جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

ابوهاشم جعفری گوید : نزد آن حضرت بودم که مردی از ایشان پرسید : خداوند در کتابش برای خود نامها و صفتهایی را ذکر کرده، نامها و صفتهای خداوند خود او هستند. امام فرمود : این سخن تو دو چهره دارد : اگر بگویی : آنها همان خدا هستند، یعنی در خداوند کثرت جای داشته و او مرکب است، این معنی در خدا متصور نیست و خدا برتر از این معانی است، و اگر مرادت آن است که : این صفات و نامها همواره با خدا بوده است، همواره بودن دو معنا دارد : اگر بگویی : این صفات جاودانه در علم و دانش خداوند بوده و او شایسته‏ی آنهاست این حرف درست است، اگر بگویی : تصور این صفات و حروف کلماتش نزد او بوده، پس خداوند برتر است از اینکه چیزی با او بوده باشد، بلکه خداوند بوده در حالیکه مخلوقی با او نبود، آنگاه اسماء و صفات را به عنوان وسیله‏ی یاد کردن او خلق کرده، و خدا بود و نام و یادی نبود و آنچه یاد می‏شود همان خداوند جاودانه‏ای است که همواره بوده است. و اسماء و صفات الهی مخلوق اویند، و معانی آنها و مقصود آنها خدایی است که اختلاف و همبستگی در او جای ندارد، چرا که اختلاف و همبستگی در اموری صدق می‏کند که مرکب و دارای اجزاء باشد، از این رو نمی‏توان گفت : خداوند همبستگی پیدا کرده است، و نه اینکه خدا کم و زیاد است، و لکن خداوند در ذاتش قدیم و ازلی است، و هر چیزی که بیش از یکی باشد مرکب است و خداوند یگانه‏ای که ترکیب در او نیست، و توهم کمی و زیادی در او جای ندارد و هر مرکبی از توهم شده‏ای به کمی و زیادی مخلوق اوست، و راهنمائی است بر آنکه خالق و آفریدگاری دارد. پس در این سخنت : خداوند قادر است، و در حقیقت خبر می‏دهی که هیچ چیز او را ناتوان نمی‏کند، و با این کلمه عجز را از خدا دور ساخته و عجز را در ماوراء او قرار دادی، و همچنین در این سخنت : خداوند داناست، با این سخن جهل را از او زدودی، و جهل را غیر او دانستی، و هرگاه خداوند اشیاء را فانی ساخت صورت و حروف و کلمات را نیز فانی ساخته است، و همواره و جاودانه و دانا بوده است. آن مرد گفت : پس چگونه پروردگارمان را شنوا نامیدیم؟ فرمود : زیرا هرچه را گوشها می‏یابند از دید او مخفی نمی‏باشد، او را به گوشی که در سر قرار دارد توصیف نمی‏کنیم، و همچنین خداوند را بینا می‏نامیم زیرا آنچه دیدگان درک می‏کنند از دید او مخفی و پنهان نمی‏باشد، رنگ باشد یا شخصی یا غیر اینها، و او را به دیدگان که در سر قرار داشته و می‏بیند توصیف نکرده‏ایم. و همچنین او را دقیق و باریک‏بین نامیدیم، چرا که به اشیاء کوچک همچون پشه و پنهانتر از آن و مولکولهای بدنشان آگاه است، و نیز به غریزه و شهوات آنان برای تولید نسل و توجه به آن، و جایگزینی گروهی از آنان در جایگاه دیگران، و انتقال غذا و آب به فرزندانشان در کوهها و بیابانها و دشتها و بیشه‏ها آگاه است، از این رو دانستیم آفریدگار آن باریک‏بین است و چگونگی ندارد، و چگونگی داشتن برای آفریده شده‏ای است که آن گونه خلق کرده است. و همچنین پروردگارمان را نیرومند و توانا می‏نامیم، منظور قدرت جسمانی که از مخلوقها دیده‏ایم نمی‏باشد، و اگر نیروی او توانائی گرفتن که در مخلوقین است باشد تشبیه در خداوند صورت گرفته و احتمال زیاد از مخلوقین در او می‏رود و آنچه احتمال زیاد دارد ناقص باشد، و آنچه ناقص باشد قدیم و ازلی نیست و هرچه قدیم نباشد عاجز و ناتوان است. پس پروردگار بزرگ ما شبیه نداشته و ضد و همانندی ندارد و کیفیتی برای او نبوده و نهایتی ندارد و دیدگانی بر او واقع نمی‏گردد، و بر قلوب حرام است که او را به چیزی شبیه کنند، و بر اوهام که او را محدود سازند، و بر جانها که او را تکون و وجود بخشند، برتر و بزرگوارتر از آن است که دارای وسایل مخلوقاتش بوده و نامهای آفریده‏هایش بر او صدق نماید و از همه‏ی این امور بسیار والاتر است. کلامه فی أسماء الله تعالی و صفاته روی ابوهاشم الجعفری قال : کنت عند ابی‏جعفر الثانی علیه‏السلام فساله رجل فقال : اخبرنی عن الرب تبارک و تعالی له اسماء و صفات فی کتابه؟ و اسماؤه هی هو؟ فقال ابوجعفر علیه‏السلام : ان لهذا الکلام وجهین : ان کنت تقول : هی هو، ای انه ذو عدد و کثرة فتعالی الله عن ذلک، و ان کنت تقول : هذه الصفات و الاسماء لم تزل، فان، «لم تزل» محتمل معنیین : فان قلت : لم تزل عنده فی علمه و هو مستحقها فنعم، و ان کنت تقول : لم یزل تصویرها و هجاؤها و تقطیع حروفها، فمعاذ الله ان یکون معه غیره، بل کان الله و لا خلق ثم خلقها وسیلة بینه و بین خلقه یتضرعون بها الیه و یعبدونه، و هی ذکره و کان الله و لا ذکر، و المذکور بالذکر هو الله القدیم الذی لم یزل. و الاسماء و الصفات مخلوقات، و المعانی و المعنی بها هو الله الذی لا یلیق به الاختلاف و لا الائتلاف، و انما یختلف و یأتلف المتجزی‏ء، فلا یقال : الله موتلف، و لا الله قلیل و لا کثیر، ولکنه القدیم فی ذاته، لان ما سوی الواحد متجزی‏ء، والله واحد لا متجزی‏ء و لا متوهم بالقلة و الکثرة، و کل متجزی‏ء او متوهم بالقلة و الکثرة فهو مخلوق دال علی خالق له. فقولک : ان الله قدیر، خبرت انه لا یعجزه، فنفیت بالکلمة العجز و جعلت العجز سواه، و کذلک قولک : عالم، انما نفیت بالکلمة الجهل و جعلت الجهل سواه، و اذا افنی الله الاشیاء افنی الصورة و الهجاء و التقطیع، و لا یزال من لم یزل عالما. فقال الرجل : فکیف سمینا ربنا سمیعا؟ فقال : لانه لا یخفی علیه ما یدرک بالاسماع و لم نصفه بالسمع المعقول فی الراس، و کذلک سمیناه بصیرا، لانه لا یخفی علیه ما یدرک بالابصار، من لون او شخص او غیر ذلک، و لم نصفه ببصر لحظة العین. و کذلک سمیناه لطیفا، لعلمه بالشی‏ء اللطیف مثل البعوضة، و اخفی من ذلک، و موضع النشوء منها، و العقل و الشهوة للسفاد و الحدب علی نسلها، و اقام بعضها علی بعض، و نقلها الطعام و الشراب الی اولادها فی الجبال و المفاوز، و الاودیة و القفار، فعلمنا ان خالقها لطیف بلا کیف، و انما الکیفیة للمخلوق المکیف. و کذلک سمینا ربنا قویا، لا بقوة البطش المعروف من المخلوق، ولو کانت قوته قوة البطش المعروف من المخلوق لوقع التشبیه و لاحتمل الزیادة، و ما احتمل الزیادة احتمل النقصان، و ما کان ناقصا کان غیر قدیم، و ما کان غیر قدیم کان عاجزا. فربنا تبارک و تعالی لا شبه له و لا ضد، و لا ند و لا کیف، و لا نهایة و لا تبصار بصر، و محرم علی القلوب ان تمثله، و علی الاوهام ان تحده، و علی الضمائر ان تکونه، و جل و عز عن اداة خلقه و سمات بریته، و تعالی عن ذلک علوا کبیرا. منبع: صحیفه امام جواد؛ جواد قیومی اصفهانی؛ دفتر انتشارات اسلامی چاپ اول 1381.

ترجمه ماشینی: فرید سلیمان در کتاب ابن تیمیه و صفات خدا، بررسی جامعی از دیدگاه ابن تیمیه درباره خدا و صفات او ارائه می‌کند و موقعیت او را در بحث‌های قرن گذشته در مورد این موضوع پرتنش کلامی بیان می‌کند.

ابن خزیمه (223 - 311) از علمای اهل حدیث، نویسنده یک کتاب حدیثی با عنوان «صحیح»، و اثری مهم در «توحید» است که همواره محل بحث بوده و مورد توجه وهابی هاست. این یادداشت، مروری بر محتوای این کتاب و در واقع، فصلی کوتاه از کتاب «درسهایی در باره فرق اسلامی» است.

«جک مایلز» (زاده‌ سال ۱۹۴۲)، نویسنده و ادب‌پژوه امریکایی در کتاب حاضر به بررسی نقادانه‌ روایت قرآن از خدای اسلام و مقایسه‌ آن با روایت کتاب مقدس از «یهوه»، پرداخته است. او در این کتاب به خدا نه همچون ذات الوهیِ محض که به‌منزله‌ی شخصیت اصلی روایت‌های قرآن و کتاب مقدس نگریسته و، از این‌رو، از شیوه‌های نقد ادبی در بررسی خود بهره گرفته است. مایلز، بررسی تطبیقی خود را درباره‌ اوصاف خداوند از داستان آدم و حوا آغاز می‌کند و آن را با رویارویی فرزندان آدم، طوفان نوح، داستان ابراهیم و پدرش، فرزندان ابراهیم، داستان موسی و بنی‌اسرائیل و سرانجام با روایت قرآن از داستان عیسی و مادرش پی می‌جويد.

ترجمه ماشینی: علم شناختی دین (CSR) نشان می‌دهد که اعتقاد به عوامل ماوراء طبیعی یا «خدایان» بر اساس سوگیری‌ها و سیستم‌های شناختی طبیعی (دین طبیعی) از نظر بلوغ است. با این حال، مشخص نیست که خداباوری طبیعی است یا خیر. آیا خدا تصور می کند که تعصبات و سیستم های شناختی ما باعث ایجاد خداباوری تقریبی می شود؟ به عبارت دیگر، آیا دین طبیعی «تئیسم ردیابی» است؟ از آنجایی که الهی‌دانان مسیحی دیدگاه‌های متفاوتی در مورد چگونگی خدا دارند، ما استدلال می‌کنیم که پاسخ تا حدی به الگوی خدا بستگی دارد. ما دو مدل را مورد بحث قرار می دهیم: خداباوری کلاسیک و خداباوری باز. ما استدلال می کنیم که خداباوری کلاسیک از طبیعی بودن فاصله زیادی دارد. درک صفات کلاسیک الهی بسیار سخت است. علاوه بر این، مردم به طور طبیعی خدا را به عنوان یک نوع خاص تصور می کنند، اما خدای کلاسیک به شدت از انتظارات شناختی ما در مورد افراد منحرف می شود. خداباوری باز بسیار طبیعی تر است. با این حال، یافته های اخیر در CSR این پیشنهاد را که دین طبیعی خداباوری باز را دنبال می کند، به چالش می کشد. این احتمال که ما به جای «مؤمنان متولد شده» «بت‌پرستان زاده شده‌ایم» ممکن است دکترین مسیحی مکاشفه عمومی و تلاش‌ها برای سازگار کردن مسئولیت اجتماعی اجتماعی با الهیات را تضعیف کند.

ترجمه ماشینی: برخی از فیلسوفان ادعا کرده اند که مفهوم قدرت مطلق به طور ضمنی بر هیچ چیز قابل اطلاق نیست. معروف «مشکل سنگ» استدلالی در این باره است: اینکه آیا موجودی بتواند سنگی بسازد که سنگین‌تر از آن بلند شود یا نه، کاری هست که او نمی‌تواند انجام دهد و بنابراین او قادر مطلق نیست. برخی از فیلسوفان پاسخ داده‌اند که هیچ عملی که تحت تضاد قرار گیرد در محدوده قدرت مطلق نیست. این پاسخ از آنچه من رویکرد تضاد می نامم استفاده می کند. بسیاری از فیلسوفان رویکرد تضاد را رد می‌کنند و استدلال می‌کنند که مشکلاتی نزدیک به هم وجود دارد که نمی‌تواند آنها را حل کند. در این مقاله من استدلال می‌کنم که با گسترش و اصلاح مناسب، تناقض می‌تواند بسیاری از این مسائل را حل کند و بسیار انعطاف‌پذیرتر از آن چیزی است که بسیاری از فیلسوفان فکر می‌کنند. با این حال، این رویکرد به خودی خود قادر مطلق نیست و در نهایت باید رویکردی متافیزیکی تری داشته باشد تا امکان قدرت مطلق را نجات دهد.

ترجمه ماشینی: این کتاب اولین بررسی نظام‌مند نقاط قوت و محدودیت‌های مفاهیم شخصی و غیرشخصی الهی است. این شامل مشارکت‌هایی از پیشینه‌های یهودی، اسلامی، چینی، هندی و طبیعت‌گرایانه است، علاوه بر آن‌هایی که در چارچوب کاملاً مسیحی کار می‌کنند. این کتاب بحث می‌کند که آیا مفهوم خدا در خداباوری کلاسیک اصلاً منسجم است و آیا درک سنتی برخی از صفات الهی نیاز به اصلاح دارد یا خیر. مشارکت کنندگان بررسی می کنند که شایستگی ها و معایب معنوی و عملی پیشنهادی تصورات شخصی و غیرشخصی از خدا چه می تواند باشد. علاوه بر این، دیدگاه‌های متنوع آن‌ها نشان‌دهنده گرایش گسترده‌تری در فلسفه تحلیلی دین برای ادغام سنت‌های مختلف مذهبی غیرغربی است. پرداختن به این مسائل با دقت لازم است تا نقاط قوت و محدودیت‌های حساب‌های شخصی و غیرشخصی الهی را رعایت کنیم. فطرت الهی: دیدگاه های شخصی و الف شخصی مورد توجه دانشمندان و دانشجویان پیشرفته ای است که در فلسفه دین و الهیات فلسفی کار می کنند.

ترجمه ماشینی : مسئله صفات الهی در کلام اسلامی مورد توجه بوده است. در قرآن به خداوند صفات و افعال مختلفی نسبت داده شده است، اما ماهیت رابطه آنها با او روشن نشده است. بنابراین وظیفه متکلمان و سایر متفکران بوده است که این موضوع را مطابق با تصورات خود از وحدت (توحید) و تعالی (تنزیه) خداوند روشن کنند. این پایان نامه به بررسی گفتار درباره صفات الهی متکلم متقدم متقدم، ابو یسر البزداوی می پردازد که هدفش حفظ دو اصل کلیدی در رابطه با این مشکل است: 1) ماهیت همه صفات ذات و عمل به عنوان موجودات ابدی موجود در ذات خدا، در درجه اول در برابر رد معتزله این; و 2) غیرقابل مقایسه بودن و غیر جسمانی بودن خداوند، عمدتاً در برابر فضاسازی کرامی ها از او. اتکای او به سنت و استدلال عقلی برای حمایت از دیدگاه‌هایش، سهم او را در پیدایش ماتوریدیسم نشان می‌دهد و در مواقعی که تلاش می‌کند بین این دو منبع معرفت دینی مذاکره کند، تضاد در اندیشه او ایجاد می‌کند که در نتیجه رویکردهای ظریف و منحصربه‌فردی به جنبه‌های خاصی دارد.