جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

«تصحیف» و «إدراج» از نمونه‏های اضطراب حدیث و موجب آسیب فهم متن در روایات است. «تصحیف» به معنای تغییر یافتن بخشی از حدیث به کلمه یا عبارت دیگر و «ادراج» به معنای آمیختن کلام راوی با سخنان معصوم۷ است. این عوامل موجب ابهام در معنای روایت و محل اختلاف و تعارض در اخبار گردیده و شنونده یا خواننده را از مراد جدی متکلم باز می‏دارد و بر حدیث‏پژوه لازم است با شناسایی این آسیب‏ها از پیامدهای استنتاجات غلط یا جانبدارانه در متن روایات جلوگیری نموده و مقصود از کلام معصوم را بازخوانی نماید. این نوشتار با روش توصیفی-تحلیلی از طریق تاریخ‏گذاری متن و اسناد روایات، سه روایت را از منابع اهل سنت و شیعه در بحث «عدم خروج زنان از خانه» بررسی نموده و با شناسایی تصیحف و ادراج واژگان «متلفعّات» به «تفلات»، «مسجد» به «مِخدَع» و «ثیابَ الرّقاق» به «ثیابِ الرّقاق» خلط معنای موجود را با رفع تصحیف و ادراج آن‌ها به موضع مخالف آن در «جواز خروج زنان از خانه» تبدیل نموده است.

یکی از راه‏های فهم متن روایات، بررسی‏های زبان شناسانه از متون روایی است؛ به عنوان نمونه در منابع روایی مسلمانان روایتی با این مضمون آمده است که «لاتمنعوا نساءکم المساجد و بیوتهن خیر لهن». پدید آورنده این متن راوی‏ای مورد اعتماد است؛ اما راویان بعد از وی - که خارج از حوزه متن و خارج از محیط پدیدآورنده متن بوده‏اند - همه عبارات را در قالب یک گزاره خبری و واحد دستور زبانی و بدون اطّلاعات موقعیتی متن برای رسیدن به مصداق صحیح آن، نقل نموده‏اند. توجه به زمان، مکان، حالات گوینده، نوع تعبیر و لحن گفتار - که از مختصات فهم در زبان‏شناسی است - در این متن مفقود است؛ اما نسل‏های بعدی برای فهم مدلول ظاهری این روایت و فارغ از موقعیت برون زبانی متن، به کثرت نقل آن بسنده کرده و آن را روایتی درحوزه تفسیر عدم خروج زنان از خانه قرار داده‏اند.

تحقیق و پژوهش پیرامون قرآن کریم، سنت دیرینه همه محققان مسلمان است که در پی کشف و فهم آیات الهی بوده و طالب درک عمیق‌تر از این صحیفه ربوبی‌اند. از طرف دیگر سیره‌شناسی مفسران و پی‌جوئی روش ایشان نیز از جمله تحقیقات علمی روز می‌باشد که محققان دیگری را براین امر واداشته است . تحقیق حاضر، پیوندی از دو سنت دیرینه و جدید است که کشف سیمای قرآن را در اندیشه‌ای بررسی می‌نماید که خود مظهر عالیترین درک و فهم این ودیعه‌الهی بوده ولذا دو بعد قرآن‌شناسی و سیره‌شناسی را توامان در حد بضاعتی اندک و توانی ناچیز به عهده گرفته‌است . اکنون آنچه پی‌آمد این پژوهش می‌باشد آن است که : در تمامی جنبه‌های زندگی پربرکت حضرت امام (رض) از ابعاد فقهی، فلسفی، عرفانی و اخلاقی گرفته تا عرصه‌های سیاسی اجتماعی و مبارزاتی ایشان قرآن کریم نقش تعیین کننده داشته است . گرچه حضرت امام (رض) از ابعاد فقهی، فلسفی، عرفانی و اخلاقی گرفته تا عرصه‌های سیاسی اجتماعی و مبارزاتی ایشان قرآن کریم نقش تعیین کننده داشته است . گرچه حضرت امام (رض) صاحب آثار تفسیری مدون و منضبط نمی‌باشد لیکن در بررسی قرآن، عمیق‌تر از مفسران بدین میدان گام نهاده و در طرح مباحث تفسیری خویش ، با اطلاعاتی وسیع و فراگیر و با نگرشی همه‌جانبه وارد شده است . حضرت امام در طرح مباحث تفسیری، بیش از هر چیزبه مقاصد قرآن کریم و مجرای عملی آیات نگریسته است و آن را در حیطه کلی به عنوان سنت قابل اجرای الهی مطرح نموده‌است . دراین اندیشه، اتکاء بر سنت معصومین و نگرش محققانه به ادعیه‌ایشان، در کنار تعقل و اجتهاد ترکیب موزونی است که با عشق و عرفان درهم‌آمیخته است و اسلام ناب محمدی را بعداز چهارده‌قرن با طراواتی نو، به‌صحنه اجتماعی کشانیده‌است . ولذا طرح بازگشت به قرآن و درک عمیق آیات الهی و ظهور و بروز آن در صحنه ذهن و عمل که‌از جمله تئوری‌های نهضت‌های معاصر می‌باشد توسط حضرت امام (رض) در جریان مبارزات ایشان به‌اثبات رسیده‌است .

تحقیق و پژوهش پیرامون قرآن کریم، سنت دیرینه همه محققان مسلمان است که در پی کشف و فهم آیات اللهی بوده و طالب درک عمیق تر از این صحیفه ربوبی اند. از طرف دیگر سیره شناسی مفسران و پی جوئی روش ایشان نیز از جمله تحقیقات علمی روز می باشد که محققان دیگری را بر این امر واداشته است. تحقیق حاضر، پیوندی از دو سنت دیرینه و جدید است که کشف سیمای قرآن را در اندیشه ای بررسی مینماید که خود مظهر عالیترین درک و فهم این ودیعه الهی بوده و لذا دو بعد قرآن شناسی و سیره شناسی را توامان در حد بضاعتی اندک و توانی ناچیز به عهده گرفته است. اکنون آنچه پی آمد این پژوهش می باشد آن است که : در تمامی جنبه های زندگی پر برکت حضرت امام (ره) از ابعاد فقهی، فلسفی، عرفانی و اخلاقی گرفته تا عرصه های سیاسی اجتماعی و مبارزاتی ایشان قرآن کریم نقش تعیین کننده داشته است. گرچه حضرت امام (رض) صاحب آثار تفسیری مدون و منظبط نمی باشد لیکن در بررسی قرآن، عمیق تر از مفسران بدین میدان گام نهاده و در طرح مباحث تفسیری خویش، با اطلاعاتی وسیع و فراگیر و با نگرشی همه جانبه وارد شده است. حضرت امام در طرح مباحث تفسیری، بیش از هر چیز به مقاصد قرآن کریم و مجرای عملی آیات نگریسته است و آن را در حیطه کلی به عنوان سنت قابل اجرای الهی مطرح نموده است. در این اندیشه، اتکاء بر سنت معصومین و نگرش محققانه به ادعیه ایشان، در کنار تعقل و اجتهاد ترکیب موزونی است که با عشق و عرفان در هم آمیخته است و اسلام ناب محمدی را بعد از چهارده قرن با طراوتی نو، به صحنه اجتماع کشانیده است. و لذا طرح بازگشت به قرآن و درک عمیق آیات الهی و ظهور و بروز آن در صحنه ذهن و عمل که از جمله تئوری های نهضت های معاصر می باشد توسط حضرت امام (رض) در جریان مبارزات ایشان به اثبات رسیده است.