جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

نقد رواقي گري به عنوان زيست اخلاقي: حالا ببينيم چه هست در اين مكتب رواقي كه امروزه حتي از جانب نوانديشان ديني هم به عنوان مكتبي كه ميتوان براي اخلاق سكولار سراغش رفت بركشيده ميشود . تا جاييكه تاملات و تفكرات من اجازه ميدهد عناصر زير در مكتب رواقي برجسته اند: ١- به انفعال رسيدن يعني بي تفاوت شدن نسبت به بد و خوب جهان يعني نوعي حالت فرزانگي. ٢- ارتكاب به عمل اخلاقي در حد فهم انساني و مداومت ورزيدن بر آن فارغ از هر نتيجه اي كه در پي دارد . به بيان ديگر اين عمل اخلاقي في حد ذاته هست كه مهم است آنچه در پي مي آيد نبايد شخص اخلاقي را متاثر سازد چه خوشحال و چه ناراحت كه اينهم مقام نوعي فرزانگي در سلوك عمليست . اما اين مدعيات اساسا قابل استناد با فرضيات بنيادين خود مكتب رواقي نيست . في المثل ميتوان پرسيد اصلا چرا انسان بايد اخلاقي باشد؟ حجيت معرفت شناختي اولويت (به قول اقاي ملكيان) رفتار اخلاقي بر رفتار غير اخلاقي چيست ؟ و اگر پاسخ اين باشد كه رفتار اخلاقي زندگي انسانها را كنار هم ممكن ميكند باز هم ميتوان گفت چنين نيست ... انسانها همينكه به هم آزار نرسانند ميتوانند كنار هم زندگي كنند خير رساندن و فعل اخلاقي الزامي ندارد ... و از آن بالاتر فرزانگي از كجاي اين مكتب در مي آيد ؟ ماترياليسم خدا انگارانه و طبيعت گرايانه رواقي چگونه به فرزانگي اخلاقي ميرسد ؟ اصلا به چه دردي ميخورد اخلاقي باشي رفتار غير اخلاقي ببيني باز هم اخلاقي باشي ؟؟ چرا ؟؟ وقتي مبدا شما مادي است و همه چيز به طبيعت برميگردد ما چرا بايد فرزانه باشيم ؟؟ طبيعت محل ارضاي غرائز است نمونه اش حيوانات اگر انسان را به تعبير ارسطويي حيوان ندانيم حالا انسان كه غايتي جز طبيعت ندارد چرا بايد چشم بر غرائز و تاثرات و انفعالات دروني خود ببنددد ؟ چرا بايد خشمگين نشود ؟؟ چرا بايد خويشتندار باشد ؟ غايت قصواي اين نگاه كجاست تا وقتي ما تخته بند طبيعتيم ؟؟ و نكته آخر خود رواقيون عزيز بزرگترين جنايتكاران تاريخ بودند از سنكا در كنار نرون خونخوار تا خود ماركوس اوراليوس و جنگهاي طولاني اش خوب چرا بايد اين مكتب را كه از ابتدا تا انتها خطاي معرفت شناختي دارد كه هيچ معتقدين به آن هم چيزي گفته اند و آن كار ديگر كرده اند باور كرد ؟ بنظرم مي آيد نوانديشان ما بهترست قبل ازاينكه مفتون ميوه ها و سخنان زيباي يك مكتب شوند در بناي مكتب مطالعه كنند ... ما اساسا روي چه ايستاده ايم ؟ در رواقي گري دو تناقض بزرگ وجود دارد اول اينكه اين پايبندي به عمل اخلاقي از دل ماترياليسم طبيعت گرايانه بيرون نمي آيد دوم اينكه تعليم دهندگان مكتب خود برعكس آن زيسته اند و اين هر دو از سستي مكتبي خبر ميدهد كه براي امروز ما هم چيزي براي گفتن ندارد چه رسد به آنكه به فرموده حناب سروش دباغ كه خويش را نو انديش ديني هم ميدانند بخواهيم حافظ را هم رواقي بخوانيم .... نو انديش ديني اخلاق را از دل دين نص مقدس مي پيرايد و مطابق مقتضاي زمانه مينمايد يا اينكه حتي با نظر سكولار حداقل اخلاق را از منشا پاك و بي شائبه اي برميگيرد نمونه اش اسپينوزا .... نه اينكه در ميان دستان جباران تاريخ دنبال عمل اخلاقي بگردد كه جز گل در مسير باد كاشتن نيست. كمي انديشه راه را روشن ميكند و البته مشتاق شنيدن نقدها و نظرات عزيزان هستم.

توضیح کتاب: بسیاری از ما نمی‌دانیم هدف اصلی زندگی‌مان چیست. شاید بدانیم در هر دقیقه از زندگی یا هر دهه از عمرمان چه می‌خواهیم، اما هرگز درنگی نکرده‌ایم تا به هدف اصلی زندگی‌مان بیندیشیم. بدون فلسفه‌ای برای زندگی ممکن است بد زندگی کنیم. یعنی با وجود تمام سرگرمی‌های لذت‌بخشی که داریم، ممکن است در آخر کار، زندگی را با تلخکامی به پایان ببریم. «ویلیام اروین» با کاوش در فلسفه رواقیون باستان و با استفاده از تجربه‌های شخصی‌اش در مسیر رواقی زیستن، نشان می‌دهد چطور بینش‌ها و توصیه‌های عملی رواقیون می‌تواند به آدم‌های دنیای امروز کمک کند تا بهتر زندگی کنند.

معرفت‌شناسی فضیلت به مجموعه‌ای از رویکردهای اخیر به معرفت‌شناسی اطلاق می‌شود که برخلاف معرفت‌شناسی‌ تحلیلی، به جای تمرکز بر ارزیابی باور بر ارزیابی معرفتی ویژگی‌های صاحب باور تمرکز دارد. این مقاله در صدد است تا ماهیت معرفت‌شناسی فضیلت را تبیین کرده و مهم‌ترین رویکردهای آن را توضیح دهد. تبیین فضیلت معرفتی به عنوان قوای شناختی قابل اعتماد و ویژگی‌های مَنِشی، دو رویکرد اعتمادگرایی و مسئولیت‌گرایی را در معرفت‌شناسی فضیلت شکل داده است. به دلیل این‌که ارائه تبیین صحیح از ماهیت این نوع معرفت‌شناسی در گرو فهم ماهیت فضیلت معرفتی است، این مهم بیش از بقیه عناصر معرفتی مورد توجه قرار گرفته است. این مقاله در ابتدا به خاستگاه معرفت‌شناسی فضیلت می‌پردازد و در پایان ضمن اشاره به نقدهای وارد بر این نوع معرفت‌شناسی از جمله دوگانگی تبیین فضیلت معرفتی، فهم ماهیت معرفت‌شناسی فضیلت و کارآمد بودن آن را در گرو ارائۀ تعریفی جامع‌تر، منعطف‌تر و منطقی‌تر از فضیلت معرفتی می‌داند.

بسیاری از دیدگاه‌های علم کلام و فلسفۀ اخلاق، مبتنی بر تعیین ملاک حسن و قبح است. فخر رازی معتقد است حسن و قبح در افعال بشری عقلی، و در افعال الهی شرعی است. دیدگاه او خاص و منحصر‌به‌فرد است. در این جستار، نخست ادلۀ فخر رازی را برای تفکیک جایگاه عقل در اخلاق بشری و الهی و چرایی روی آوردن او را به چنین دیدگاهی خواهیم گفت. دلایل فخررازی را در دفاع از شرعی بودن حسن و قبح افعال الهی در سه جهت طبقه‌بندی می‌کنیم: تکلیف، خلقت و جبر حاکم بر عالم. در گام بعدی، ادّله او را با رویکرد تحلیلی ـ انتقادی سنجیده و نقد می‌کنیم. در پایان، با ردّ دیدگاه فخر رازی نتیجه می‌گیریم ملاک معرفت‌شناختی در تشخیص حسن و قبح افعال انسانی و الهی یکسان است.

کتاب تأملات حاصل اندیشه‌ها و تفکرات یکی از نامدارترین فیلسوفان مکتب رواقی در باب مسائل بنیادین حیات آدمی است. مارکوس اورلیوس در این اثر می‌کوشد از منظری خودکاوانه، خواننده را در بصیرت‌هایی که از تأمل در مضامینی چون محدودیت‌های حیات آدمی، ناپایداری امور، قانون عقلانی حاکم بر چیزها، کردار درست در راه زندگی و معرفت به نفس حاصل کرده است شریک سازد و او را به پیمودن طریق خودشناسی ترغیب کند.

این کتاب مجموعه‌ای مشتمل بر 12 فصل در اصول اخلاق شامل یادداشت‌های شخصی نگارنده است که اصل آن به زبان یونانی نوشته شده و دربرگیرنده‌ی اصول فلسفه‌ی رواقی است. کتاب حاضر از موضوعات گوناگونی تشکیل شده است. نگارنده زمانی درباره‌ی رویدادی یا برخوردی که اخیرا روی داده می‌نویسد، و زمانی درباره‌ی اسرار مرگ و زندگی آدمی می‌اندیشد؛ دیگر زمان اندرزی برای بهبود روزگار خویش را به یاد می‌آورد و زمانی از کتابی که آن روز می‌خوانده مطلبی نقل می‌کند که توجه او را به خود معطوف داشته است.

خوشبختی چیست؟ هر کسی پاسخ خاص خودش را دارد. بعضی آن را در ثروت و قدرت می‌جویند و برخی می‌گویند تنها از مسیر زندگی اخلاقی است که می‌توان به آن رسید. در میان مکتب‌های فلسفی باستانی، جنجالی‌ترین پاسخ را اپیکور و پیروان او داشتند. پاسخی که در نگاه عموم مردم به لذت‌پرستی و خوش‌باشی معروف شده است، اما اگر سراغ متن‌های اصلی این فیلسوف برویم، خواهیم دید که آموزه‌های او می‌تواند راهی برای نجات‌یافتن از دنیای حریص و رقابت‌جوی امروزی به ما نشان دهد.