی و فرهنگی یکسان. موضوع اسلام و غرب فرصتی مهم است که درک ما از دیدگاه دریدا در مورد بخش‌بندی کلیدی سیاسی و مذهبی دوران ما را پیش می‌برد و گواهی است بر قدرت دوستی و همبستگی برای غلبه بر این بخش بندی‌ها .