جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

هدف پژوهش حاضر تبیین نظریه سازنده‌گرایی اجتماعی و استنتاج دلالت‌های تربیتی این نظریه برای آموزش‌وپرورش فراگیر است. روش پژوهش استنتاج قیاسی از نوع الگوی بازسازی شده فرانکنا است. نظریه سازنده‌گرایی اجتماعی در زمینه اهداف، اصول و روش‌های تربیتی، برای آموزش‌وپرورش فراگیر حائز دلالت‌های فراوانی بود؛ از جمله اهداف تربیتی بدست آمده عبارتند از: متعالی ساختن یادگیری دانش‌آموزان با توجه به زمینه‌های فردی، اجتماعی و فرهنگی، شکوفا شدن توانایی‌های بالقوه دانش‌آموزان، در حیطه اصول؛ توجه به تفاوت‌های فردی، اجتماعی و فرهنگی دانش‌آموزان، شکوفایی استعدادهای بالقوه دانش‌آموزان به کمک معلم، در حیطه روش: بکار گیری خود ارزیابی، استفاده از پیش سازمان دهنده‌ها، بکارگیری روش مشارکتی.

هدف تحقیق حاضر چیستی مفهوم اخلاق در تربیت اخلاقی معاصر با جهتگیری دینی و سکولار (غیردینی) است. نوع تحقیق بنیادی و روش پژوهش استنتاجی-توصیفی است و روش گردآوری اطلاعات کتابخانه‌ای و ابزار آن فیش‌ برداری است. در این پژوهش به سوالاتی در زمینه مفهوم اخلاق در تربیت اخلاقی با رویکرد دینی و سکولار ( غیردینی) پاسخ داده شده است. نتایج پژوهش نشان می‌دهد:مفهوم اخلاق در تربیت اخلاقی با رویکرد دینی این است که انچه برای انسان ارزش نهایی دارد قرب الهی است که در تجربه‌ی زندگی معنویو اخلاقی برخاسته از تعالیم دینی به دست می‌آید و اخلاق در تربیت سکولار، دخالت انحصاری و مطلق عقل خودبنیاد و علم تجربی را در تنظیم رفتارهای اخلاقی خواستار است و سعادت دنیوی و اجتماعی بشر، تنها غایت مطلوب آن است.و همین‌طور شباهت تربیت اخلاقی معاصر با جهت‌گیری دینی و سکولار تنها در مورد استفاده از واژگان مشترک با معانی متفاوت است و سکولاریسم در مرحله ادعا، ضد دین و ضد باورهای دینی نیست.

پرسش و پرسشگری یکی از لوازم مهم در تربیت است و پرداختن به جایگاه پرسش در تربیت و بررسی آن از لحاظ نظری ضروری به نظر می رسد. یکی از اندیشمندانی که به مفهوم پرسش توجه ویژه دارد، گادامر است. در این پژوهش ابتدا مفهوم پرسش از دیدگاه گادامر بررسی می شود و سپس ویژگی های تربیت پرسش محور براساس آن استخراج می گردد. آنگاه به پرسش های قرآنی پرداخته می شود و ویژگی های تربیت پرسش محور در قرآن نیز ارائه می شود. سپس پرسش از منظر گادامر براساس پرسش های قرآنی مورد نقد قرار گرفته و در نهایت براساس نتایجی که از این نقد حاصل می شود، راهکارهایی جهت بهبود نظام تربیتی ایران ارائه می گردد. در این پژوهش از روش تحلیل تفسیری جهت تبیین پرسش و پرسشگری، روش استنتاجی برای استخراج ویژگی های تربیت پرسش محور استفاده شده است و برای نقد رویکرد گادامر براساس قرآن روش استنطاق مورد استفاده قرار گرفته است. براساس نتایج پژوهش، اهداف تربیت پرسش محور براساس دیدگاه گادامر عبارتند از: تحقق فهم، تقویت تفکر، گشودگی نسبت به تجارب بیشتر، خلق معانی جدید، زمینه سازی، آشکار سازی قابلیت ها و نامتعین سازی. اصول تربیت پرسش محور مبتنی بر رویکرد گادامر عبارتند از: تعمق، تحقق گفتگو، وسعت نظر، مشارکت، ایجاد میل و طلب، توجه به عمل، توجه به تفاوت ها. اصول تربیت پرسش محور براساس قرآن نیز عبارتند از: زمینه سازی، ایجاد برانگیختگی عاطفی، پرسش از تناقضات بینشی، غفلت زدایی و پرسش از بدیهیات، تحول درونی، اعطای بینش، طرح دلیل بر مدعا، تبیین و طلب آن، معرفی عرصه های تفکر، تغییر عملکرد، بسط منظر فرد، تذکر نسبت به موقعیت ارتباطی، گفتگوی ناهم سطح. راهکارهایی برای نظام تربیتی ایران مبتنی بر نقد تطبیقی این دو رویکرد، در سه سطح ساختاری، محتوایی و انسانی ارائه شده است که عبارتند از: برنامه درسی منعطف و کاهش تمرکزگرایی (سطح ساختاری)، تنظیم دو نوع محتوای ثابت و متغیر (سطح محتوایی) و تربیت نیروی انسانی متخصص در این زمینه (سطح انسانی)

انسان با آمدن به عرصه گیتی، با وجود فطرت کمال طلب خود به حرکت در مسیر کمال واداشته می شود و در این سیر کمال مراحلی را پشت سر می گذارد تا اینکه بهره وجودیش افزایش یابد و از قوه به فعل ترقی کند و متکامل گردد. حال مسئله ای که اینجا مطرح می شود، اینست که چه عواملی در این مسیر وجود دارد تا انسان به مدد آنها به حرکت خود ادامه دهد و به کمال مطلوب و نهایی برسد؟ بدون تردید هر مکتبی که موضوعش انسان باشد، دیدگاهی در باب تعالی انسان دارد و اندیشمندان فراوانی و نظریه پردازان علوم انسانی هستند که در باب آن بسیار سخن گفته اند. بحث تکامل نفس آدمی، مسئله ای محوری در فلسفه صدرالمتالهین است؛ چراکه او غایت فلسفه خود را تعلیم چگونگی پیشرفت انسان از حضیض نقص به اوج قله کمال می داند. روانشناسی انسان‎گرا نیز با دیدی نو به ماهیت انسان می نگرد و به جنبه سالم طبیعت آدمی نظر دارد و به حصول کمال و بالندگی انسان و به فعلیت رساندن و تحقق بخشیدن تمامی استعدادهای بالقوه آدمی می اندیشد. بنابراین از آنجایی که روانشناسی انسان‎گرا نیز به انسان و کمال او اهمیت می دهد امکان مقایسه در این باب در این نوع روانشناسی با دیدگاه صدرالمتالهین فراهم می شود.

عقل حجّت باطنی خداوند و وسیل? فهم و دریافت معارف بنیادین اعتقادی است. شکوفا سازی و تربیت این موهبت الهی، رسالت تمامی ادیان آسمانی و به ویژه، دین اسلام بوده است.تحقیق حاضر با هدف« بررسی اصول و روش هایتربیت عقلانی بر مبنای سخنان امام رضا(ع)» صورت پذیرفته است. این تحقیق، از نوع« تحقیقات کاربردی »، روش آن «توصیفی-تحلیلی» و روش تجزیه و تحلیل اطلاعات، « تحلیل محتوا » است. مهم ترین نتایج حاصله از این تحقیق، به این شرح است: 1-عقل با توجه به سخنان امام رضا (ع)، عبارت است از: « نیرویتشخیص حق و باطل در قلمرو نظر و خیر وشر در قلمرو عمل، از یک سو، و بازدارند? از اعمال سیئه و هدایت کننده به اعمال صالح، از سوی دیگر». 2- اصول و روش هایتربیت عقلانی، براساس سخنان امام رضا (ع)، عبارت است از: « مجموعه اصول و روش های مستخرج از سخنان امام رضا (ع)، که به گون? منظم و سازمان یافته، موجب رشد و پرورش عقل در دو جنب? نظری و عملی، در جهت دستیابی به اهداف واسطه ای ِعلم، ایمان، و عمل و نیل به هدف غایی ِقرب الهی» هستند. پس می توان گفت که تربیت عقلانی از دیدگاه امام رضا (ع) این گونه تعریف می شود: « ایجاد زمینه های مساعد برای پرورش هرچه بهتر عقل نظری و عقل عملی متربی به گونه‏ای که متربی بتواند مسائل درون دینی و برون دینی را درک و هضم کند و اعتقاد به باورهای دینی و عمل به احکام از روی بصیرت باشد و نه تقلید و تعبد، و اگر جایی هم مسأله‏ای را به طور تعبدی می ‏پذیرد، دلیل عقلی او را به این تعبد رهنمون کرده باشد ». 3- اصول تربیت عقلانی بر مبنای سخنان امام رضا(ع) به دو گروه تقسیم شده است: اصول عام شامل: اصل اعتدال، اصل لزوم هماهنگ بودن علم و عمل، اصل هماهنگی با فطرت، اصل آزادی مبتنی بر عقل است. اصول خاص مربوط به پرورش عقل نظری عبارتند از: اصل پیوستگی تجربه اندوزی، علم آموزی، اندیشه ورزی، اصل تفکیک علم و اندیشه و تجربه مفید از علم و اندیشه و تجربه غیر مفید، اصل لزوم روح علمی داشتن، اصل حکمت جویی، اصل تلازم عقل و علم، اصل لزوم منع حکمت آموزی به نا اهلان است. اصول خاص شامل: اصول خاص مربوط به پرورش عقل عملی عبارتند از: اصل رعایت مراحل تزکیه نفس، اصل تکلیف متناسب با توانایی، اصل لزوم پیروی عقل از فرامین الهی. 4- از سخنان امام رضا (ع)، روش های مختلف برای تربیت عقل به دست آمده است: روش های تربیت عقل نظری عبارتند از: روش تفکّر، روش تعلّم، روش تجربه اندوزی. روش های تربیت عقل عملی عبارتند از:روش تزکیه نفس که شامل: غفلت زدایی، توبه،زهد، مراقبه و محاسبه، تقوا. از این چهار روش، روش های اول، دوم، و سوم، برای تربیت عقل نظری و در راستای تحقّق اولین هدف واسطه ای،یعنی« علم» و روش چهارم، برای تربیت عقل عملی و در جهت تأمین دومین و سومین اهداف واسطه ای، یعنی« ایمان و عمل »؛ و هر چهار روش برآورند? هدف غایی تربیت عقلانی، یعنی « قرب الهی » هستند.

پدیدارشناسی، پدیدارشناسی هرمنوتیکی و هرمنوتیک فلسفی به صورت فزاینده‌ای به عنوان روش‌شناسی‌های تحقیق مطرح شده‌اند، اما هنوز در مورد جنبه های خاص و منحصر به فرد این روش‌شناسی‌ها، ابهاماتی وجود دارد. مقالة حاضر پس از بررسی مبانی فلسفی این روش‌شناسی‌ها به بحث دربارة تشابهات و تفاوت های اساسی آنها از جنبه های مختلف پرداخته و در نهایت، با تاکید بر تحقیق و نتایج آن، تفاوت این رویکرد ها را از منظر روش‌شناسی برجسته می‌سازد.

پژوهش حاضر بر موضوع جایگاه زبان سکوت در تربیت متمرکز است، و هدف آن این است که ابتدا معنای سکوت در تربیت دینی مشخص شود و سپس با تکیه بر قرآن و سنت جایگاه سکوت را در آن مشخص کند. برای دستیابی به این هدف از روش اجتهادی- استنباطی- تفسیری استفاده شده است. نتایج این پژوهش نشان می‌دهد که سکوت معادل واژه صَمت و إنصات، به معنای خاموشی خردمندانه و درونی شدن گفت‌ وگو است. و در روایات دین اسلام سکوت با عناصری چون عقل‌ورزی، تفقه، حکمت، علم، عبادت و حلم رابطه مستقیمی دارد. در هندسه تربیت دینی نیز اغلب سکوت به عنوان یک روش معرفی شده است اما گاهی نیز به عنوان یک گزاره تجویزی (اصل) نیز در نظر گرفته می‌شود. در نهایت این نتیجه به دست آمد که در نظام تعلیم و تربیت کنونی به دلیل انتقال حجم وسیع اطلاعات و داده‌ها زمانی برای تفکر و تأمل وجود ندارد و راه برطرف کردن این خلأ تجربه سکوت است.

هدف پژوهش حاضر بررسی اصول شهروندی و تربیت شهروند در آیات و روایات اسلامی است. روش پژوهش حاضر از نوع توصیفی- تحلیلی است که طی آن آیات و روایات موجود مورد بررسی و تحلیل قرارگرفته است. نتایج حاصل از این پژوهش حاکی از آن است که آزادی، تکثرگرایی، تسامح و تساهل، تفکر انتقادی، قانون مداری و مردم‌سالاری از مولفه‌ های تربیت شهروندی در آیات و روایات اسلامی است. همچنین امر به ‌معروف و نهی از منکر، ایجاد روحی? برادری و تفاهم، شناخت و رعایت حقوق انسان‌ها، تقویت سعه‌صدر در معاشرت اجتماعی، پرورش حس احترام به همنوعان و ایجاد روحی? تکریم مومنین از اهداف تربیت شهروندی در آیات و روایات اسلامی محسوب می‌شود. اصل تعامل و مشارکت اجتماعی، آزادی و مسئولیت، عزت، عدالت ورزی، اعتدال، جدایی‌ناپذیری دین از سیاست، حفظ و ارتقای فردیّت، غلبه بر خودمحوری و مدارا نیز از اصول تربیت شهروندی در آیات و روایات اسلامی است. در نهایت می‌توان از ویژگی‌هایی مانند حریّت، حکمت، تعاون، پایبندی به تعهدات، رحمت، نزاهت، صداقت، عدالت، سماحت و شجاعت به عنوان ویژگی های یک شهروند خوب یا ایده آل اجتماعی در آیات و روایات اسلامی نام برد.

زمینه: توجه به ارزش های اخلاقی، از جمله وظایف مهمی است که انتظار می رود دانشگاه ها و مراکز آموزش عالی در کنار کسب علم به آن توجه ویژه داشته باشند. پژوهش حاضر بر آن است تا ضمن بررسی وضعیت هوش اخلاقی دانشجویان، رابطه بین هوش اخلاقی و نوع دوستی آنها را مشخص نماید.روش: پژوهش، کاربردی و شیوه گردآوری و تحلیل اطلاعات آن، توصیفی و از نوع همبستگی است. جامعه پژوهش دانشجویان دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه قم می باشند. حجم نمونه بر اساس جدول مورگان تعداد 196 نفر محاسبه شد. روش نمونه گیری، در دسترس و ابزار گردآوری داده ها، پرسشنامه استاندارد هوش اخلاقی و پرسشنامه نوعدوستی می باشد. داده ها از طریق فنون آماری؛ تحلیل واریانس، آزمون t، آزمون کراسکال والیس،U  من ویتنی، و ضریب همبستگی پیرسون و با استفاده از نرم افزار SPSS تجزیه و تحلیل شدند.یافته ها: دانشجویان در ابعاد دلسوزی، وفای به عهد، اهمیت دادن به دیگران و توانایی در بخشش اشتباهات دیگران وضعیت خیلی خوب داشته اند. بین بیشتر مولفه های هوش اخلاقی با نوعدوستی دانشجویان رابطه معنادار وجود دارد. بین هوش اخلاقی دانشجویان در رده های مختلف سنی، رتبه کنکور و میزان تحصیلات والدین آنها تفاوت معنادار وجود ندارد. بین نوع دوستی دانشجویان در رده های مختلف سنی، و تحصیلات والدین آنها، تفاوت معنادار وجود ندارد، اما با رتبه کنکور، تفاوت معنادار بوده است.نتیجه گیری: با توجه به این که هوش اخلاقی اکتسابی است و با نوع دوستی مرتبط است، آموزش هایی که منجر به رشد هوش اخلاقی دانشجویان می شود، می تواند موجب افزایش نوع دوستی و در نهایت بالارفتن سطح علمی دانشگاه شود.