جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

یکی از موضوعات مهمی که از قرآن برداشت می‌شود، عصمت انبیا در زمینه تلقّی و دریافت وحی، تبلیغ رسالت خود و نیز عصمت ایشان از گناه است. امّا، از آغاز نزول قرآن، منکران عصمت انبیا با تمسّک به بعض متون دینی و تاریخی، به طرح شبهاتی در این زمینه پرداخته‌‌اند. به همین دلیل از دیرباز عالمان و مفسّران فریقین آثار متعدّدی در پاسخ به این شبهات تألیف کرده‌اند. علامّه طباطبایی که جامع علوم معقول و منقول است، یکی از ایشان است که با توجّه به تبحّر پیش‌گفته به پاسخگویی شبهات پرداخته است. این پژوهش با روش توصیفی ـ تحلیلی ضمن بررسی تفسیر المیزان، از طریق استخراج نمونه‌ها و شرح آن‌‌ها، به این نتیجه رسیده است که علامّه طباطبایی به صورت روشمند و با استناد به دلایل عقلی و نقلی، با روش‌های متنوّعی از قبیل روش حَلّی، تبیین واژه‌ها، ارائه مثال، نقد و ردّ لوازم شبهه و...، به شبهات عصمت انبیا پاسخ داده است.

آغاز ورود واژه معجزه به تفاسیر به قرن دوم و اثر تفسیری فراء باز می گردد، اما واژه اعجاز تا قرن چهارم در تفاسیر کاربستی نداشت. از قرن چهارم، استعمال واژه معجزه به صورت صعودی و با شتابی بیشتر آغاز شد؛ اما همچنان واژه اعجاز ورود پررنگی نداشت؛ اما سده ششم، نقطه اوج روند صعودی کاربرد این واژگان به مثابه دانش واژگانی خاص در علوم قرآنی بوده است که در آثار مختلفی چون تفسیر فخر رازی، کشاف زمخشری، مجمع البیان طبرسی، تفسیر میبدی و ... مشاهده شد (توکلی محمدی و مکوند، 1392). دانشمندان علوم قرآنی در بین مباحـث علـوم قرآن به موضوع اعجاز توجه ویژه ای داشته اند و بـا اسـتناد بـه آیـات قـرآن وجـوه بسیار و متفاوتی را برای اعجاز قرآن مطرح کرده اند. هرچند در این موضوع اختلاف نظـر وجود دارد و متأخران به گونه ای بر اقوال گذشته و اندیشه ی گذشتگان مطـالبی اضافه کرده اند. بعضی از این مطالب شامل فصاحت و بلاغت ولی بعضی افراد جز اسلوب و نظم مطلب دیگری را قید نکرده اند و گروهی هم وجوه معرفتی و معنوی را به ان افزوده اند . قرآن معجزه ی جاویدان الهی و نشانه ی صدق دعوت پیامبر (ص) است و بـرای اینکه این معجزه بودنش را به بشر ثابت کند اورا را به تحدی فراخوانده است. آیات تحدی بر موارد گوناگونی دلالت دارد از جمله دلالت بر، یـک سـوره، ده سوره ،دلالت بر عموم قرآن،بر خصوص بلاغت و یا بر همه ی جهات. تحـدی در همه ی ایات قران میتواند دلیلی قاطع بر معجزه بودن قران کریم از جانب خداوند باشد. دانشمندان مباحث متفاوتی را در خصوص اعجاز مطرح کرده اند. بسیاری از آنها، جنبـه هـایی از قبیل فصاحت -بلاغت و اسلوب و نظم را بیشتر مورد توجه قرار داده اند.و از این جهت به مواردی از جمله آیات تحدی، زمان نزول قرآن و همچنین به فرهنگ مردم جزیره‌العرب استناد کرده اند، از جمله خواجه نصیرالدین طوسی، علامـه حلی، زمخشری و فخر رازی. بیشتر دانشمندان اعجاز قرآن را در گرو فصـاحت و بلاغت آن دانسته اند،چرا که این قران با وجود اینکه در میـان اعـراب جاهلی نازل شده است و انها در فصـاحت و بلاغت سرآمد دیگر اقوام بوده اند و قران انهارا به تحدی دعوت کرده است ولی عرب از آوردن سوره ای شبیه آن عاجز مانده است. از این جهت است که اعجاز قرآن را در فصاحت و بلاغت آن میدانند. ولی برخی از دانشمندان از جمله علامه طباطبایی جنبـه ی اعجـاز را در معارف والا و تعالیم حکیمانه ی آن می دانند.و یا گروهی موارد دیگری را نام برده و اشاره کرده اند از جمله :اعجاز در تشریع، اخبار غیبـی، عدم تناقض، صرفه و .... .اما از جایی که قـرآن باید معجزه ای همیشگی برای عموم بشر باشد،به نطر میرسد این معجزه از سـنخ علـم و معرفت باشد. همانطور که پیش تر اشاره شد، برای اعجاز قرآن وجوه مختلفی گفته شده که می‌توان به طور کلی آنها را به 4 بخش طبقه بندی نمود: 1. اعجاز لفظی قرآن (وجوه بلاغی و وجوه ادعایی) 2. اعجاز محتوایی قرآن (اعجاز تشریعی و معارف عالی قرآن، عدم تناقض، اعجاز علمی و اخبار از غیب) 3. نظریه صرفه 4. اعجاز قرآن از جهت آورنده ی آن (محمدی، 1391). بر اساس مطالعات دانشمندان، معجزه در اسلام با توجه به نقشی که ایفا می کند، دارای اهمیت ویژه ای در موضوعات دین شناسانه است. و باعث شده است تا حرکت علمی بسیاری توسط پژوهشگران عرصه دین و علوم مختلف دینی در پیرامون موضوع معجزه به وجود اید. از جمله کلام، تفسیر، علوم قرآنی و ...تفسیر آیاتی که در مورد اعجاز انبیاء و اعجازمندی قرآن هستند ، مطالب باارزشی را در خصوص معجزه، در بر داشته است .در این میان مطالعه اثار و نظرات علامه طبرسی در خصوص تفسیری که به جای گذاشته است دارای اهمیت ویژه ای است . شناخت چگونگی پردازش موضوع معجزه در تفسیر مجمع البیان، بیانگر نگرش خاص دانش تفسیر به این موضوع است. علامه طبرسی در مجمع البیان به طور گسترده به موضوع معجزه پرداخته است؛ ولی رویکرد ایشان در این مورد یک رویکرد کاملا کلامی است که فراتر از بحث های تفسیری است. چراکه وی کمتر به برداشت های تفسیری توجه کرده است. شاید این امر بدین علت بوده باشد که میان مفسران یک اجماع گسترده پیرامون مسئله معجزه در دلالت های قرآنی وجود دارد؛ بدین روی علامه طبرسی بیشتر بر آن بوده است تا با این اصل قطعی در قرآن، بیشتر با یک نگرش تبیینی به آنچه در بیرون از چهارچوب قرآن، پیرامون مسئله معجزه می گذارد، پاسخ دهد.علامه طبرسی در جایی به اجمال بعضی موارد مسئله معجزه را از مطرح کرده است؛ ولی در برخی مسائل که جنبه عمومی بیشتری داشته، مفصل تر سخن گفته است؛ این رویکرد نیز به نوع تشخیص وی بازمی گردد که به نظرش موضوعی از اهمیت بیشتری برای تبیین و پاسخگویی در قاعده پژوهش های تفسیری برخوردار بوده است (نجفی و همکاران، 1398). در کنار تفسیر مجمع البیان، تفسیر الکشاف اثر محمود بن عمر زمخشری (م538 ق) یکی از کامل ترین تفاسیر قرآن کریم است که با رویکرد کلامی معتزله و با شیوه‌ی اجتهادی و به درخواست علمای معتزله نوشته شده است. ویژگی ممتاز آن بیان نکات بلاغی آیات است. زمخشری معتقد بود که اعجاز قرآن بر بلاغتش نهفته است. او در این تفسیر با رویکرد کلامی از آراء معتزله دفاع کرده است و عقل را در جهت تبیین آیات به کار گرفته و نیز از نحو، لغت، قرائت، فقه و روایات سود جسته است. زمخشری در تبیین واژه های قرآن مهارت بسیاری داشته و با دقت به تبیین معانی حقیقی و مجازی آنها پرداخته است (اسکندری، 1399). بر طبق مطالب بیان شده، وجوه اعجاز و تکرار بیان آن در قرآن همیشه می‌تواند مسئله و موضوع مهمی برای پژوهشگان این حوزه باشد و همواره موضوعاتی وجود دارند که میتوانند چالش برانگیز باشند . مفسران و مترجمان قرآن برای بیان وجوه اعجاز تلاش های بسیاری کرده‌اند. صاحبان مجمع البیان و کشاف نیز از ان جهت که به صورت جداگانه و بدون ارتباط بایکدیگر به این موضوع پرداخته اند بدین جهت شایسته است مورد پژوهش تطبیقی قرار گیرند.

عنوان پایان نامه تفسیر آیات علمی، بررسی تطبیقی ​​تفاسیر المنار و المیزان می باشد.تفسیر علمی یکی از روش های درازمدت تفسیر است که با تألیفات فراوانی که در ایران به چاپ رسیده، به تفاسیر جدی تبدیل شده است. دوره معاصر این جریان تفسیری همواره موافقان و مخالفانی داشته که از جهات مختلف بر پایداری یا عدم ثبات آن صحه گذاشته اند، اما در این مبارزه هر یک از طرفین کمتر به موارد ضروری توجه کرده اند. در این پایان نامه، شش قانون خاص برای مفسران علمی ترسیم شده است. مفسران علمی در حوزه علم و قرآن حداقل در برخی از آیات، هماهنگی قرآن و علم در بیان اطلاعات هستی شناختی، گفتمان قرآن در علم، واقع گرایی زبان قرآن در گزاره‌های هستی‌شناختی در مقابل ماهیت انگیزشی و سنتی زبان، واقع‌گرایی علم است و از این رو آن را برای تفسیر آیات معتبر می‌دانند و آن را برداشت علمی دقیق‌تری از آیات می‌دانند. قرآن که این روش تفسیری را ایجاب می کند. البته این دیدگاه کوچکی از تبیین علمی است که برخی از مفسران علمی برداشت بسیار بالاتری از آن دارند. در این رساله با تبیین این ضروریات، اعتبار مفسران علمی نشان داده شده است; در این موضوع اختلافاتی نیز مطرح شده است و مهم ترین نکته در این نامه ذکر نظرات مفسران بزرگ شیعه و سنی علامه طباطبایی و رشید رضا است تا نظرات آنان در موضوع تفسیر علمی روشن شود. . رویکرد من در نگارش رساله، تکیه بر تفاسیر المیزان و المنار در آیات علمی و مراجعه به کتابخانه ها و کتب تفسیری در تفسیر آیات مذکور است.مخالف قرآن و آی تی. به نوعی بیان اعجاز قرآن.

بررسی روش های فهم آیات مشکله با تاکید بر تفسیر المیزان تفسیر در لغت به معنای ایضاح و تبیین است و در اصطلاح عام به شرح و توضیح کتاب‌های علمی و ادبی و فلسفی اطلاق می‌شود.دایره المعارف بزرگ اسلامی واژه تفسیر را اینگونه معرفی میکند: اصطلاحی است در علوم انسانی که به توضیح معانی آیات قرآن کریم و استخراج معارف از آن می‌پردازد.علامه طباطبایی تفسیر را اینچنین تعریف کرده است:" تفسیر عبارت است از بیان کردن معنای آیه های قرآن.روشن کردن و پرده برداری از اهداف و مفاهیم آیات" تفسیر قرآن از عصر نزول قرآن آغاز شده است و پیامبر اکرم اولین مفسر قرآن بودند.پس از ایشان صحابه و درراستای آنها امیرالمؤمنین علیه السلام و سپس تابعین و در دوره های بعد هم تفسیر قرآن ادامه داشته است. البته در قرون اخیر تفسیرها صورت ویژه و فنی پیدا کردند ونگاه های متفاوت مفسران به قرآن سبب به وجود آمدن روش های مختلف تفسیری شد. یکی از این روش ها تفسیر قرآن به قرآن است که علامه طباطبایی مفسر شیعه این روش را برای المیزان برگزیده است و درواقع از طریق آیات قرآن سایر آیات تفسیر می‌شود ومقصود آیه کشف می‌شود و ابهام برطرف می‌گردد. یکی از مباحثی که در تفسیر قرآن کریم وجود دارد، بحث آیات مشکله است.آیات مشکله به آیاتی گفته میشود که آنها به شکلی مبهم هستند و درباره آن آیات بین مفسرین اختلاف نظر زیاد است. البته باید توجه داشت که این اختلاف نظرها و ابهامات به خاطر دوری ما از زمان نزول قرآن وعدم دسترسی به پیامبر اکرم که مبین قرآن بودند به وجود آمده است .این ابهامات ازجنبه های مختلف می‌توانند برای ما نمود پیدا کنند. و در زمان نزول قرآن کریم مفهوم تمام آیات قرآن کریم روشن بوده است. البته عوامل دیگری هم در عصر ما سبب ابهام در آیات شده اند. البته میزان مشکل بودن آیات به یک اندازه نیست و فهم برخی آیات نسبت به بقیه آیات مشکل تر است زیرا عواملی که سبب مشکل شدن آن آیات هستند بیشتر است. نکته دیگری که باید در نظر داشت این است که برخی آیات را معاندین یا غافلین به عنوان اشکال و ایراد در قرآن کریم مطرح می‌کنند که در واقع آیات مشکله نیستند بلکه با تحقیق و دقت، مفهوم این آیات روشن می‌شود. درواقع آیات مشکله آیاتی هستند که در این آیات برای مفسرین هم نوعی ابهام وجود دارد و برای فهمشان نیاز به علم و تحقیق و زهد بیشتری است. مثلا برای فهم بسیاری از آیات قرآن دانستن زبان عربی کافیست و منظور آیه واضح است اما در برخی از آیات حتی اگر به زبان عربی تسلط کافی هم داشته باشیم اما از شان نزول و روایات وبرخی موارد دیگر غافل باشیم نمی‌توانیم مفهوم آیه را کشف کنیم. به نظر می‌رسد در المیزان برای فهم آیات مشکله با توجه به نوع مشکله بودن آیه، روش های مختلفی به کار گرفته شده است. نگارنده در صدد این است که روش های فهم آیات مشکله در المیزان را بررسی کند و از آنجایی که برای فهم آیات قرآن روش های متفاوتی وجود دارد، این پژوهش به تبیین روش‌ها در برخی از آیات مشکله در ترجمه المیزان می‌پردازد و دیدگاه علامه را در تفسیر المیزان واکاوی می‌کند.

علامه طباطبایی گرچه رویکردهای زیادی در تفسیر آیات قرآن وجود دارد، اما رویکرد تفسیر قرآن به قرآن را در پیش گرفته است که از عالی ترین و عالی ترین رویکردهای تفسیری به شمار می رود. این محقق با هدف تأیید صحت تفسیر خود و رساندن معنای صحیح آیه، تفاسیر و تبیین خود را از آیات با اقوال و قرائت مختلف ائمه اهل بیت علیهم السلام پشتیبانی کرد. بر اصل ایشان که در تفسیر قرآن کریم و سنت رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم اختلافی وجود ندارد. درک نادرست بشر از قرآن کریم و اهداف دور و نزدیک آن. از این منظر، این پژوهش رویکردی را که علامه طباطبایی در کتاب تفسیر البیان خود در توافق حدیث و قرآن در زمان تألیف این کتاب دنبال کرده است، و نیز روشنفکران مختلف روشن می کند. جریان هایی که در طول آن وجود داشته است. برای دستیابی به اهداف تحقیق، پژوهش به چند فصل تقسیم شد که از طریق آن به دنبال احاطه چند موضوع برای رسیدن به نتایج مطلوب تحقیق بودیم، به همین دلیل نکات زیادی در روش علامت مورد بررسی قرار گرفت. از جمله تأثیر بناهای لفظی اصولی در تفسیر قول، و بناهای عقلی و متعاقب آن، علاوه بر تأثیر بناهای ادله شرعی و دارایی های عملی در کتاب خود، با ارائه توضیحات و تفاسیر. رویکرد او با توجه به این نکات با مثال هایی پیرامون آنها. این پژوهش با رویکردی که در تفسیر قرآن کریم و نظرات و آرای مهمی که در این مسیر در بر داشت بر مبنایی اساسی، به نتایج بسیار مهمی رسید که جایگاه عالم و نقش والای و برجسته وی را در این عصر نشان داد. تأکید بر پیوند نزدیک قرآن کریم با خاندان پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم در تفسیر قرآن است، زیرا آنها یکپارچه هستند. واحد بر اساس حدیث دو ثقل.

توجه به قرائن کلام برای فهم معنا و مراد آن، از اصول عقلایی محاوره میان انسان‌هاست. کشف معانی و مقاصد آیات قرآن کریم نیز از این امر مستثنا نیست؛ زیرا منطبق با زبان بشری و قواعد حاکم بر آن نازل شده است. مفسران قرآن در اصل لزوم توجه به قرائن در تفسیر وحدت نظر داشته، اما در نگرش و نحوه کاربست قرائن، دارای عملکردی متفاوت بوده‌اند که این امر، نقش مؤثری در بروز اختلافات تفسیری داشته است. پژوهش حاضر، باهدف بررسی و ارزیابی رویکرد صادقی ‌تهرانی و جوادی آملی به انواع قرینه و تأثیر آن در اختلافات تفسیری آیه قصر نماز با روش تحلیلی- تطبیقی، سامان یافته است. نتایج پژوهش، نشان می‌دهد که دو مفسر، باوجود همسویی در روش تفسیری و مذهب، در رویکرد به قرائن و نحوه کاربست آن‌ها در تفسیر آیه، عملکرد متفاوتی دارند که این امر، تأثیر زیادی در اختلافات تفسیری میان آن‌ها داشته است. صادقی تهرانی با توجه به این‌که تا حد زیادی به قرآن‌بسندگی در تفسیر گرایش دارد، بیشتر از قرینه متصل سیاق و منفصل آیات استفاده نموده و به خاطر داشتن دید انتقادی به روایات، از این قرینه در تفسیر آیه کم‌تر استفاده کرده، ولی جوادی آملی هرچند از قرائنی مانند سیاق و آیات مرتبط استفاده نموده، با توجه به این‌که آیه را از آیات‌ الاحکامی می‌داند که روایات معتبر از معصومان (ع) در تبیین آن وجود دارد، بیشتر از قرینه منفصل روایات استفاده کرده است.

«خوتیر ینبل» خاورشناس هلندی در زمینه اصطلاحات بنیادی روایات اسلامی و تاریخ‌گذاری احادیث نظرات مهمی را بیان نموده به نحوی که اصطلاح شناسی او محور بررسی‌های فقه الحدیثی غربیان قرار گرفته است. در این پژوهش مصطلحات حدیث‌ پژوهی وی با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی، مورد تحلیل قرار گرفت و در پاسخ به این پرسش که عوامل مؤثر در شکل‌گیری رویکرد ویژۀ حدیث‌پژوهی خوتیرینبل چیست و اصطلاحات ابداعی وی از چه میزان کارآمدی برخوردار است؟ این نتیجه حاصل شد که عوامل شکل گیری رویکرد حدیثی او، خانواده شرق شناس ، سنت‌های خاورشناسان در مطالعات حدیثی از جمله روش تاریخ‌گذاری احادیث و نیز تاثیر برخی خاورشناسان و مسلمانان نواندیش است. ینبل با ابداع برخی اصطلاحات و به مدد ابزار دیداری به ترسیم شبکه اسناد حدیثی پرداخته و «طرق شیرجه‌ای» را شاهدی تاریخی برای شناخت خاستگاه حدیث می‌داند. طبق مفهوم سازی ینبل، این طرق، نمودی از رشد وارونه اسناد و بیانگر جعل حدیث است. در حالیکه در نظام حاکم بر اعتبارسنجی مسلمانان از اسناد، اگر چه تعدد طرق اطمینان صدور را افزایش می‌دهد اما مفرد بودن روایت به تنهایی موجب ضعف حدیث نمی‌شود. اصطلاح طرق شیرجه‌ای با اصطلاح «تدلیس» و طرق «متابع و شاهد» در میان مسلمانان ارتباط دارد.

در مقاله حاضر، چیستی و مبانی نظریه «تفسیر سه لایه‌ای قرآن کریم» بررسی شده است. نخست، نظریه تعریف شده و بر سه لایه تایخی، فراتاریخی و عصری مشتمل دانسته شده است. لایه تاریخی همان فهم عرب حجاز عصر پیامبر(ص) از آیات قرآن به شمار آمده و اظهار شده است، برای شناخت چنان فهمی باید به معهودات آن مردم مراجعه کرد که برخی از آنها، ظاهر و سیاق آیات، آیات مشابه، شخصیت مخاطبان قرآن، حوادث آن عصر و مصر، فرهنگ و تاریخ آن مردم و عهدین بر شمرده شده است. لایه فراتاریخی نیز عبارت از یک معرفتی دانسته شده است که میان همه اقوام بشری مشترک و مقبول باشد که با الغای خصوصیات عصر و مصر نزول قرآن به دست می آید. لایه عصری عبارت از تطبیق مسائل و حاجات و مقتضیات عصر حاضر بر همان معرفت مشترک و مقبول بشری حاصل می گردد. برخی از مهم ترین مبانی این نظریه که در این مقاله بدان پرداخته شده، عبارت از عرفی و گفتاری و تدریجی النزول و تاریخمندی و حاشیه بر متن بودن از یک سو و تطور مقتضیات قومی و ضرورت حل تعارض ظاهری میان قرآن و علم و مدرنیته است.

مفسران در تفسیر برخی از آیات قرآن کریم، آراء مختلف و گاه متعارضی را ذکر کرده‌اند. یکی از این آیات، آیۀ «لَا یُسْأَلُ عَمَّا یَفْعَلُ وَهُمْ یُسْأَلُونَ» است که از جهات مختلف، معرکۀ آراء است. این موارد شامل «سیاق»، «زمان تحقق»، «اعراب»، «مرجع ضمایر»، محتوای «ما» در «عَمَّا یَفْعَلُ»، «نوع سؤال»، «چرایی بازخواست نشدن» در «لا یُسْأَلُ»، و «چرایی بازخواست شدن» در «وَهُمْ یُسْأَلُونَ» می‌شود. پژوهش حاضر با روش کتابخانه‌ای در گردآوری مطالب، شیوه اسنادی در نقل دیدگاه‌ها و روش تحلیل کیفی و توصیفی محتوا در ارزیابی داده‌ها، به بررسی و تحلیل دیدگاه‌های مفسران در خصوص بخش‌های مختلف آیه پرداخته است. برایند این مقاله چنین شد که برخی از دیدگاه‌ها در جهات یادشده قابل نقد هستند و مناسب‌ترین تفسیر برای آیه، عدم بازخواستِ توبیخی خدای متعال به خاطر مالکیت او و بازخواست توبیخی آلهه به خاطر مملوک بودن است.

خداوند حکیم، آیات قرآن را در نهایت انسجام و هماهنگی سامان داده است تا به خوبی حکایتگر مقاصدش باشند. پیوستگی و پیوند معنایی آیات قرآن، انسجام آیات در چینش کلمات را بر ملا می سازد و از اعجاز قرآن پرده بر می‎دارد. باور به وجود ارتباط معنایی میان کلمات و آیات قرآن از پیش زمینه‎های مهم علم معناشناسی و تفسیر قرآن به قرآن محسوب می‎شود. علامه طباطبایی معتقد است معارف قرآن همچون حقایق هستی، پیوسته مصدق و مفسر یکدیگرند و در هدفی واحد با هم پیوند دارند و این پیوند معنایی نه تنها در آیات بلکه میان واژگان قرآن نیز وجود دارد و هر واژه معنای دقیق خود را در ارتباط با واژگان دیگر باز می یابد. ارتباط و پیوند معنایی میان واژگان قرآن مورد توجه برخی از زبان‎شناسان از جمله ایزوتسو زبان‎شناس معروف ژاپنی قرارگرفته است. ایشان نیز معتقد است که زبان قرآن دارای نظام ارتباطی قاعده‎مندی است که در آن جایگاه هر واژه در شبکه به هم پیوسته مفاهیم قرآن قابل بازیابی است. مقاله حاضر با بررسی مبانی علامه طباطبایی(استقلال قرآن، پیوند معنایی آیات قرآن، توجه به سیاق آیات و...) و ایزوتسو(قرآن کریم به مثابه دستگاه معنایی مستقل، وجود پیکره‏های مفهومی، کاربست‎های واژگانی منسجم و...) نظرات آنها در مورد انسجام و پیوستگی قرآن را استخراج و بیان کرده است که معناشناسی زبانی با وجود اختلافاتی در کمیت و کیفیت ولی از جهاتی با تفسیر قرآن به قرآن شباهت دارد، چرا که هر دو ضمن تاکید بر نظام‎واره بودن زبان قرآن از بافت درونی سخن و روابط بینامتنی در کشف مراد خداوند بهره می‎گیرند و انسجام و پیوستگی قرآن را اثبات می‎کنند.