جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

کتاب حاضر مشتمل بر مجموعه مقالاتی از "یورگن هابرماس "(فیلسوف و روشنفکر آلمانی) است که در حوزه عمومی سیاست نگاشته شده است .دعوی مرکزی نظریه هابرماس در این مقالات آن است که "نهاده‌های مبتنی بر استفاده از عقلانیت ارتباطی، از نهادهای اخلاقی گرفته تا نهادهای دولت مشروطه، نهادهایی عقلانی‌اند و صرفا از متفرعات یا عوارض شرایط تاریخی نیستند ."هابرماس از منتقدان سرسخت توسل به احساسات ملی است که دولت "کهل "از آن استفاده می‌کرد .وی علاوه بر آن از سخنگویان مفهوم وطن دوستی مبتنی بر قانون اساسی و از مخالفان طرح قوانین سرسختانه علیه مهاجرت و پناهندگی بود" .هابرماس "در این مقالات، پیامدهای ابهام‌انگیز پدیده جهانی شدن، نیز وجوه مثبت و منفی این پدیده را بررسی و ارزیابی می‌کند .او درباره جهانی شدن این پرسش را مطرح می‌سازد که "آیا دموکراسی مبتنی بر رفاه اجتماعی می‌تواند در دوره پسا ملی و فراسوی مرزهای ملی داوم یابد و بر بحران‌های اجتماعی و زیست محیطی فایق آید، علاوه بر آن وضع حقوق بشر در این دوره جهانی شده، چه خواهد بود ."وی در یکی از مقالات مناقشات موجود میان مدرنیته و پسا مدرنیته را بررسی کرده و تکوین مفاهیم عقل و عقلانیت در فلسفه و جامعه‌شناسی مدرن را نشان می‌دهد .پاره‌ای از مقالات کتاب از این قرار است" :منظومه پسا ملی و آینده دموکراسی"، "اشاراتی درباره مشروعیت از طریق حقوق بشر"، "مفاهیم مدرنیته (تجدد)"، و "ضرب آهنگ‌های متفاوت فلسفه و سیاست ."

از آغاز مسيحيت، برخورد دوگانه‌اي نسبت به فلسفه وجود داشت و حتي در خود انجيل‌ها هم اين دوگانگي ديده مي‌شود. مسيحيت در درجه اول، يک دين است و آموزه‌هاي آن، درباره رستگاري و عشق به خداوند است و به‌صورت يک نظام نظري انتزاعي به سبک نظام‌هاي فلسفي يوناني درنمي‌آيد. درحالي‌که ادعاي سنت فلسفي يونان، دانش عقلاني متکي بر منطق استدلالي است. اين مقاله با پذيرش اين مسئله که تصوري عقلاني از ايمان، زمينه مشترکي براي بسياري از فلاسفه قرون وسطي بوده است، درصدد بررسي اين مهم است که چگونه معرفت متافيزيکي بشر که از راه وحي بدان رسيده، با معرفت طبيعي که از راه حواس و عقل بدان دست‌يافته، مرتبط مي‌شود.

شناخت هویت‌های تاریخی از طریق روایت‌های مختلفی از جمله ازلی‌گرایانه، پست‌مدرن و جامعه‌شناسی تاریخی صورت می‌گیرد، ولی ما در اینجا به معرفی روایت تبارشناختی‌ از هویت تاریخی با تأکید بر نظریه ­ی‌ فوکو‌ می‌پردازیم. این روایت، هویت را همواره در طول تاریخ مسئله­ ای محوری می‌داند که در متن روابط و مناسبات قدرت قرارگرفته است. بر این اساس، نیروهای مختلف موجود در هر دوره­ ی تاریخی سعی در اعمال قدرت بر هویت تاریخی را داشته‌اند که این امر را از طریق نهادها، ابزارها، تکنیک‌ها، تاکتیک‌ها، گفتمان‌های مختلف انجام دادند. در کنار این مسئله‌ و با توجه به «حدوثی‌ بودن» تاریخ از دیدگاه تبارشناختی‌ فوکو‌، در دوره‌ها و تبارهای‌ مختلف تاریخی و با حضور نیروهای جدید در اطراف هویت تاریخی، ما همواره شاهد «برساخته‌شدن» وجوه گوناگون هویتی در طول تاریخ بوده و هستیم. مسئله­ ی اصلی مقاله­ ی حاضر، شناخت روش تبارشناسی فوکو‌ و تفاوت روش‌های فوکو‌ با دیگر روش‌های موجود است و در ادامه، فهم ویژگی‌های تبارشناسی در شناخت هویت‌های تاریخی است. بر این اساس، ابتدا تفاوت روش­ شناختی فوکو‌ با دیگر روش‌‌ها درباره هویت را مشخص می‌کنیم، سپس به بررسی ویژگی‌های شاخص روشی فوکو‌ درباره هویت می‌پردازیم.

می توان گفت که نخستین بخش عمده فلسفه رواقی، منطق نظریه لوگوس است. این اصل که مفهوم قانون طبیعی از آن تعبیر می شود، بیشترین سهم فرهنگ یونان در میراث اندیشه ی بشری است. لوگوس در اندیشه ی رواقی نظم عقلانی حاکم بر عالم یا ساختاری است که نظام عقلانی عالم را نشان می دهد. این اصل عقلانی در زمینه های مناسب به صورت آتش یا خدا توصیف می شود. از دیدگاه رواقیون طبیعت تبلور یک قانون عام یعنی فراگیر و جهان شمول است و این قانون واحد که متعالی ترین قاعده کلی است، مبنای نظری اندیشه ی برابری و نظام جهانی در تفکر رواقی است. مقاله حاضر در صدد است تا با رهیافت مضمون گرا این فرضیه را به آزمون بگذارد که مفهوم لوگوس یا قانون ازلی و ابدی از تفکر پیش سقراطی (خصوصاً اندیشه ی هراکلیت) به عصر یونانی مآبی و اندیشه ی رواقیون، راه پیدا کرده و ضمن تکامل این مفهوم، پایه ی نظری مفاهیمی هم چون برابری و نظام جهانی در این مکتب را شکل داده است. این مقاله با روش توصیفی و تحلیلی به نگارش در آمده است.

ﻓﺎﺭﺍﺑﻲ، ﺑﺰﺭگترﻳﻦ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪهی ﻓﻠﺴﻔﻪی ﺳﻴﺎﺳﻲ اسلام ﻭ ﺷﺎﺧﺺﺗﺮﻳﻦ ﭼﻬﺮﻩی ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺩﻭﺭﻩی ﺍﺳﻼﻣﻲ ﺍﺳﺖ. ﻓﺎﺭﺍﺑﻲ، ﺍﻟﻬﻴﺎﺕ ﻭ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺭﺍ ﺩﺭ ﻣﻨﻈﻮﻣﻪی ﻭﺍﺣﺪ ﻓﻠﺴﻔﻲ ﺩﺭﺁﻣﻴﺨﺘﻪ ﻭ ﺑﺎ ﺗﻜﻴﻪﺑﺮ ﻭﺣﺪﺕ ﻭ ﺷﻴﻮﻩی ﺍﺳﺘﺪﻻﻝ، ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺁﻥﺩﻭ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﺗﻌﻤﻴﻢ داده است. وی ﻣﻮﺍﺩ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺍﺯ ﺍﻓﻼﻃﻮﻥ ﻭ ﺍﺭﺳﻄﻮ برﮔﺮﻓﺘﻪ ﻭ ﺁﻥ ﺭﺍ ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎﻱ ﻓﻠﺴﻔﻪی ﺍﺭﺳﻄﻮﻳﻲ ﻭ ﻧﻮﺍﻓﻼﻃﻮﻧﻲ ﺍﺳﻼﻣﻲ، ﺑﻪﺷﻴﻮﻩی ﺍﺳﺘﺪﻻﻟﻲ ﻭ ﺑﺮﻫﺎنی ﻣﺪﻭﻥ ﻛﺮﺩﻩ ﺍﺳﺖ. از اینروست که حاکم آرمانی مورد نظر فارابی، بیشتر یادآور انسان آرمانی و کامل است. از دیدگاه فارابی، زمام‌دار آرمانی کسی است که خصوصیات شاه آرمانی ایرانی، فیلسوف افلاطونی، پیامبر اسلامی و امام شیعی را در خود جمع دارد. اینگونه انسانها متصل به منبع فیض الهی‌اند و از طریق عقل فعال، به آنها وحی میشود. لذا زمام‌دار مدینه، همان مقامی را در مدینه دارد که خدا در کل عالم هستى دارد.

موضوع بسیار مهم در تحول اولیه‌ی مسیحیت تاثیر میراث عقلی دوره‌ی کلاسیک بر آن است. از این‌رو رابطه‌ی بین برخی از عمده‌ترین اجزاء نظام فکری یونان با آیین‌های اخلاقی و رستگارجویی در مسیحیت و هم‌چنین رابطه‌ی این نظام فکری با آموزه‌ها و ارکان کلام مسیحی به ویژه در دوره‌ی میانه، دغدغه‌ی اصلی این پژوهش محسوب می‌شود. رواقیون به دنبال فروپاشی نظام دولت‌شهری، اندیشه‌ها و آموزه‌هایی همچون لوگوس یا قانون ازلی و ابدی حاکم بر کائنات، برابری و برادری طبیعی ابنا بشر، نظریه‌ی دولت جهانی، دوگانگی قلمرو آسمان و زمین وغیره را در خود پروراندند و اندیشمندان مسیحی این اندیشه‌ها را در قالب دینی و با تعابیری همچون نظام الهی کائنات، برابری مومنان در همه‌ی شئون، امت مسیحی و غیره، تفسیر، بسط و تکامل بخشیدند. این پژوهش بر اساس رویکرد مضمون‌گرا در صدد بررسی شباهت‌ها و هم‌سنخی‌های محورها و ارکان نظریه‌ی رواقیون با اصول و آموزه‌های مسیحیت است. در این راستا سوال اصلی پژوهش عبارت است از اینکه: چگونه می‌توان گفت که رواقیون ضمن تکامل برخی اصول و آموزه‌های فلسفه‌ی سیاسی یونان باستان، در پیدایش و تکامل فلسفه‌ی سیاسی مسیحیت نقش مهمی داشتند؟؛ فرضیه‌ی پژوهش نیز عبارت خواهد بود از اینکه فلسفه‌ی رواقیون به عنوان میانجی، بسیاری از آموزه‌های اصلی تکامل‌یافته در فلسفه‌ی سیاسی یونان را به فلسفه‌ی سیاسی مسیحیت منتقل کرد.