جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

قرآن کریم برای اثبات وجود خدا و یکتایی او، براهین فراوانی یادآورشده است این فراوانی و کثرت براهین همیشه مورد توجه متکلمان و پژوهشگران علوم قرآنی بوده و از دیر باز برای غلبه بر این کثرت و سهولت مواجهه با آن تلاش کرده اند تا براهین را براساس تشابهات و تفاوت­های آن طبقه­بندی کنند. طبقه­بندی براهین توحید در قرآن به: الف) براهین آفاقی ب) براهین انفسی ج) و براهین شهودی که مستفاد از آیه 53 سوره فصلت است از این قبیل می­باشد. تحقیق پیش رو با روشی توصیفی - تحلیلی درصدد پاسخ­گویی به این سوالات است که : 1) بر اساس ویژگی­های ساختاری و مضمونی، چگونه می­توان حجم زیاد این براهین در قرآن را طبقه­بندی کرد؟ 2) نمایندگان واقعی و زیرگروهای هر یک از این طبقات کدامند؟ 3) آثار این طبقه بندی و نمایندگان واقعی آن چیست؟ با فحصی که در این مقاله انجام شد، مجموع براهین توحید در قرآن به سه طبقه دسته­بندی شد، آنگاه دوازده نماینده واقعی از آنها با روشی منطقی و کاملاً قرآنی گونه­شناسی شد تا شناخت تشابهات و تفاوت­های براهین و تبیین آنها آسان­تر شود. بر اساس یافته­های این پژوهش، تعدد براهین مرهون تعدد حدود وسطاست و قرآن از حد وسط­های گوناکونی بهره گرفته است.گاهی با حد وسط «خلقکم» و گاه با «یتوفاکم» و... گاهی با قیاس اقترانی وگاه با قیاس استثنایی و... استدلال نموده است. آثار این تنوع، یکی اتمام حجت بر همگان است و دیگری؛ دادن فرصت به توده مردم و سطوح میانی جامعه، تا بتوانند به آسانی معارف عمیق قرآنی را دریابند و زمینه مفاهمه و گفتگو را فراهم سازد.

در دیدگاه ابن عربی که مبنای کلامی اشعری دارد، هیچ نقشی برای انسان و علل طبیعی در نظام عالم قائل نیست؛ و این به دلیل اعتقاد وی به جبر است. علامه طباطبائی دیدگاه شیعه دارد و برای علل طبیعی نه‌تنها بی نقش در نظر نمی‌گرفت، بلکه نقش طولی در نظر می‌گیرد و نقش طولی جبر نیست و آنچه جبر است نقش عرضی است؛ بنابراین باد و باران و امثال این علل طبیعی‌اند که نقش کارگزاری در نظام عالم دارند و هیچ منافاتی با توحید ندارد، ظاهراً ابن عربی آیات توحیدی را مقدم می‌دارد و این علل طبیعی را کنار می‌گذارد؛ اما علامه طباطبائی آیات توحیدی را همان‌طور معنا می‌کند که علل طبیعی را به‌عنوان علل طولی می‌داند و دقیقاً مطابق با توحید می‌داند و مخالف با مسئله توحید نیست. در این پژوهش آگاهانه یا ناآگاهانه این دو دانشمند طبق تأثیرپذیری از مبانی کلامی که برای خود دارند این‌گونه دو روش متفاوت در قبال یک موضوع را اختیار کرده‌اند. این مقاله به شیوه کتابخانه-اسنادی به مطالعه آثار نگاشته شده علامه طباطبائی و ابن عربی و به‌صورت روش کار تطبیقی جزئی با توجه به مبانی کلامی ربط علل طبیعی با آیات توحیدی به جمع‌بندی مطالب پرداخته است.

خواجه نصیرالدین طوسی به‌عنوان یکی از متکلمان مشهور شیعه در قرن هفتم با نوشتن آثاری چون (تجرید الاعتقاد) که شیعه و سنی آن را شرح کرده­اند؛ توانسته بر اساس قواعد کلامی و فلسفی از آرای شیعه به‌ویژه در مسئلۀ امامت دفاع کند، وی بر متکلمان متأخر خود حتی در جهان تسنن نیز اثر گذاشت وآنان روش وی را الگو قرار داده و کتاب­های مهمی را نگاشتند. این پژوهش در صدد است تا با رویکرد توصیفی- تحلیلی، آراء خواجه نصیر را در مبحث امامت به صورت تطبیقی در چهار اثر کلامیشان ارائه کند و در نهایت به این نتیجه دست یافته­است که وی، امامت را به‌عنوان یک اصل اعتقادی و در مباحث مستقل مطرح نموده­است و سعی کرده به این مباحث ساختار منطقی دهد و آنها را با شیوه­ای تحلیلی- منطقی مورد پژوهش قرار دهد؛ در این راستا دلایل ایشان در دو حوزۀ عقلی و نقلی، پرداخته شده­است.

علم کلام، علمی است که دربارۀ اصول و عقاید اسلامی بحث می کند و با استفاده از روش‌‌‌های مختلف استدلال به دفع شبهات مخالفان می‌‌‌پردازد. حدیث نیز به معنای سخنی است که حاکی ازقول وفعل وتقریر معصوم باشد.این پژوهش باروش تحلیل محتوا به کارکرد حدیث درکلام می پردازد و این نتیجه به‌‌‌ دست آمد که در دورۀ نخست کلام اسلامی بنای متکلمان بر آن بود که اعتقادات اسلامی را با ذکر آیات و روایات بیان کنند و حتی دردوره کلام عقلی نیز حدیث به کلی کنار گذاشته نشده بود ولی امروزه یکی از مشکلات اساسی که در کلام وجود دارد فاصله گرفتن آن ازکلام نقلی است در حالی که حدیث در تبیین مسائل کلامی به‌‌‌ویژه در برخی از مسائل جدید آن، همچنان جایگاه برجسته‌‌‌ای دارد. حدیث درتبیین مسائل کلامی بویژه دربرخی ازمسائل جدیدآن، همچنان جایگاه برجسته ای دارد و حائز اهمیت است .

حضرت زهرا‌سلام الله علیها در میان زنان جهان دارای شخصیت ممتاز و منحصر به فرد بوده که در میان زنان جهان از اولین و آخرین، کسی هم رتبه او نبوده و نخواهد بود. با توجه به این که حضرت زهرا‌سلام الله علیها تنها زن معصوم امت اسلامی است که نقش رهبری دارد و به عنوان اسوه و حجت برای مردم معرفی و اطاعتش واجب است. باید مقامات ویژه حضرت زهرا‌سلام الله علیها بیان شود تا پیروان ایشان بدانند حضرت زهرا‌سلام الله علیها چه مقامات ویژه-ای داشته که در میان زنان جهان هیچ کس از چنین منزلتی برخوردار نبوده است.در این پایان‌نامه به تبیین مقامات ویژه حضرت زهرا سلام الله علیها بر اساس احادیث شیعه و سنی پرداختیم وهدف از بیان مقامات حضرت فاطمه‌(س)، آگاهی بیشتر با بلندای مقام حضرت فاطمه‌(س) و درس گرفتن از مکتب او است، تا هر زن مسلمان دریابد که چه الگوی ارزنده‌ای در تمامی زمینه های زندگی دارد

برای اینکه «نقد» و «انتقاد» به نتایج مثبت دست یابد باید مبتنی بر اصول و روشهای صحیح انجام شود.برای دست یافتن به این اصول و روشهای صحیح می توانیم به قرآن مجید که کتاب هدایت بشر است مراجعه کنیم.در آیات فراوانی از قرآن عقاید،اندیشع عا و اعمال افراد مورد نقد قرارگرفته است.در کلام و خطبه های امام علی علیه السلام نیز نقدهای فراوانی وجود دارد.پس از بررسی اصول و روشهای انتقادات قرآن و نهج البلاغه،هشت اصل و پنج روش استخراج شد؛از جمله:اصل اول-هدف از نقد هدایت و اصلاح است. اصل دوم-نقد باید همراه با علم و اشراف به موضوع باشد. اصل سوم-نقد را از خود شروع کنیم. اصل چهارم-هیچ کس از نقد مبرا نیست.و... .روش اول-نقد به شیوه ی حکیمانه، موعظه ی حسنه و جدال احسن.روش دوم-انتقاد با ارائه ی راه حل. روش سوم-نقد در غالب تشبیه و تمثیل.و ... . انتقادات مقام معظم رهبری نیز مبتنی بر همین اصول و روشهاست.

گسترش عدالت اجتماعی در جامعه در زمینه‌های سیاسی، اقتصادی و قضایی تبعات خاص خود را دارد،چنان‌که در زمینه سیاسی موجب ایجاد امنیت سیاسی، شکست دشمن، خشنودی و رضایت‌مندی مردم از زمامداران و رهبران جامعه، امیدواری مردم، قوام جامعه و ... می‌گردد و در زمینه اقتصادی سبب کاهش فقر، ایجاد آسایش، توسعه و رفاه، کمک به ستمدیده، اصلاح و آبادانی شهرها، ایجاد امنیت اقتصادی و ... می‌شود و در زمینه قضایی نیز آثاری از قبیل: برابری طرفین دعوا در قضاوت، برپایی حق و تساوی در رعایت حقوق مردم، حمایت از حقوق مردم و صاحبان حق، ایجاد امنیت اجتماعی، سعادت و آرامش و ... را به دنبال دارد.اختلاف نابه‌جاى طبقاتى، بی‌کارى، فقر، تجاوز به حقوق دیگران، تبعیض در بهداشت و درمان و دانش و تعلیم و تربیت از بى‏عدالتى‏هاى اجتماعى نشأت مى‏گیرد. از هنگام اجتماعى شدن زندگى انسان بیشترین ناهنجارى‏ها و تلخ‏کامى‏ها و تبعیض‏ها و تفاوت‏ها از بى‏عدالتى دامن‏گیر جامعه شده است، با اجرای عدالت در جامعه می‌توان همه‌ی این موارد را ریشه کن ساخت و جامعه را به سوی پیشرفت و تعالی سوق داد.