جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

هدف: از تحقیق حاضر، معرفی راهکارهای پیشگیری و درمان حسد از منظر اسلام بود. روش: تحقیق، توصیفی- تحلیلی بود. در این پژوهش که از نوع تحقیقات کاربردی است، با استفاده از قرآن کریم، تفاسیر و کتب روایی، راهکارهایی برای پیشگیری و درمان حسد شناسایی شد و پس از عنوان‌دهی، دسته‌بندی و تجزیه و تحلیل شد. تفکیک راهکارهای درونی و بیرونی و نیز ارائه راهکارهای شناختی، عاطفی و رفتاری(طبق الگوی نظریه الیس) از ابتکارات این تحقیق است. برای این منظور، راهکارها به دو دسته درونی و بیرونی تقسیم شد. یافته‌ها: با توجه به آیات و روایات، در خصوص راهکارهای درونی، شش راهکار شناختی، سه راهکار عاطفی و هفت راهکار رفتاری و در زمینه راهکارهای بیرونی، چهار راهکار خانوادگی و سه راهکار اجتماعی برای پیشگیری و درمان شناسایی و معرفی شد. نتیجه‌گیری: بینش صحیح نسبت به خدا و جهان هستی و نیز آموزه‌های دینی همچون: تقوا، توکل، صبر، دعا و ... نقش مهمی در کاهش و درمان حسد دارند. البته با توجه به اینکه راههای پیشگیری و درمان در بیشتر موارد همپوشانی داشتند، از این رو، پیشگیری و درمان از هم تفکیک نشده است.

پژوهش یک فرایند قابل مدیریت و نظام­‌دهی است و یکی از پایه‌­های اساسی تمدّن‌­سازی شمرده می شود؛ از این رو طراحی نقشه‌­ی پژوهش هدفمند در مسیر تحقق تمدّن­‌سازی با توجه به بیانیه گام دوم انقلاب ضروری است. در این راستا باید اندیشه‌­های آیت الله خامنه‌­ای را به مثابه اندیشمند و سردمدار تمدّن­‌خواهی نوین اسلامی، مورد توجه و تحلیل قرار داد. این پژوهش از نوع توصیفی- تحلیلی، با مطالعه تفصیلی بیانات رهبر معظم انقلاب در بازه زمانی 1379 تا 1397، به استخراج اصول و زیرساخت­‌های مسیر پژوهش تمدّن‌­ساز پرداخته و به دو اصل «انطباق پژوهش بر نیازهای جاری و آینده کشور» و «دستیابی به مرجعیت و استقلال علمی» دست­یافته است. به دنبال آن، مؤلفه‌­های عملی هر یک را مورد تحلیل و واکاوی قرار داده است؛ در این راستا، چهار مؤلفه برای تحقق اصل نخست و شش مؤلفه برای اصل دوم ارائه کرده و تاکتیک­‌های عملیاتی را پیشنهاد نموده است.

سبک اعتراض، یکی از دستور‌های ادبی کلام و سبک‌های گفتمانی قرآن است. هدف از پژوهش حاضر پاسخ به چرایی استفاده حداکثری از این سبک در قرآن کریم، به وسیله تفسیر تربیتی آن است. در این پژوهش با رویکرد همسوسازی با هدف کلی قرآن مبتنی بر تربیت، اغراض و کارکرد‌های جملات معترضه، به شکل بی‌سابقه و نوین ساماندهی شده‌اند؛ تربیت و هدایت به دو بستر بینشی و گرایشی تقسیم شده و هریک از آنها در سه قالب ایجاد، تحکیم و رفع مانع دسته‌بندی گردیده‌اند، آنگاه کوشش شده تا هر یک از اغراض، بر آیات متعدد تطبیق شده و نیز با یافته‌های علوم تربیتی، مستندسازی شوند. این پژوهش از نوع تحلیلی−استنباطی بوده و طی آن ضمن یافتن حدود بیست مورد از اغراض و کارکرد‌های تربیتی جملات معترضه قرآنی و بررسی آنها ثابت می‌شود که اطناب حاصل از سبک اعتراض کاملاً هدفمند و در راستای هدف تربیتی قرآن به کار رفته است، همچنین سبک اعتراض، یک روش عام تربیتی مستقل و کارآمد، شناخته می‌شود. یافته‌های این تحقیق، می‌تواند الگوی تربیتی کم‌نظیری برای آموزش و پرورش رسمی و عمومی باشد.

یکی از اصول مطرح تربیت عرفانی در عرفان عملی، مسئله نیاز سالک به استاد در سِیروسلوک است؛ اما بزرگان عرفان به علت‌هایی از ارائه بحث علمی و برهانی در این زمینه خودداری کرده­اند. در این راستا، دسته‌بندی ابعاد نیاز به استاد و تبیین جایگاه شناختی و رفتاری استاد در سیر تربیت سالک ضروری است. با بررسی‌های انجام‌گرفته در این پژوهش به این نکته دست می­یابیم که با پیوند‌دادن مسئله نیاز به استاد با دَه کارکرد اساسی استاد در حوزه‌های شناختی و رفتاری جایگاه استاد تطبیق‌پذیر است و ضرورت آن اثبات‌پذیر می‌شود. شناخت راه نامحسوس و پیچیده، شناخت وظایف و برنامه‌ها، شناخت آفات، خطرات و موانع، شناخت حوادث شهودی و شناخت تفاوت شاکله سالکان از کارکرد­­­های استاد در بُعد شناختی دانسته شده­اند و ترقی به مراحل و مقامات بالاتر، سرعت و سهولت‌بخشیدن به سیر، تأثیر نفَس و ولایت باطنی استاد، رفع آفات و موانع سیر سالک و دفع ضرر احتمالی ناشی از نبود استاد از کارکرد­های استاد در حوزۀ رفتاری شناخته شده­اند که تحقق هیچ‌یک از آن‌ها بدون راهنمایی و دستگیری استاد امکان‌پذیر نیست.

موضوع تحقیق حاضر، «سرنوشت از دیدگاه قرآن و نهج البلاغه» است. پرسش اصلی این نوشتار آن است که اساساً رویکرد قرآن و نهج البلاغه درباره موضوع سرنوشت چیست. به منظور روشن شدن پاسخ این پرسش، سؤال های دیگری مطرح می شود که پرداختن به پاسخ آن ها، سبب روشنی پاسخ سؤال اصلی می شود. از جمله این که آیا سرنوشت انسان به دست خود او است یا به دست موجودی دیگر؟ آیا اعتقاد به قضا و قدر، با اختیار سازگار است و آیا علم ازلی و تقدیر پیشین خداوند به معنای جبری بودن سرنوشت نیست؟پاسخ این است که قضا و قدر علمی خداوند، به افعال انسان، به صورت مطلق تعلّق نمی گیرد; بلکه متعلّق قضا و قدر، عمل انسان با تمام ویژگی های آن است که از جمله می توان به اختیاری بودن و تأثیر اراده و قدرت انسان در وقوع آن اشاره کرد. همچنین تأثیر قضا و قدر عینی خداوند در وقوع افعال بندگان، از مسیر اسباب و در چارچوب نظام علّی عالم تحقّق می پذیرد و از آن جا که اراده انسان، یکی از مبادی علّی افعال اختیاری او است، قضا و قدر در مورد افعال اختیاری، از مجرای اراده و اختیار انسان تأثیر می گذارد; بنابراین، تعیین ویژگی های افعال اختیاری و تعیّن بخشیدن و ایجاب آن، به هیچ وجه مستلزم طرد و سلب اختیار نیست; بلکه با آن همراه است و از مجرای آن می گذرد. حاصل آن که طبق نظر قرآن و نهج البلاغه، انسان هر آن اختیار دارد با انجام کارهای خوب یا بد، طبق «قدر» آن ها و در چارچوب مشیّت الهی، سرنوشت آتی خود را تعیین کند.

پژوهش حاضر با هدف ساخت آزمون سنجش حسادت صورت گرفت؛ به همین منظور ابتدا آموزه های اسلامی درباره نشانگان حسد از قرآن و احادیث به صورت توصیفی گردآوری و سپس دسته بندی، تلفیق، تجزیه و تحلیل شد. در مرحله بعد به استناد این نشانه ها و به کمک روش های روان سنجی و مباحث آماری، آزمونی چهل ماده ای طراحی و تدوین شد. میانگین نظرات بیست نفر از کارشناسان و متخصصان مسائل اسلامی و روان شناسی، نمره روایی 87.6 درصد را نشان می دهد؛ بنابراین، آزمون از روایی محتوایی بالایی برخوردار است. اعتبار آزمون با اجرا بر روی 353 نفر آزمودنی واقعی و با استفاده از فرمول ها و روش های آماری و نیز برنامه تخصصی spss، محاسبه و تایید شد. میزان آلفا، هم بستگی بین دو نیمه و هم بستگی سه مؤلفه شناختی، عاطفی و رفتاری، با نمره کل آزمون بر اساس هم بستگی پیرسون(r) بالاتر از 0.7 و نشانگر اعتبار بالای آزمون است. نتایج آزمون T درباره میزان نمره حسادت زنان و مردان، و نیز افراد مجرد و متاهل تفاوت معناداری را نشان داد. هم اکنون آزمون سنجش حسادت، برای کاربرد و اجرا در پژوهش های بعدی، آماده استفاده است.

هدف این مقاله، معرفی مستند نشانگان حسد از منظر اسلام می باشد. این پژوهش، که از نوع تحقیقات بنیادی است، برای بررسی شاخص ها و نشانه های حسادت و تحلیل روان شناختی آن، اطلاعات به روش کتابخانه ای جمع آوری گردیده است؛ یعنی با استفاده از تفاسیر قرآن و کتب روایی، ویژگی های فرد حسود به صورت توصیفی جمع آوری و پس از دسته بندی، تجزیه و تحلیل گردیده است. بدین منظور، این نوشتار پس از تعریف لغوی و اصطلاحی حسادت و تفکیک آن از مفاهیم مشابهی همچون غبطه، منافسه، حسرت، غیرت، غل و نصیحت، به نشانه شناسی حسد با توجه به آیات و روایات می پردازد و با تقسیم نشانه های حسد به سه مؤلفه شناختی، عاطفی و رفتاری، برای حسادت، سه نشانه شناختی، شش نشانه عاطفی و نُه نشانه رفتاری از منابع اسلامی مورد شناسایی قرار می دهد. در پایان راه هایی برای تشخیص موقتی و قطعی حسادت، ارائه گردیده است.